Tr?n V?n Th?
C l? khng tc ph?m ngh? thu?t no c m?t cu?c ??i, m?t s? m?nh hy h?u nh? nh?c ph?m Chi?u m?a bin gi?i c?a Nguy?n V?n ?ng (1932-2018).
Tc ph?m ???c sng tc n?m 1956 khi nh?c s? l trung y Qun ??i Vi?t Nam C?ng ha d??i th?i Ng ?nh Di?m, ?ang ?ng qun t?i bin gi?i Vi?t – Min. t ai bi?t r?ng qua bao th?ng tr?m c?a c? nh?c ph?m v nh?c s?, Chi?u m?a bin gi?i ra ??i ? mi?n Ty Nam c?a ??t n??c ? lm ?m lng ng??i chi?n s? Qun ??i Nhn dn Vi?t Nam ? chi?n ho l?nh l?o mi?n c?c B?c ?ang anh d?ng ch?ng qun xm l??c Trung Qu?c thng 2.1979.
Ring ti c m?t k? ni?m kh qun v? nh?c ph?m ny. M?t bu?i chi?u gi?a n?m 1963 lc ?ang h?c l?p ?? ng? (l?p 8 by gi?) t?i tr??ng Trung h?c Nguy?n Duy Hi?u (?i?n Bn, Qu?ng Nam), xe ??p th?ng l?p, ph?i d?t ??n ti?m s?a xe c?a ng??i anh h?. ?ng lc ng??i anh ?ang b?n s?a xe cho m?t thanh nin nn ti ??ng ??i. Anh thanh nin, kho?ng 35 tu?i, ht lun mi?ng m?t nh?c ph?m m c? ?i?u nh?c v ca t? lm ti nghe say m: Chi?u m?a bin gi?i anh ?i v? ?u? Sao cn ??ng ngng n?i giang ??u?… Tnh anh theo ?m my tri chi?u hoang, tr?ng cn khuy?t m?y hoa khng tn V? ?u anh h?i m?a r?i chi?u nay? L?ng tr?i nh? s?c my pha h?ng, ??ng r?ng chi?u c ??n chi?c bng, ng??i tm v? trong h?i o ?m, g?i ni?m xa x?m.
Ca t? v ?i?u nh?c cu?n ht ti, lc ? ti ch? mong xe ??p c?a anh thanh nin ch?a s?a ???c ngay ?? ti ???c ti?p t?c nghe anh ?y ht. Sau ? t lu, h?i th?m cc b?n h?c ti bi?t ???c ? l nh?c ph?m Chi?u m?a bin gi?i, v cu?i cng m??n ???c b?n nh?c v? chp l?i trong t?p v? dnh ?? ghi chp nh?ng bi th? hay, nh?ng b?n nh?c ?a thch. Ti v?n khng qun ci c?m gic vui s??ng, c?m ??ng khi c?m trn tay nh?c ph?m n?y.
GS. Tr?n V?n Th? t?ng c k? ni?m kh qun v? nh?c ph?m Chi?u m?a bin gi?i. ?nh: TLTG
Nh?c ph?m ghi l?i tm tnh, nh?ng cung b?c rung c?m c?a m?t qun nhn ? n?i bin gi?i vo m?t tr?i chi?u gi l?ng, m?a nhi?u. ??i v?i ng??i ngh? s? lng m?n v ? tu?i ?ang yu, ngo?i c?nh gy c?m xc cng lm nh? nhung da di?t v? ng??i yu ? ph??ng xa:
m ?m chi?c bng bn tr?i
V?ng tr?ng x? ?i, v?n in hnh bng m?t ng??i
Xa xi cnh chim tung tr?i, m?t vng my n??c, cho lng ai th??ng nh? ai?…
? ?y Nguy?n V?n ?ng m??n c?a Nguy?n Du: V?ng tr?ng ai x? lm ?i, N?a in g?i chi?c n?a soi d?m tr??ng. ?y l nh?ng cu th? thu?c lo?i hay nh?t trong Truy?n Ki?u. Nh?ng v?ng tr?ng x? ?i trong Chi?u m?a bin gi?i lm ta xc ??ng h?n, c l? v trong Truy?n Ki?u v?ng tr?ng x? ?i l hnh ?nh ng??i th? ba t??ng t??ng v? hai ch? th? khc, cn trong Chi?u m?a bin gi?i, chnh tc gi? l ng??i trong cu?c ?ang tha thi?t nh? v? ng??i yu.
L m?t qun nhn ?ang lm nhi?m v? ? qun tr??ng nh?ng tc gi? Chi?u m?a bin gi?i khng ni v? chi?n tranh, khng c m?t tnh c?m v? th h?n, ng??c l?i ch? mong ??t n??c thanh bnh, mong m?i ng??i s?ng hi?u ha, nh??ng nh?n ?? th? gian khng cn dng bo:
Lng tr?n cn t? v??ng khanh t??ng
Th ???ng tr?n m?a bay gi cu?n, cn nhi?u
Trong m?t nh?c ph?m khc Nguy?n V?n ?ng c?ng mong ??c m?t ma xun ha bnh: N?u xun v? tang th??ng kh?p l?i, th??ng ny kh cho v?i, th ??ng ??n xun ?i (Phin gc ?m xun).
