Gi?c m?ng phù vân

Truy?n Tr?n Quang l?c

Bu?i chi?u cu?i thu n?m 1441, tr�n con ???ng ??c ??o men theo ch�n n�i Ph?ng Ho�ng, m?t l? kh�ch lu?ng tu?i, m?c �o the th�m, ??u ??i kh?n x?p, vai ?eo tay n?i ?ang thong th? r?o b??c v? h??ng C�n S?n.

L? kh�ch ?� l� t??ng Tr?n L?u, m?t thi�n t�i qu�n s? c?a ngh?a qu�n Lam S?n.

Tr?n L?u ng??i l�ng L? T?, huy?n Th??ng Nguy�n, con �t c?a t??ng Tr?n L??ng.

Th?a h??ng t? ch?t c?a cha, n?m 18 tu?i, L?u ?� n?i ti?ng v?n v� song to�n, ?a m?u t�c tr�, kh� ph�ch h?n ng??i.

Tr?n L??ng theo ph� vua Tr�ng Quang ?? ch?ng l?i n?n th?ng tr? t�n b?o c?a qu�n Minh. N?m 1413, trong Tr?n th? h�ng ??m m�u ? Th�i ?�, l?c l??ng nh� H?u Tr?n th?t b?i th?m h?i: Tr?n L??ng anh d?ng hy sinh, Tr�ng Quang ?? v� c�c t�y t??ng nh? ??ng Dung, Nguy?n C?nh D?, Nguy?n S�y� b? Tr??ng Ph? b?t gi?i v? ??i Minh. Tr�n ???ng l?u ?�y, Tr�ng Quang ?? v� c�c trung th?n nh?y xu?ng bi?n t? tr?m. Nh� H?u Tr?n b? di?t vong t? ?�.

Tr??c c?nh n??c m?t nh� tan, Tr?n L?u nu�i m?ng l?n, r?i qu� h??ng ra ?i chi�u m? anh h�ng h�o ki?t b?n ph??ng, ph?t c? kh?i ngh?a, ?�nh ?u?i g?c Minh ra kh?i b? c�i, r?a s?ch h?n n??c th� nh�. Nh?ng, L?u v� c�ng th?t v?ng b?i ?i ??n ?�u c?ng g?p to�n b?ng ??ng mang danh ngh?a di?t Minh, th?c ch?t ch? l� b?n l?c l�m, th?o kh?u chuy�n c??p b�c, s�ch nhi?u d�n l�nh.

???ng c?u n??c t??ng ch?ng b? t?c th� nghe tr�n giang h? ??n r?ng, mi?n s?n c???c Lam S?n, c� m?t v? h�o tr??ng t�n L� L?i c�ng v?i 18 anh h�ng ph?t c? kh?i ngh?a ch?ng qu�n Minh.

???c tin, Tr?n L?u h?m h? t�m v? ??t Lam S?n t? ngh?a. Tr�n ???ng v�o c?n c? ngh?a qu�n, t�nh c? L?u k?t th�n v?i Nguy?n Tr�i. H?i c�n ? Th?ng Long, L?u t?ng nghe ph? th�n k? v? con ng??i n�y.

Tr�i l� con c?a Nguy?n Phi Khanh, ch�u ngo?i quan t? ?? Tr?n Nguy�n ?�n. Tr�i ??u Th�i h?c sinh v� l�m t?i ch?c Ng? S? ?�i Ch�nh Ch??ng th?i Nh� H?. M�a thu n?m ?inh H?i (1407), n??c ??i Ngu r?i v�o tay gi?c Minh, cha con H? Qu� Ly v� Nguy?n Phi Khanh b? b?t gi?i v? Trung Qu?c. Nguy?n Tr�i ch?y tho�t v� c?ng ?ang tr�n ???ng ?i t�m minh ch�a.

C�ng xu?t th�n trong gia ?�nh danh gia v?ng t?c, c�ng mang m?t ho�i b�o l?n lao, c�ng l� k? s? n?i ti?ng ??t kinh k?, nh?ng t�nh c�ch hai ng??i kh�c nhau: Tr�i lu�n t? ra ng??i h?c cao, hi?u r?ng, c� danh ph?n. L?u ?�n em, ti?nh ti?nh ??m th?m, s�u s?c, nhi?n xa.

