Belarus: H?a s? Ales Pushkin yêu n??c n?ng nàn, ch? s? Chúa

Phan T?n H?i

Ales Pushkin l� m?t h?a s? ??c ?�o. Anh l� ng??i ?� y�u ??t n??c Belarus n?ng n�n, t?i m?c nhi?u l?n ??ng ra bi?u t�nh ?�i cho Belarus gia nh?p NATO khi nh�n th?y Nga chi?m v�ng Crimea c?a Ukraine, ?� v? nhi?u h?a ph?m ch?ng T?ng th?ng Nga Vladimir Putin, b?t k? c� nh?ng cu?c bi?u t�nh ch? c� ??n ??c m?t m�nh anh ra ph? ??ng. Anh c?ng l� ng??i y�u th??ng Ki t� gi�o n?ng n�n, ?� th?c hi?n nh?ng t�c ph?m trang tr� nh� th?, v� sau khi nhi?u l?n v�o t�, ra kh�m anh t�m s? v?i b?n h?u r?ng ??i anh ch? s? duy nh?t c� Ch�a Tr?i. B�y gi?, Ales Pushkin (1965 – 2023) ?� t? tr?n trong nh� t� Belarus.

B?n tin h�m 12/7/2023 c?a AP ghi r?ng, Ales Pushkin, m?t h?a s? v� l� m?t nh� ho?t ??ng ch�nh tr? ng??i Belarus, ng??i th??ng xuy�n ch? tr�ch v? T?ng th?ng ??c t�i Alexander Lukashenko, ?� ch?t trong t� h�m th? Ba 11/7/2023 khi ?ang th? �n 5 n?m. V?n ?? l�, ch�ng h?a s? 57 tu?i ???c cho l� c� s?c kh?e t?t, theo Trung t�m Nh�n quy?n Viasna ? th? ?� Minsk c?a Belarus, m?c d� v? c?a Pushkin, Janina Demuch, n�i v?i AP r?ng anh �ch?t trong ph�ng ch?m s�c ??c bi?t c?a nh� t� trong ho�n c?nh kh�ng r� r�ng.�

Pushkin t? tr?n ?? l?i m?t ng??i v?, Janina, v� hai ??a con.

H?a s? Pushkin b? b?t v�o th�ng 3/2021 sau khi tham gia v�o c�c cu?c bi?u t�nh l?n sau cu?c t�i b?u c? c?a Lukashenko, m� nhi?u n??c ph??ng T�y ?� t? c�o l� gian l?n. B?n �n 5 n?m cho h?a s? thi h�nh t?i nh� t� Grodno ? T�y Belarus, v� t�a �n nh� n??c ??c t�i quy ch?p anh ?� k�ch ??ng l�ng c?m th� v� �x�c ph?m c�c bi?u t??ng c?a nh� n??c�.

Ch? v� m?t t?m tranh: h?a s? ?� v? m?t ng??i theo ch? ngh?a d�n t?c Belarus, ngh?a l�, ch? ngh?a ??c l?p ra kh?i Li�n X�. Pushkin b? c�o bu?c ?� v? m?t ng??i theo ch? ngh?a d�n t?c Belarus, ng??i ?� h?p t�c v?i ??c Qu?c x� trong Th? chi?n II cho m?t trong nh?ng cu?c tri?n l�m c?a �ng. Ch?a h?t, ch�ng h?a s? Pushkin ?� b?t ng? tu?t �o qu?n, c?i tru?ng ?? ph?n ??i trong phi�n t�a tuy�n �n, khi?n anh ph?i b? bi?t giam 13 ng�y.

H?n 35.000 ng??i ?� b? b?t trong c�c cu?c bi?u t�nh n?m 2021, trong ?� c?nh s�t t?n c�ng d� man nh?ng ng??i bi?u t�nh, b?t gi? c�c nh� b�o v� ?�ng c?a nhi?u t? ch?c phi ch�nh ph? v� c? quan gi�m s�t. ?�y kh�ng ph?i l� b?n �n t� ??u ti�n c?a Pushkin.

N?m 1999, h?a s? ?� th? �n hai n?m v� t�c ph?m bi?u di?n �Dung� (Ph�n b�) t?ng cho T?ng th?ng Lukashenko, l�c ?�, h?a s? Pushkin ?� l?t ?? m?t chi?c xe c�t k�t ??y ph�n b� ? l?i v�o v?n ph�ng t?ng th?ng c?a Lukashenko ? Minsk.