Nh?c ph?m Chi?u m?a bin gi?i v?a pht hnh ? ???c ?n nh?n n?ng nhi?t, ??c bi?t qua ti?ng ht c?a ngh? s? Tr?n V?n Tr?ch, l?i ca v giai ?i?u c?a tc ph?m ? lan t?a nhanh. Ch? trong vng hai thng t? ngy pht hnh, nh?c ph?m ? ???c ti b?n t?i su l?n, ph k? l?c ph? bi?n cho ??n th?i ?i?m ?. Thng 7.1961 Tr?n V?n Tr?ch cn ???c m?i sang Paris ?? trnh di?n Chi?u m?a bin gi?i trn ?i truy?n hnh Php.
Nh?ng ca t? lng m?n, phng khong, gi ghm ??c m? thanh bnh, l?i lm chnh quy?n Si Gn lo ng?i s? ru ng? ng??i lnh, gi?m tinh th?n chi?n ??u c?a qun ??i. Vo thng 11.1961, B? Thng tin ra thng bo c?m l?u hnh v trnh di?n hai bi Chi?u m?a bin gi?i v M?y d?m s?n kh c?a Nguy?n V?n ?ng.
Sau n?m 1975, d??i chnh quy?n m?i, th? ch? m?i, Chi?u m?a bin gi?i l?i thu?c ??i t??ng b? c?m l?u hnh. Ch?ng nh?ng th?, tc gi? c?a b?n nh?c cn ph?i ?i h?c t?p c?i t?o t?i 9 n?m (ch?c v? cu?i cng c?a Nguy?n V?n ?ng trong qun ??i Si Gn l ??i t).
Ca khc Chi?u m?a bin gi?i c?a Nguy?n V?n ?ng ? ???c C?c Ngh? thu?t bi?u di?n c?p php l?u hnh thng 7.2017
T?i ngy 27.2.2018 ti t? Tokyo v? H N?i. Sau khi check-in ? khch s?n, m? internet th ???c tin Nguy?n V?n ?ng v?a qua ??i hm tr??c. T? nhin ti th?y xc ??ng, c?m th??ng ng??i ngh? s? ti hoa v nh? l?i l?n ??u tin nghe Chi?u m?a bin gi?i 55 n?m tr??c. Qua youtube ti nghe Thanh Tuy?n ht l?i b?n nh?c n?y, th?y r?t nhi?u ki?n c?a thnh gi? ghi pha d??i. Th??ng ti t xem cc ki?n ny nh?ng hm ? th?y c m?t ki?n vi?t r?t di nn ??c th?, r?t ng?c nhin khi bi?t ? l tm tnh c?a m?t chi?n s? Qun ??i Nhn dn Vi?t Nam khi nh? l?i nh?ng ngy chi?n ??u ch?ng qun xm l??c ph??ng B?c ??u n?m 1979:
Ti c h?n m?t ngn ngy s?ng trn chi?n ho x? L?ng th?i ?nh Tu. Trong ci gi rt th?u x??ng, hai hm r?ng lun trong tr?ng thi ?nh ?n lm nh?p cho ti nh?m ht thnh ti?ng, thnh l?i th??ng ??t qung nh?ng cu ca b?t h? Chi?u m?a bin gi?i c?a nh?c s? Nguy?n V?n ?ng. Ti thu?c l?i bi ht ny l nh? m? ti mua ???c m?t ??a nh?c b? c?m r?t ng?t h?i ?. Nh?ng ngy v? php t ?i, ti ???c m? ti m? my ht quay ??a cho ti nghe bi ht ny. L?i bi ht ny ? gip ti ??ng v?ng trn chi?n ho cho ??n khi c?i o lnh tr? v? v?i ??i th??ng. Ai ? t?ng lm lnh bin c??ng m?i th?y th?m ci hay ci ??p c?a ca khc b?t h? ny. Ti ni n b?t h? l c l b?i s? th?t l d m?t th?i n b? c?m th ng??i yu thch bi ht ny v?n ht th?m, ht ln ho?c ht th?t to nh? ti khi ??ng m?t mnh trn s??n ni bin c??ng. R?i ??n khi khng th? c?m ???c n?a th ng??i ta ph?i b?t l?c tr??c s?c s?ng k di?u c?a bi ht Chi?u m?a bin gi?i c?a Nguy?n V?n ?ng. Ti ch?a bi?t nh?c s? Nguy?n V?n ?ng, nh?ng ti knh ph?c ng. Cho ti g?i ??n ng l?i chc an lnh (nguyn v?n c?a ng??i k tn Tr??ng An Vina Nh?t, ti ch? s?a m?t l?i chnh t?).
Cc th? ch? chnh tr? ??u c?m ?on Chi?u m?a bin gi?i, nh?ng nh?c ph?m ? ?i vo con tim c?a m?i ng??i Vi?t Nam d ? th? ch? no. Tnh nhn v?n lm tc ph?m v??t th? ch?, v??t khng gian v s? s?ng mi v?i th?i gian.
Tr?n V?n Th? (Tokyo, Xun Tn S?u 2021)
Ngu?n: https://nguoidothi.net.vn/chieu-mua-bien-gioi-o-hai-dau-to-quoc-27306.html