G?n ba th�ng tr?i chia b�i s? ng?t, ?? huynh v??t su?i xuy�n r?ng m?i ??n ???c L?i Giang. L?i Giang ??a h�nh hi?m tr?, n�i r?ng tr�ng ?i?p, l� ??i b?n doanh c?a B�nh ??nh V??ng L� L?i.

Tuy xu?t th�n l� m?t h�o tr??ng, nh?ng L� L?i c� t??ng c?a b?c ?? v??ng, bi?t chi�u hi?n ?�i s?, bi?t tr?ng d?ng hi?n t�i. Sau khi xem qua B�nh Ng� S�ch nh? m?t l? v?t ??u qu�n c?a Nguy?n Tr�i, L?i khen Tr�i l� m?t thi�n t�i v? v?n h?c l?n qu�n s? n�n r?t tr?ng d?ng. T? ?�, L� L?i l?y B�nh Ng� S�ch l�m kim ch? nam xuy�n su?t cu?c kh�ng chi?n ch?ng qu�n Minh, gi? Tr�i b�n c?nh l�m m?u s?, chuy�n ?? ra nh?ng s�ch l??c ch?ng gi?c v� so?n th?o c�c v?n th? ngo?i giao v?i t??ng Minh. Tr?n L?u ???c giao cho t??ng L� S�t t�y nghi s? d?ng.

Gia nh?p ngh?a qu�n Lam S?n c�ng ng�y, nh?ng Tr�i ???c tr?ng d?ng ngay, quy?n l?c ch? ??ng sau B�nh ??nh V??ng. C�n L?u, L?u ch? l� m?t t�n l�nh qu�n kh�ng t�n kh�ng tu?i. �u c?ng l� s? ph?n m� th??ng ?? ?� ban cho m?i con ng??i.

***

Sau chi?n th?ng l?ng l?y Kh�u �n, t�i c?m qu�n c?a Tr?n L?u ???c b?c l? khi?n t??ng nh� Minh ph?i kinh h?n b?t v�a, ngh?a qu�n n? ph?c. L� L?i phong cho Tr?n L?u ch?c Nh?p N?i Thi?u B?o, ???c quy?n huy ??ng to�n d�n tham gia kh�ng chi?n, ai ch?ng c? ti?n tr?m h?u t?u.

T? ng�y nh?n th�m tr�ch nhi?m m?i, L?u th??ng khuy�n c�c thu?c h? r?ng, mu?n cu?c kh?i ngh?a th�nh c�ng ph?i d?a v�o l�ng d�n. ???c d�n nhi?t t�nh ?ng h?, c�ng cu?c gi?i ph�ng ??t n??c tho�t kh?i s? cai tr? d� man c?a gi?c Minh s? s??m ?i ?�?n th?ng l?i. H??ng ?ng l?i hu?n d? c?a Tr?n L?u, tr�n ???ng h�nh qu�n, ngh?a qu�n Lam S?n kh�ng nh?ng kh�ng c??p b�c, h� hi?p m� c�n t�ch c?c gi�p d�n t?ng gia s?n xu?t, ?o?ng go?p l??ng th??c nu�i qu�n.

M?t h�m, tr�n ???ng r�t qu�n v? Chi L?ng, t??ng L� Ng�n ??a cho Tr?n L?u chi?c l� c� ghi 8 ch? �L� L?i vi qu�n. Nguy?n Tr�i vi th?n�. L?u c?m phi?n l� xem qua, m?m c??i, v� cho r?ng, ?�y l� s?n ph?m c?a Nguy?n Tr�i. Nghe n�i Nguy?n Tr�i cho ng??i d�ng m? l?n vi?t t�m ch? �L� L?i vi qu�n, Nguy?n Tr�i vi th?n� l�n l� c�y cho ki?n ??c nh? c? tr?i ?� ??nh s?n r?i th? tr�i s�ng, tr�i su?i ?? tuy�n truy?n, v?n ??ng qu?n ch�ng kh?p n?i h??ng ?ng cu?c kh?i ngh?a Lam S?n do L� L?i l�nh ??o, Nguy?n Tr�i ph� t�.

C?n c? n?i dung t�m ch? tr�n chi?c l�, c�c t??ng cho r?ng, Tr�i t? cao, xa r?i nh�n d�n, coi th??ng ba qu�n t??ng s? ?ang ng�y ?�m v�o sinh ra t? ch?ng l?i k? th�.