�R� r�ng l� Pushkin ?� tr? th�nh m?t n?n nh�n bi th?m kh�c c?a ch? ?? Lukashenko,� Sviatlana Tsikhanouskaya, l�nh ??o phe ??i l?p l?u vong n�i v?i AP. �H�ng ngh�n t� nh�n ch�nh tr? ?ang ph?i ch?u ??ng trong c�c nh� t� Belarus v� tham gia c�c cu?c bi?u t�nh ?ng h? d�n ch?, ?ng h? Ukraine, ho?c ??n gi?n l� b�y t? ni?m tin c?a h?.�

M?t h?a s? kh�c, Henadz Drozdov, n�i v?i th�ng t?n RFE/RL r?ng �ng ?� trao ??i th? t? v?i Pushkin khi Pushkin ?ang b? ?i?u tra v� x�t x? v�o n?m 2021-22.

"T�i c� ?n t??ng r?ng anh ta ?ang b? ki?m duy?t n?ng n?," Drozdov n�i v�o th�ng 3/2022. "Anh Pushkin vi?t cho t�i r?ng gi? ?�y, anh ta ch? bi?t k�nh s? Ch�a Tr?i."

V� ?�ng 20 n?m, sau n?m 1999 khi h?a s? Pushkin v�o t� v� �t�c ph?m s?p ??t xe c�t k�t� t?ng T?ng th?ng Lukashenko, ch�ng h?a s? l?i v�o t� n?m 2019 v� bi?u t�nh ch?ng Putin, l�c ?� qu�n ??i Nga ?� chi?m v� s�p nh?p b�n ??o Crimea c?a Ukraine.

Ch�ng b? truy t? v� tri?n l�m ngh? thu?t, nh?ng b? cho l� bi?u t�nh, ? th? tr?n Krupki, m?t th�nh c? r?t x?a c? c?a Belarus ???c th�nh l?p t? n?m 1067. Th? l�, T�a �n th�nh ph? Krupki k?t lu?n Ales Pushkin ph?m t?i t? ch?c m?t s? ki?n tr�i ph�p v�o ng�y 6/6/2019 t?i hi�n c?a c?a h�ng Euroopt. H?a s? coi h�nh ??ng c?a m�nh l� tri?n l�m ngh? thu?t, theo Radio Svaboda th�ng tin.

V�o ng�y 6/6/2019 l�c 16:30 gi?, h?a s? Ales Pushkin ?� ??n c?a ti?m b�ch h�a Euroopt ? trung t�m Krupki v?i c�c �p ph�ch �Achtung Russia!� v� "Bloodymir!" v?i h�nh ?nh c?a Putin, c?ng nh? c�c �p ph�ch �Ng?n ch?n s? x�m l??c c?a Nga ? ch�u �u�, �Nga c� ngh?a l� chi?n tranh!�, �Belarus h�y gia nh?p NATO� v� l� c? c?a Li�n minh B?c ??i T�y D??ng NATO. N?a gi? sau, h?a s? b? b?t. Pushkin t? ch?i t? m�nh ?i � v� c?nh s�t ?� d�ng v? l?c l�i anh v�o m?t chi?c xe h?i.

H?a s? Pushkin ???c th? kh?i s? c?nh s�t ng�y h�m sau. �T�i su�t b? ?�nh v� h?i: ? ?�y c� c� ph� h�a tan kh�ng?" Sau ?�, h?a s? ?� b? chuy?n h? s? sang v?n ph�ng c�ng t?, nh?ng h? kh�ng t�m th?y h�nh vi vi ph?m ph�p lu?t.

H?a s? Pushkin gi?i th�ch tr??c t�a, r?ng anh ?� l�m nh?ng t?m �p ph�ch ch?ng l?i Putin: "?i?u g� s? x?y ra n?u Putin trao h? chi?u Nga cho nh?ng ng??i nh? c�c nh�n vi�n c?a ti?m b�ch h�a Euroopt ?�?"

