Lý Đợi
Đọc thơ Mão Xuyên, chợt nhớ đến một đoạn trong cuốn Tropic of Cancer (Hạ chí tuyến) của Henry Miller: “‘Tôi yêu mọi thứ tuôn chảy’, Milton mù vĩ đại của thời chúng ta đã nói. Tôi đã nghĩ về ông sớm nay, khi vừa thức dậy, với sự mừng rơn: Tôi đã nghĩ về những dòng sông, cây cối và tất cả thế giới đêm tối mà ông đang khám phá. Vâng, tôi tự nhủ, tôi cũng yêu mọi thứ tuôn chảy: sông, cống rãnh, dung nham, tinh dịch, máu, mật, từ ngữ, câu chữ”.
Thơ của Mão Xuyên cũng là sự tuôn chảy như vậy. Tuôn chảy như không có chướng ngại gì. Tuôn chảy từ ý tưởng, tư duy cho tới ngôn ngữ, cấu trúc và bút pháp.
“… Thi sĩ tiết lộ bài thơ không phải mình viết
Đó là một giọng nói cao, chịu sự tù đày
Và những hồn thiêng, những đêm không có anh
Làm sao em có thể bảo vệ chính mình
Những rào chắn đô thị, những nỗi buồn tha địa
Mênh mang và khói trắng” – trong bài Bi ca.
“… Có đời sống khác trong thangka
Phủ nhận cái đang là
Đời sống và hấp lực để sống
Đến khi chết, một điểm dừng” – trong bài Những thị hiện.
“… Tối đến tay cầm dao
Anh quên mất cơ thể chính mình
Thứ vẫn luôn khao khát tự tử
Như một nhà thơ đồng tính” – trong bài Một ngày của nhà thơ đồng tính.
“… Một cú chạm có thể khiến ta biến mất
Một cú chạm khiến ta làm lành với thế giới
Và em nhớ cách hộp sọ anh chạm vào hộp sọ em
Cách em tin anh hiểu những gì em hiểu
Và anh cảm nhận những gì em cảm nhận” – trong bài Cái chết.
Thơ Việt Nam gần đây, đa số thừa sự dụng công, dụng ý, dụng ngữ, dụng thi pháp, dụng niêm luật…, mà thiếu sự tuôn chảy. Đa số như khư giữ một cái lồng, một tù ngục mà bản thân tạo ra, để rồi ở lì trong đó. Thơ vì vậy, như tiếng nấc nghẹn, the thé kêu đòi tự do, mà khi có tự do, thì không biết phải làm gì. Thơ vì vậy, thiếu hẳn sự trôi chảy, thiếu hẳn chất thơ từ chính thể tính thơ.
Thơ Mão Xuyên cũng là nỗi băn khoăn về tình thế hiện sinh của người đồng tính trong một xã hội mà sự khép/mở đan xen, nơi đời thực và đạo đức giả chung cùng, nơi sống và đẹp chỉ là một ý niệm, một câu hỏi.
“… Kết liễu chính mình? Hắn sống với sứ mệnh
Bảo vệ những gì bị cấm nói. Và tình yêu, tình
Yêu sẵn sàng nhấc bổng chúng ta vào bên
Trong, bên trong một nhà thơ đồng tính
Và tìm cách trì hoãn, em hiểu chứ?” – trong bài Nhà thơ đồng tính.
Từ sự tuôn chảy và nỗi băn khoăn này, thơ Mão Xuyên trở thành một tiếng nói riêng, một không khí lạ của thơ Việt Nam hiện nay. Xứng đáng để chờ đợi sự bộc phát hơn, sự bề thế hơn, sự tuôn chảy hơn của nhà thơ này.
Mộc Gác, đầu năm 2025