***

Sau ?� kh�ng l�u. C�c t?nh nh? Ngh? An, Thanh H�a, Cao B?ng, L?ng S?n� n?i n�o cu?ng xu?t hi?n nh?ng chi?c l� b? ki?n ??c t�m ch? �L� L?I VI QU�N � B�CH T�NH VI TH?N�. T�m ch? th? hi?n � ch�a l�ng d�n khi?n tr?m h? vui m?ng v� truy?n cho nhau r?ng, tr?i c� m?t kh�ng ph? l�ng d�n ??i Vi?t n�n ?� thay ??i �.

Nh? th�ng ?i?p ghi tr�n chi?c l� m� anh h�ng h�o ki?t b?n ph??ng k�o v? Lam S?n ??u qu�n ng�y c�ng ?�ng. M?i l?n th?y qu�n L� L?i h�nh qu�n ngang qua, d�n ch�ng t?? nguy�?n mang tr�u, b�, heo, g�, g?o, th�c ??n ?y l?o. Nguy?n Tr�i bi?t vi?c thay ?�?i n�?i dung th�ng ?i�?p tr�n m??t la? do L?u ba?y ra, nh?ng kh�ng c� � ki?n g�.

???c qu?n ch�ng nh�n d�n h??ng ?ng nhi?t li?t, kh� th? ngh?a qu�n l?n m?nh nh? Th�nh Gi�ng, l�m ch? tr�n m?i chi?n tr??ng, d?n qu�n Minh v�o b??c ???ng c�ng, bu?c V??ng Th�ng ph?i xin gi?ng h�a.

Nghe tin B�nh ??nh v??ng ch?p nh?n ?? ngh? gi?ng h�a c?a gi?c, c�c t??ng s? r?t c?m t?c s? t�n ng??c c?a qu�n Minh n�n khuy�n L� L?i gi?t c�c b?i t??ng tr? th� cho tr?m h?. Trong cu�?c ho?p ca?c t???ng si?, Tr�?n Nguy�n Ha?n pha?n ??ng gay g??t:

- Lu?c qu�n Minh t�?n th�?t n??ng n�?, xin chu?a c�ng th??a th??ng x�ng l�n ti�u di�?t t�?n g�?c bo?n x�m l???c ?�? tra? thu? cho nh�n d�n ?a?i Vi�?t va? ha?ng va?n nghi?a qu�n Lam S?n ?a? bo? ma?ng trong su�?t m???i n?m phu?c qu�?c.

Pha?m V?n Xa?o ti�?p:

-Pha?i ?a?nh, ?a?nh t??i cu?ng ?�? nha? c�?m quy�?n ph??ng B??c hi�?u r??ng, n???c Nam ?a? co? chu?. Ke? na?o da?m ca? gan ?em qu�n sang x�m l???c se? bi? tr??ng tri? kh�ng co? ????ng v�?!

Tra?i thong tha? gia?i thi?ch:

-Gi??c thua, xin ho?a. N�?u ta xua qu�n truy cu?ng di�?t t�?n ?�? tho?a lo?ng c?m t??c se? mang ti�?ng la? b�?t nh�n, b�?t nghi?a. Chi b??ng nh�n lu?c na?y, ta ?em ?a?i nghi?a, l�?y lo?ng nh�n m?? ra con ????ng s�?ng cho ha?ng va?n ke? thu?. Ca?ch ?�?i nh�n x?? th�? mang t�?m chi�?n l???c cu?a chu?a c�ng kh�ng nh??ng ho?a gia?i h�?n thu? gi??a hai n???c, tra?nh can qua, ma? co?n th�? hi�?n ba?n ch�?t chi?nh nh�n qu�n t?? cu?a nh�n d�n ?a?i Vi�?t.

L� L?i gi?ng d?:

-M?c d� h?n 10 n?m, nh�n d�n ta ?? nhi?u m�u x??ng m?i ???c ng�y h�m nay. Tr? th� b�o o�n l� th??ng t�nh, nh?ng kh�ng mu?n gi?t ng??i l� b?n t�m c?a b?c nh�n ??c. V? l?i, ng??i ta ?� c�?u ho?a, m�nh l?i gi?t th� mang ti?ng x?u cho ??i sau. Chi b?ng tha m?ng s?ng cho v?n ng??i, d?p t?t h?n th�, s? xanh ghi ch�p h� ch?ng l?n lao sao?

Th�?y L� l??i ?a? quy�?t, ca?c t???ng ng�?m ng�?m kh�ng phu?c.