Theo Pushkin gi?i th�ch, anh ??ng tr??c ti?m b�ch h�a n?i trung t�m th??ng m?i Krupki, b�n c?nh ba b?c tranh v? Putin, trong khi b?n th�n anh m?c qu�n ph?c r?n ri, mang k�nh ?en n?i m?t v� d�n b?ng tr�n m?t l� t??ng tr?ng cho "nh?ng ng??i l?ch s?", nh?ng ng??i ?� ti?p qu?n Crimea v�o n?m 2014. B?ng c�ch n�y, h?a s? mu?n cho th?y "nguy hi?m cho t?t c? ch�ng ta nh? th? n�o n?u ch�ng ta kh�ng nh�n th?y m?i ?e d?a ??n t? ph�a ?�ng [Nga]."

Ales Pushkin (t�n khai sanh: Aliaksandr Mikalaevich Pushkin; sinh ng�y 6 th�ng 8/1965 � t? tr?n ng�y 11 th�ng 7/2023) l� m?t h?a s?, ngh? s? s�n kh?u, ngh? s? bi?u di?n, ng??i ph? tr�ch ngh? thu?t v� t� nh�n ch�nh tr? ng??i Belarus. �ng l� th�nh vi�n c?a Li�n minh ngh? s? Belarus (Belarusian Union of Artists).

N?m 1978, ? tu?i 13, Pushkin ghi danh v�o Tr??ng N?i tr� M? thu?t C?ng h�a (Republican Boarding School for Fine Arts) d�nh cho nh?ng ??a tr? t�i n?ng mang t�n I.O. Akhremchik ? Belarus. Gi�o vi�n l?p c?a anh ?y l� Peter Sharyp. Sau khi t?t nghi?p tr??ng n?m 1983, Pushkin ti?p t?c h?c v? ngh? thu?t trang tr� v� t??ng ?�i t?i H?c vi?n m? thu?t v� s�n kh?u Belarusian State Theater and Art Institute.

N?m 1984, h?a s? b? ??ng vi�n v�o qu�n ??i Li�n X� (l�c ?�, Belarus c�n trong Li�n X�). Anh qua t�c chi?n t?i Afghanistan v� xu?t ng? n?m 1986, sau ?� ti?p t?c h?c t?i H?c vi?n Ngh? thu?t (Art Institute). N?m 1990, ?? l?y b?ng t?t nghi?p, �ng ?� t?o ra m?t b?c tranh kh?ng l? "L?ch s? c?a tr??ng m�nh" t?i s?nh c?a Tr??ng M? thu?t N?i tr� C?ng h�a. B?c tranh c� di?n t�ch 215 m�t vu�ng v� m?t s�u th�ng ?? ho�n th�nh; n� v?n ???c tr?ng b�y ? ?�. B?c tranh m� t? c�c nh� th?, nh� v?n h�a v� ch�nh tr? gia l?n c?a Belarus, nh? Francisk Skorina (1486-1551), Mikhail Kleofas Oginsky (1765-1833), Adam Mitskevich (1798-1855), Andrei Tarkovsky (1932-1986) v� Vladimir Vysotsky (1959-1980). Nh? t�c ph?m n�y, �ng ?� ???c nh?n v�o Li�n minh h?a s? Li�n X� (Union of Artists of the USSR).

Ngo�i tri?n l�m ngh? thu?t t�ch c?c b?t ??u trong cu?c ??i m?i perestroika ? Li�n X�, Ales Pushkin ?� tham gia t�ch c?c v�o phong tr�o ph?c h?ng qu?c gia c?a Belarus. ?� l� th?i ?i?m xu?t hi?n ? Belarus c�c t? ch?c thanh ni�n v?n h�a v� l?ch s? nh? "Toloka", t? ch?c n�y tham gia v�o vi?c tr�ng tu c�c di t�ch v� c�c ho?t ??ng gi�o d?c li�n quan ??n s? h?i sinh c?a ng�n ng? Belarus v� c�c bi?u t??ng qu?c gia. N?m 1988, khi c�n l� sinh vi�n ??i h?c n?m th? 4, Ales Pushkin ?� t? ch?c v�ng ??u ti�n c?a M?t tr?n B�nh d�n Belarus (Belarusian Popular Front).

