Em bé Napalm

Pham Terry The

Tròn đúng 50 năm về trước, ngày 8 tháng 6 năm 1972, trong một trận bom Napalm của quân đội Mỹ dội xuống làng Trảng Bàng, Tây Ninh, Nam Việt. Hình ảnh ghi lại cảnh em bé 9 tuổi, Phan Thị Kim Phúc, đang trần truồng, hoảng loạn, gào thét bởi những đám cháy bỏng trên khắp thân thể chạy cùng với những đứa trẻ khác trên đường làng, phía sau là cảnh khói lửa mù mịt cùng những người lính phía VNCH.

Bức hình được chụp bởi nhà báo Nick Út, tên thật là Huỳnh Công Út, lúc đó mới 21 tuổi, phóng viên nhiếp ảnh chiến trường của hãng thông tấn AP Asociated Press. Bức ảnh này ngay sau đó đã nhanh chóng được đăng tải rộng rãi trên khắp thế giới, trên trang nhất của các nhật báo lớn, gây chấn động thế giới, nó chạm đến trái tim của nhân loại, nó đã góp phần làm thay đổi cách nhìn nhận về cuộc chiến tranh Việt – Mỹ. Và năm 1973 nó đã được trao giải thưởng danh giá Pulitzer. Bức ảnh được xếp hạng thứ 41 trong 100 bức hình có tầm ảnh hưởng nhất của thế kỷ 20.

Còn nạn nhân trong bức hình, ngay sau khi được chụp xong, em bé Kim Phúc đã được chính tay Nick Út bế vào xe và đưa tới bệnh viện gần đó. Những cuộc phẫu thuật cấy ghép da kéo dài triền miên đã giúp cô bé Kim Phúc dần lành lặn trở lại.

Năm 1986, Kim Phúc được gửi sang du học ngành y ở Cuba. Bà quá chán ghét cảnh, trong nhiều năm trời bị nhà nước Việt Nam lạm dụng làm biểu tượng nạn nhân của cuộc chiến tranh, phải chịu rất nhiều những cuộc phỏng vấn, chụp hình được sắp đặt theo chủ ý để nhằm mục đích tuyên truyền. Năm 1992, thời cơ đã đến, từ Cuba, trong một lần đi tuần trăng mật với người chồng mới cưới tới Moscow, khi máy bay ghé điểm tạm dừng tại sân bay tỉnh bang Newfoundland Canada, lên kế hoạch từ trước, bà cùng chồng đã rời khỏi máy bay và xin tị nạn chính trị với chính phủ Canada.

Hiện bà đang sống cùng chồng và hai con ở thành phố Toronto. Năm 1997 bà thành lập quỹ Kim Phuc Foundation nhằm cung cấp y tế cho các trẻ em là nạn nhân chiến tranh. Cùng năm 1997 bà cũng được mời là đại sứ thiện chí của UNESCO.

Tháng 10/2004, bà được trường đại học danh tiếng York Canada trao tặng bằng tiến sĩ danh dự vì những nỗ lực trợ giúp trẻ em là nạn nhân chiến tranh trên khắp thế giới, được tặng thưởng huân chương cao quý nhất của tỉnh bang Ontario, bà cũng được trao bằng tiến sĩ danh dự tại đại học Lethbridge, Alberta, Canada.

Tháng 9/2006 bà được tổ chức YWCA Hoa Kỳ tôn vinh là một trong 6 phụ nữ có những đóng góp thiết thực nổi bật trong cộng đồng và trao giải thưởng “Thành Tựu Nổi Bật Hàng Năm”.

Tháng 2/2019, bà Kim Phúc nhận được giải thưởng Dresden tại Đức vì những đóng góp cho UNESCO và giúp đỡ những em nhỏ bị thương trong chiến tranh.

Bức ảnh cũng đã gắn kết nhiếp ảnh gia Nick Ut và Kim Phúc trở thành tình bạn, hai người thường gặp nhau, cùng có những buổi đi thuyết trình trên thế giới về đề tài chống chiến tranh, về yêu thương, hoà giải.

Tháng tư năm nay, nhân kỷ niệm 50 năm ngày bức ảnh “Em Bé Napalm” ra đời, Nick Út và Kim Phúc đã cùng nhau trở lại quê hương Việt Nam để gặp gỡ và trưng bày bộ sưu tập ảnh về chiến tranh Việt Nam.

Ngày 11/5 vừa qua, phóng viên nhiếp ảnh Nick Út, nay đã 71 tuổi, và “ Em Bé Napalm” 59 tuổi cũng đã được diện kiến Đức giáo hoàng tại Rome.

Ba mươi năm trước, nếu bà Kim Phúc không kiếm tìm con đường tị nạn, phải trở về Việt Nam sau chuyến du học từ Cuba, thì cuộc đời bà sẽ ra sao?

Có những câu hỏi, mà khá nhiều người Việt trong chúng ta, không ai muốn nghe câu trả lời.