L� L??i l�?p t??c ra l�?nh cho ca?c t???ng Tr�?n L??u, Nguy�?n Xi?, ?inh Li�?t, L� Sa?t cho qu�n li?nh thu gom tr�u bo?, l??n ga?, ga?o tho?c va? ?�? v�?t qui? gi� trong nh�n d�n la?m l�? ph�?m ??a ti�?n qu�n Minh. Vi?c l�m r?t kh�ng b�nh th??ng c?a L� L?i, L?u kh�ng ph?c, pha?n ?�?i:

-Th?a chu?a c�ng, chi�?n tranh v??a k�?t thu?c, d�n ?a?i Vi�?t pha?i th??t l?ng bu�?c bu?ng ra s??c ha?n g??n ?au th??ng m�?t ma?t; ngh?a qu�n Lam S?n v?n ?ang ?n khoai m�, c? chu?i thay c?m. ?� kh�ng gi?t t??ng Minh tr? th� cho b� t�nh, chu?a c�ng co?n ti?ch thu cu?a d�n l�m l? ph?m ti?n ??a ke? thu? v? n??c! Vi�?c la?m cu?a chu?a c�ng s?? lo?ng d�n kh�ng phu?c!

L??i qua?t tha?o:

-Ng???i chi? la? m�?t vo? t???ng que?n, bi�?t gi? ma? no?i!

Qu�n Minh r�t v? n??c, Tr?n C?o ???c tri?u ?�nh nh� Minh phong l�m Qu?c v??ng ??i Vi?t. Tr?n C?o t? bi?t m�nh b?t t�i v� d?ng, l�ng d�n kh�ng ph?c n�n t? b? v??ng quy?n v? qu�. L� L?i l?p t?c cho ng??i truy s�t. Tr�?n L??u can:

-Xin ch�a c�ng kh�ng n�n gi?t Tr?n C?o. V?i k? th� c?a nh�n d�n, ch�a c�ng tha ch?t l?i c�n cho mang l? v?t qu� b�u ti?n ??a ??n t?n bi�n ?i. C�n Tr?n C?o t? nh?n m�nh b?t t�i trong vi?c tr? n??c n�n mu?n tr? v? l�m d�n d� an h??ng tu?i gi� th� ch�a c�ng l?i truy c�ng di?t t?n. Ng??i ??i sau s? ch� ch�a c�ng tranh quy?n, ?o?t v?.

L?i gi�?n ti?m m??t, kh�ng nghe, v�?n cho ng??i �m s�t Tr?n C?o r?i sai s? sang nh� Minh b�o tin: C?o t? v?n.

M�a xu�n 1428, L� L?i t? ?i?n Tranh v�o th�nh ?�ng Quan l�n ng�i, ??i ni�n hi?u l� Thu?n Thi�n, ??t qu?c hi?u l� ??i Vi?t, l?y ?�ng Kinh l�m th? ?�, x?ng l� Thu?n Thi�n Th?a V?n Du? V?n Anh V? ??i V??ng, s? g?i l� Th�i T? Cao Ho�ng ??, d?ng l�n nh� H?u L�, ??i x� thi�n h?, ch? s?c phong c?a ??i Minh.

V?a m?i l�n ng�i, bi?t Tr?n L?u ?a m?u tu?c tri?, h?u du? c?a Tr?n Thi?u ??, ?? ph�ng m?m m?ng b?o lo?n c� th? x?y ra sau n�y, L� L?i ban l?nh c�ch ch?c v� cho L?u v? Th??ng Nguy�n l�m th? d�n.

C�c t??ng ??ng l�ng can gi�n: Tr?n L?u l� danh t??ng ?� c�ng v?i b? h? v�o sinh ra t? l?p nhi?u c�ng l?n: ?�nh chi?m th�nh Kh�u �n; ??y l�i 5 v?n ??ch qu�n, gi?t t??ng Minh l� Tr?n Hi?p, L� L??ng t?i Ch�c ??ng, T?t ??ng; ti�u di?t vi?n binh c?a C? Th�nh T? t?i Ph� L?y; ch�m ??u Li?u Th?ng t?i M� Ng�i; ?�nh tan h�ng v?n qu�n Minh t?i X??ng Giang� C�ng lao to l?n c?a Tr?n L?u g�p ph?n c�ng v?i ngh?a qu�n Lam S?n ?i ??n th?ng l?i cu?i c�ng. ??i Vi?t v?a s?ch b�ng qu�n th�, b? h? l?i b?c hi?p c�ng th?n, ng??i ??i sau s? ch� b? h? l� k? vong �n b?i ngh?a, s? s�ch b�u ti?ng x?u mu�n ??i.