N?m 1988, v� tham gia t? ch?c m?t cu?c tu?n h�nh tr�ng v?i Ng�y T??ng ni?m T? ti�n v�o m�a thu, Ales Pushkin ?� b? b?t trong 15 ng�y. V�o ng�y 25/3/1989, trong l? k? ni?m 71 n?m th�nh l?p C?ng h�a Nh�n d�n Belarus, Ales Pushkin ?� th?c hi?n b?n tuy�n ng�n ??u ti�n v? Ngh? thu?t X� h?i ? Belarus: 12 �p ph�ch tr�i ngh?ch v?i h? t? t??ng nh� n??c ?� ???c l�n k? ho?ch tr?ng b�y tr??c T�a nh� Ch�nh ph? Belarus. M?t trong nh?ng �p ph�ch m� t? l� c? BSSR t? n?m 1951 v?i d�ng ch? b?ng ti?ng Belarus "?? ‘x� h?i ch? ngh?a’ r?i, h�y h?i sinh Belarus c?a m?i ng??i!"). M?t nh�m ng??i bi?u t�nh ?i b? t? H?c vi?n S�n kh?u ??n T�a nh� B�o ch�, n?i h?a s? Pushkin b? b?t c�ng v?i 130 ng??i. Ch�nh quy?n ?� ph?n ?ng b?ng m?t chi?n d?ch tr�n b�o ch� ch?ng l?i Pushkin. V�o ng�y 31/3/1989, ?o�n ch? t?ch X� vi?t t?i cao c?a BSSR b?ng s?c l?nh s?a ??i B? lu?t h�nh ch�nh: t?ng �n ph?t ??i v?i vi?c s? d?ng c�c bi?u t??ng ch?a c� gi?y ??ng b?, ch?ng h?n nh? c?, bi?u t??ng v� c? ?u�i nheo. Pushkin b? k?t �n hai n?m qu?n ch? v� n?m n?m tru?t quy?n (disqualification).

V?i t? c�ch l� t�c gi? c?a b?n tuy�n ng�n v? Ngh? thu?t x� h?i, Pushkin ?� th?c hi?n nhi?u m�n tr�nh di?n ngh? thu?t c?a m�nh t? n?m 1989, v� t?i ?� m� �ng b? k?t �n hai n?m qu?n ch?; sau ?� ti?n h�nh h?n m?t ch?c bu?i btr�nh di?n sau ?�. N?i ti?ng nh?t trong s? ?� l� "Pus for a President" (1999), trong ?� Ales Pushkin ?� l?t ?? m?t chi?c xe c�t k�t ?? ph�n b� tr??c dinh T?ng th?ng Lukashenko. ??i v?i m�n tr�nh di?n n�y, ngh? s? ?� b? k?t �n hai n?m qu?n ch?.

M?t tuy�n ng�n kh�c c?a Ngh? thu?t X� h?i ???c tuy�n b? v�o ng�y 25/3/1991, trong Ng�y T? do (Freedom Day), khi Ales Pushkin c??i l?a ?i v�ng quanh th? tr?n Vitebsk, tay c?m m?t con chim b? c�u, trong ti?ng k�n ??ng vang l�n, con chim b? c�u ???c th? ra v?i d�ng ch?: �N� s? mang l?i t? do cho ch�ng ta!�

V�o ng�y 23/3/1993, t?i Vitebsk, Pushkin ?� khai tr??ng m?t trong nh?ng ph�ng tr?ng b�y ngh? thu?t ???ng ??i t? nh�n phi th??ng m?i ??u ti�n ? Belarus, "At Pushkin", t?n t?i cho ??n n?m 1997. Ph�ng tr?ng b�y r?ng kho?ng 50 m�t vu�ng v� n?m g?n B?o t�ng Marc Chagall.

Ales Pushkin c?ng ph?i m?u sinh b?ng nhi?u h?p ??ng ngh? thu?t, ch�nh anh ?� thi?t k? s�n kh?u v� thi?t k? trang ph?c cho L? h?i Bi�n ??o m�a ???ng ??i Qu?c t? (International Festival of Contemporary Choreography) l?n th? 7 ???c t? ch?c t?i Vitebsk v�o n?m 1994. �ng c?ng tham gia thi?t k? ph?i c?nh t?i Nh� h�t K?ch Belarus Yakub Kolas v� l� nh� thi?t k? cho c�c bu?i bi?u di?n nh? "King Lear" c?a W. Shakespeare (??o di?n V. Maslyuk, 1993-94), "Frocken Julia" c?a Y.A. Strindberg (??o di?n A. Grishkevich, 1997), v� "Kh�ng ai vi?t th? cho ??i t�" c?a G.G. Marquez (2001).

Pushkin c?ng l� ng??i ?o?t Gi?i Nh�n quy?n Qu?c gia Charter’97 l?n th? hai trong h?ng m?c �For Courage in Art� (�V� l�ng d?ng c?m trong ngh? thu?t� – 1999).

??ng th?i v?i c�c ho?t ??ng c?a m�nh ? Vitebsk, Pushkin ?� ti?n h�nh tr�ng tu v� nhu?n s?c l?i c�c b?c tranh t??ng c?a nh� th? trong Th�nh ???ng St. Stanislav ? Mogilev (nay ??i t�n l� Nh� th? Ch�nh t�a ??c M? ??ng Trinh Maria l�n tr?i ?? vinh danh ??c M?). M?t s? b?c tranh t??ng hi?n ?� b? x�a v� l� do ch�nh tr?.

N?m 1996, Pushkin ?� v? nh?ng b?c t??ng kh?ng l? c?a nh� th? Ch�nh th?ng gi�o ? ng�i l�ng Bobr, qu� h??ng �ng, ???c x�y d?ng l?i sau khi n� b? ph� h?y v�o n?m 1936. Ch? ?? c?a b?c tranh l� t?p phim Ng�y ph�n x�t v� mang h�m � ch�nh tr?. B�n ph?i Ch�a Kit� c� nh?ng ng??i c�ng ch�nh, b�n tr�i c� nh?ng k? t?i l?i. Thi�n th?n ?ang th?i t� v�. Khu�n m?t c?a nh?ng k? t?i ?? gi?ng v?i ng??i th?t, t?m tranh c� t�n l� �Metropolitan Filaret and the President of Belarus, Alexander Lukashenko� (??c T?ng Gi�m m?c Filaret v� T?ng th?ng Lukashenko).

Sau khi b?c b�ch h?a ???c tr�nh chi?u tr�n ch??ng tr�nh truy?n h�nh RTR �Vesti Nedeli� v�o n?m 2005, Gi�o h?i ?� c? T?ng Gi�m m?c c?a gi�o ph?n Minsk Nikolai Korzhich ??n Bobr, d??i s? gi�m s�t c?a �ng, ph?n tai ti?ng c?a b?c tranh t??ng ?� b? g? b?. Do m?t s? tr�ng h?p k? l?, nh� th? b?ng g? n�y ?� b? thi�u r?i sau khi ???c l? Metropolitan Filaret th�nh hi?n v�o ng�y 17/2/2011. Nh� th? ???c x�y l?i b?ng g?ch. Ales Pushkin c??i v? trong nh� th? n?m 1997.

V�o ng�y 26/3/2021, V?n ph�ng T?ng C�ng t? Belarus ?� m? m?t v? �n h�nh s? ch?ng l?i h?a s? Pushkin v� ?� tr?ng b�y b?c ch�n dung c?a nh�n v?t ng?m ch?ng Li�n X� Yevgeny Zhikhar t?i m?t cu?c tri?n l�m ? Trung t�m ??i s?ng ?� th? Grodno. V?n ph�ng c�ng t? coi ?�y l� m?t "s? ph?c h?i c?a ch? ngh?a Qu?c x�." Pushkin bi?t tin v? �n h�nh s? nh?ng kh�ng h?y chuy?n bay t? Ukraine, n?i �ng ?ang c� cu?c tri?n l�m, v� chi?u c�ng ng�y th� �ng v? n??c. V�o ban ?�m, x??ng v? c?a Pushkin ?� b? kh�m x�t. Ng�y 29/3/2021, Pushkin b? sa th?i kh?i Belrestavratsia, n?i �ng l�m vi?c. Ng�y h�m sau, h?a s? Pushkin b? b?t.

V�o ng�y 6 th�ng 4 n?m 2021, theo m?t tuy�n b? chung c?a t�m t? ch?c, bao g?m Trung t�m Nh�n quy?n Viasna, Hi?p h?i Nh� b�o Belarus, ?y ban Helsinki c?a Belarus, Pushkin ?� ???c c�ng nh?n l� m?t t� nh�n ch�nh tr?. V�o ng�y 30/3/2022, Pushkin b? k?t �n 5 n?m t� v� t?i "k�ch ??ng h?n th� ch?ng t?c, qu?c gia ho?c t�n gi�o".

H?a s? Ales Pushkin qua ??i ? tu?i 57 v�o ng�y 11 th�ng 7/2023 t?i m?t b?nh vi?n n?i �ng ???c chuy?n kh?n c?p t? m?t nh� t� t?i nh?p vi?n.

.