C�c t??ng ng?n can, bu?c l�ng L� L?i ph?i h? ch?c Tr?n L?u, b? sung v�o ??i th? v? canh gi? th�nh ?�ng Quan.

M?t s? t??ng th�n c?n ??n chia bu?n. Tr?n L?u n�i:

-G?n 10 n?m theo ch�a c�ng x�ng pha tr?n m?c ti�u di?t k? th� l� ?? tr? n? n??c th� nh� ch? kh�ng v� c�ng danh ph� qu�. Nay gi?c Minh ?� d?p xong, ba? ta?nh s�?ng trong ca?nh thanh bi?nh l�ng ta thanh th?n v?i nh?ng g� m� ch�a c�ng ?� ban cho.

Nguy?n Tr�i tra?ch L??u ngang b???ng v� r?t ng?i ti?p x�c s? b? tai bay v? g?i.

Tr?i qua hai ??i vua Th�i T? v� Th�i T�ng, tri?u ?�nh b?t ?n. L??i du?ng ti?nh ?a nghi, ham m� t??u s??c cu?a nha? vua, b?n gian th�?n c�?u k�?t v??i hoa?n quan chia b� k?t ??ng, tranh quy?n, ?o?t l?i, h�m h?i t�i hi?n. Tri?u ?�nh th??i L� s? nh? m?t chi?n tr??ng kh� ph�n bi?t ??ch – ta, b?n – th� v� ??y hi?m nguy b?t tr?c.

Ki?p ng??i nh? gi?c m?ng ph� v�n, c�ng danh ph� qu� nh? gi?t s??ng bu?i s?m, nh? m�y tr?ng ngang tr?i, c� ?� r?i m?t ?�, ?�ng g� ph?i b?n t�m.

M�a thu n?m 1441, L?u c�o b?nh v? qu� h??ng th� thanh nh�n.

Ngang qua Ph?ng ho�ng san, L?u ch?t nh? Nguy?n Tr�i ?ang an tr� t?i C�n S?n.

Nguy?n Tr�i, hi?u ?c Trai, l� c�ng th?n khai qu?c nh� H?u L�, m?t nh� v?n c� nhi?u ?�ng g�p trong cu?c kh?i ngh?a Lam S?n v?i chi?n l??c �?em ??i ngh?a th?ng hung t�n, l?y ch� nh�n thay c??ng b?o�. Nh?ng ???ng ho?n l? c?a Nguy�?n Tra?i cu?ng ba n?i b?y ch�m.

V?a m?i l�n ng�i, L� L?i giao cho Nguy?n Tr�i thay l?i m�nh vi?t B�nh Ng� ??i C�o, tuy�n b�? k?t th�c cu?c kh�ng chi?n ch?ng Minh, gi�nh l?i ??c l?p cho ??i Vi?t.

B�nh Ng� ??i C�o, �ng thi�n c? h�ng v?n, b?n tuy�n ng�n ??c l?p th? 2 sau b�i Th? Th?n c?a L� Th??ng Ki?t. Qu� tr?ng t�i v?n ch??ng, Tr�i ???c Th�i T? phong ch?c H�nh Khi?n Nh?p N?i, m?t ch?c quan to trong tri?u v� ban r?t nhi?u b?ng l?c. Tr�i quy?t ?em s? h?c c?a m�nh gi�p nh� vua x�y d?ng ??i Vi?t thanh b�nh th?nh tr?.

???ng danh l?i ?ang hanh th�ng th� Tr�i b? b?t v� nghi c� li�n quan ??n h�?i ki?n Pha?n L�-Phu?c Tr�?n do Tr�?n Nguy�n Ha?n va? Pha?m V?n Xa?o chu? m?u.

Hai tr?ng th?n ???ng tri?u Tr?n – Ph?m b? x?? t?. Xe?t th�?y Tra?i co? ta?i th? v?n, v?i l?i ch? l� h? ngo?i t�n th?t nh� Tr?n n�n ???c tha, v?n cho gi? ch?c c? nh?ng kh�ng c� th?c quy?n, t???c h�?t b�?ng l�?c. Su?t tri?u L� S?, Tr�i nh? m?t c�i b�ng m? nh?t.

G?n cu?i tri?u L� Th�i T�ng, Tr�i m?i ???c kh�i ph?c quy?n l?c, vua ban nhi?u b?ng l?c. T? ?�, Tr�i s?ng trong vinh hoa ph� qu�, nhi?u th� thi?p xinh ??p nga?y ?�m h?u h?. M?c d� ?� v? an tr� C�n S?n, thi tho?ng �ng c�n ???c nh� vua m?i v? ho�ng cung b�n chuy?n th? v?n, lu?n v? ch�nh s?.

??ng tr�n ??nh C�n S?n nh�n v? dinh c? c?a Nguy?n Tr�i, L?u ngh?, ?� tho�t v�ng c??ng t?a l? n�o Nguy?n Tr�i c�n c�u n�? kh�ng d�m ti?p m�nh. V?i l?i, ?�y l� d?p ???c m?c s? th? m?t mi?n ??t s?n k? th?y t�, c� nhi?u di t�ch l?ch s? r?t n?i ti?ng.

Nh�n dinh c? nguy nga ?? s?, s?n son th?p v�ng c?a Nguy?n Tr�i t?a l?c gi?a c?nh non xanh n???c bi�?c, hoa c? t?t t??i, Tr?n l?u v?a kinh ng?c, v?a th�n ph?c.

G?p l?i ng??i c?, Tr�i t? tay pha tr� B?ch Mao N?, m?t lo?i tr� qu� hi?m ch? d�nh cho vua ch�a th??ng l�m. Sau m?t l�c h�n huy�n t�m s? b�n t�ch tr� th?m b?c kh�i, Tr�i ch?t h?i:

-M�?y tha?ng nay ta ch?a co? di?p v? tri?u. Kh�ng bi?t t�nh h�nh ch�nh s? l�c n�y nh? th? n�o?

Nh�n �ng m�y chi?u l�ng ?�ng b�n ngo�i � c?a, L?u n�ng t�ch tr� l�n nh?p m?t ng?m, bu�ng ti?ng th? d�i:

-Th�i T�ng tuy l� l� v? vua th�ng minh nh?ng t�nh kh� n�ng n?y, ?a nghi v� ?am m� s?c d?c. L?i d?ng ?i?m y?u n�y, b?n gian th?n l?p m?u gi?t hai v? c�ng th?n L� S�t, L� Ng�n, l�m n�o ??ng c? kinh th�nh.

Nghe tin d?, Tr�i ?�nh r?i t�ch tr� b?ng ng?c qu� ?ang c?m tr�n tay xu?ng m?t b�n v? ra t?ng m?nh, tay ch�n b?n r?n. Trong l�c l�ng Tr�i co?n ?ang dao ??ng, Tr?n L?u ti?p:

-Sau c�i ch?t c?a L� S�t, L� Ng�n, c�c ??i th?n ?n ng? kh�ng an. L� Nh�n Ch�, L� B�i, Nguy�?n Xi?, ?inh Li�?t� c�o b?nh v? qu� � L?u nh�n Tr�i �i ng?i: � Tr�n ???ng v? qu� qu�n, ti?n th? gh� th?m huynh, v� xin m?o mu?i c� m?t l?i khuy�n, n?u th?y kh�ng ph?i xin huynh b? qua cho.

Tr�i run run gi?ng:

-Ta nghe ?�y. ?? c? n�i.

-Huynh tuy ?� lui v? C�n S?n, nh?ng r?t ???c Th�i T�ng tin d�ng. L? nghi h?c s? Nguy?n Th? L?, th? thi?p xinh ??p t�i hoa c?a huynh c?ng ?ang ???c nh� vua tr?ng d?ng, ng�y ?�m l?u gi? trong cung. Ho�ng phi Nguy?n Th? Anh v� ?inh Th?ng c�u k?t v?i b?n gian n?nh l?p m?u l�?n l???t h�m h?i c�ng th?n ?? th�u t�m quy?n l?c, ba?o v�? ng�i vi? tha?i t?? cho con mi?nh la? Bang C?. Theo ??, huynh s? l� ng??i ti?p theo � Tr?n L?u n�ng t�ch tr� l�n chi�u m?t ng?m, tr?m gi?ng � ?? tr�nh ??i h?a v? sau, huynh ph?i c?t ??t m?i l?i danh r�ng bu?c, s?ng b�nh y�n thanh th?n v??i non xanh n???c bi�?c, t?p trung vi?t s�ch, l�m th? l?u l?i cho con ch�u ??i sau.

Ho�ng phi Nguy?n Th? Anh n?i ti?ng th�ng minh, s??c sa?o, xinh ??p, h?i ?? c�c t? ch?t c?a b?c m?u nghi thi�n h? n�n r?t ???c Th�i T�ng s?ng �i. Nguy�?n Thi? Anh nh�?p cung ch?a ?�?y 6 tha?ng thi? sinh hoa?ng t?? Bang C? khi�?n ca?c quan ???ng tri�?u nghi ng?? va? ng�?m ng�?m ?�? nghi? Tha?i T�ng l�?p L� T?? Tha?nh, con cu?a th�?n phi Ti�?p D? Ng� Thi? Ngo?c Giao l�n ng�i Tha?i t??.

Vi? qua? y�u Nguy�?n Thi? Anh, Tha?i T�ng m�?t m??c cho r??ng, Bang C? sinh thi�?u tha?ng, m??t mu?i sa?ng su?a, co? t???ng ?�? v??ng. Bi�?t mi?nh ????c vua y�u n�n Nguy�?n Thi? Anh nga?y ca?ng l�?ng ha?nh, th??ng tay tr?? kh?? nh??ng ai da?m ng?n ch??n ba?n tay th�u to?m quy�?n l??c cu?a mi?nh, ngay ca? hoa?ng th�n qu�?c thi?ch.

Trong ?�m tr?ng th?n ???ng tri?u, ng??i m� Ho�ng Phi c?m ngh�t nh?t ch�nh l� quan H�nh Khi?n N?i Nh?p Nguy?n Tr�i v� th? thi?p c?a �ng l� b� Nguy?n Th? L?. V? �n M?u h?i ho�ng t?? Bang C? do Nguy?n Th? Anh va? ?inh Th??ng da?n d??ng r�?i vu va? cho me? con th�?n phi Ti�?p D? Ng� Thi? Ngo?c Giao. Nh?? Nguy�?n Tra?i va? ba? Nguy�?n Thi? L�? ch�?ng l?ng v??i li? do ch?a co? b??ng ch??ng ro? ra?ng n�n me? con Th�?n Phi Ngo?c Giao chi? bi? tru?c xu�?t kho?i hoa?ng cung la?m tha?o d�n, thay vi? bi? x?? t?? b??i t�?i m?u sa?t hoa?ng t�n.

M?c d� Bang C? ?ang ? ng�i v? Th�i T?, nh?ng lo?ng Nguy�?n Thi? Anh b�?t an m?i l?n th?y Tr�i t? C�n S?n v? ho�ng cung b�n vi?c ch�nh s? v?i Th�i T�ng. ?? b?o v? v?ng ch?c ng�i ba?u cho con mi?nh, b� ngh?, b�?t c?? gia? na?o cu?ng ph?i ra tay tr? kh? Nguy?n Tr�i ?�? di�?t tr?? h�?u ho?a.

Sau l?i c?nh b�o c?a L?u, Tr�i ng?m ng?i m?t l�c, n�i:

-Theo ta, Th�i T�ng l� v? vua c� tinh th?n y�u n??c, bi?t lo tr??c ?i?u thi�n h? ph?i lo, vui sau c�i vui c?a thi�n h?. Gi?t h?i trung th?n l� mang t?i l?n, nh?ng ?� ch? l� h�nh ??ng n�ng n?i nh?t th?i. X?a, H�n Cao T? gi?t c�ng th�?n nh? H�n T�n, B�nh Vi?t, Anh B?�, nh?ng ng??i ??i sau v?n t�n vinh l� anh h�ng d�n t?c, l� nh� ch�nh tr? l?i l?c, c� c�ng l?p n�n tri?u ??i nh� H�n. Ri�ng Nguy?n Th? Anh ch? l� ng??i ?�n b� tham quy?n l?c, c� ?�ng g� ta ph?i b?n t�m.

Sau c�u n�i c?a Tr�i, Tr?n L?u ??ng l�n, gi?ng bu?n:

-??y l� l?i khuy�n ch�n th�nh c?a ??. N?u c� g� kh�ng ph?i xin huynh tha th?. Huynh h�y b?o tr?ng!

Sau bu?i chi?u h�m ?�, Tr?n L?u, m?t danh t??ng d?ng c?m m?u l??c trong chi?n tranh di?t Minh; gi?n d? thanh li�m trong h�a b�nh, ???c ??ng li�u n? ph?c, ????c nh�n d�n y�u ki?nh bi?t t?m bi?t t�ch.

C� ng??i b?o, Tr?n L?u s?ng lang b?t k? h?, ngao du s?n th?y. Ke? l?i b?o, �ng l�n n�i tu ti�n. S? s�ch ??i sau r?t �t ai vi?t v? Tr?n L?u. N?u c� c?ng ch? vi?t qua loa, m?i s�ch ghi m?i kh�c. Th?m ch� n?m sinh v� n?m m?t c?a �ng c?ng kh�ng th?y s? s�ch nh?c ??n.

L?i n�i v? Nguy?n Tr�i.

M?c d� ???c Tr?n L?u c?nh b�o, Tr�i v?n ?au ?�u quy?t t�m ?em s? h?c c?a m�nh gi�p Th�i T�ng x�y d?ng ??i Vi?t th�nh m?t nh� n??c ph�p quy?n, m?t nh� n??c th?c s? do d�n v� v� d�n.

Trong khi Tr�i ra va?o hoa?ng cung gi�p nha? vua tr? n??c an d�n th� x?y ra th?m ho?.

M�a xu�n n?m 1442, ti?t tr?i d?u m�t, phong c?nh h?u t�nh, Th�i T�ng xu?t cung ?i tu?n du Ch� Linh. Nh�n c? h?i n�y, Nguy?n Tr�i ?�ch th�n m?i vua gh� th?m C�n S?n. Sau 4 ng�y tham quan ch�a Thi�n T? Ph�c T?, ??n Ki?p B?c, v�ng c?nh N�i R?ng, nh� vua tr? v? ho�ng cung, c� L? Nghi H?c S? Nguy?n Th? L? theo h?u.

Tr�n ???ng v?, Th�i T�ng gh� th?m L? Chi Vi�n th� b? c?m l?nh. M?c d� ???c Nguy?n Th? L? ch?m s�c c?n th?n, nh?ng nh� vua kh�ng qua kh?i.

S? c? x?y ra ??t ng?t, tri?u ?�nh l?ng l? r??c ng? gi� v? kinh m?i ph�t tang. Ri�ng Nguy�?n Thi? L�? bi? che?m ngay trong ?�m h�m ?o?.

An ta?ng Tha?i T�n v??a xong, th�i t? Bang C? m?i 2 tu?i l�n ng�i l?y hi?u Nh�n T�ng. Ho�ng Phi Nguy?n Th? Anh la?m Tuy�n T? Ho�ng Th�i H?u, bu�ng r�m nhi?p ch�nh. N?m quy?n l?c trong tay, Tuy�n T? Ho�ng Th�i H?u l?p t?c khe?p t�?i Nguy?n Tr�i l� k? ch? m?u xu?i v?? gi�?t vua, la?nh a?n tru di ba h?.

Cu?i ??i, Tr�i m?i ng? ra, v? �n L? Chi Vi�n do Nguy?n Th? Anh cu?ng ?�?ng bo?n d�n d?ng nh??m mu?c ?i?ch t�?n di�?t ke? thu? kh�ng ?�?i tr??i chung. Hi?u ra th� ?� mu?n!

Ng�y ra ph�p tr??ng th? h�nh, Tr�i ng?a c? nh�n l�n tr?i xanh m�y tr?ng m� than r?ng:

-Tr?n L?u! B?i ta kh�ng nghe l?i khuy�n c?a ?? n�n sinh ??i h?a! L� k? s? l?ng danh m� kh�ng th?c th?i, bi? c�ng danh phu? quy? m� ho??c, cu�?i cu?ng ch�?t b?i tay con ?�n b� gian �c. Th??ng cho Th? L? v� ba h? nh� ta b? �n oan, tr? gi� ch?t th?m!

Sau n�y, L� Th�nh T�ng ca ng?i t�i v?n ch??ng c?a Nguy?n Tr�i qua c�u th?:

�?c trai t�m th??ng quang khu� t?o�.

(T?m d?ch: L�ng ?c Trai r?ng r? v?n ch??ng).

                                                                                                                Tr?n Quang L?c

                                                                                                             Nh?ng ng�y tr?n d?ch