Ngu Yên dịch
Nhà văn Jon Fosse vừa đoạt giải Nobel Văn chương về kịch nghệ năm nay, 2023. Ngoài ra, ông cũng nổi tiếng trong lãnh vực thơ và truyện. Tác phẩm của ông được dịch ra khoảng 50 ngôn ngữ. Tìm hiểu về mục đích sáng tác, ông cho biết, “I hope they can find a kind of peace in, or from, my writing”. (Tôi hy vọng người đọc có thể tìm thấy sự bình an trong các tác phẩm của tôi).
Tác phẩm nổi tiếng với nội dung sâu đậm của ông là dãy “Septology”. Đây là một từ vựng mới, có ý nghĩa là một loạt bảy cuốn sách. Có lẽ, Septology phát xuất từ “Heptalogy” mà ví dụ rõ rệt nhất là dãy tác phẩm Harry Potter.
Tôi xin được giới thiệu đến độc giả một ít bài thơ của Fosse, những tư duy sâu sắc về thân phận con người.
Nhà văn Jon Fosse – Nobel Văn chương 2023
Nơi Này Có Một Người
Có một người ở đây
rồi biến mất
theo gió
tan vào
nội phương
cùng với đá di động
tạo thành ý nghĩa
trong duy nhất luôn luôn mới
của cái gì
và cái gì không phải
trong im lặng
nơi gió
hóa thân thành gió
nơi ý nghĩa
tạo thành ý nghĩa
trong di động biến thân
của tất cả tồn tại
ngay lập tức
từ nguồn thể
nơi âm thanh cưu mang nghĩa lý
trước khi ngôn từ phân thân
từ đó không bao giờ xa cách con người
Nhưng
nó ẩn trong toàn bộ tương lai và quá khứ
và ẩn trong
cái gì không hiện hữu
nơi ranh giới biến tan
giữa những gì hiện diện
và những gì sắp đến
nó vô tận không khoảng cách
trong cùng một chuyển động
nó sáng tỏ
rồi biến mất
mà vẫn còn
trong lúc biến thân
nó bừng sáng
sự tối
trong lúc nó nói
về sự im lặng
không có ở đâu
mà ở khắp nơi
khi gần
khi xa
xác và hồn nhập lại
như một
nhỏ
và lớn
như mọi thứ
nhỏ vốn không có gì
nơi toàn thể khôn ngoan tồn trữ
mà không biết
trong thâm tâm
nơi hư vô bị phân mảnh
ngay lập tức
mọi thứ trở thành một nó và tất cả
trong cái phân mảnh
mà không thể chia tách
trong ranh giới vô hạn Cách tôi để nó biến tan
trong sự hiện diện rõ ràng
trong chuyển động xóa bỏ
trong ngày đi loanh quanh
nơi cây là cây
nơi đá là đá
nơi ngôn từ toàn bộ không thể hiểu
về mọi thứ tồn tại
về mọi thứ biến mất
và những gì còn lại
là ngôn từ hòa đàm
A human being is here
(Bản Anh ngữ của May-Brit Akerholt)
A human being is here
and then disappears
in a wind
that vanishes
inwards
and meets the rock’s movements
and becomes meaning
in always new unity
of what is
and what is not
in a silence
where wind
becomes wind
where meaning
becomes meaning
in lost movement
of everything that has been
and at once is
from an origin
where the sound carried the meaning
before the word divided itself
and since then never left us
But it is
in all past and it is in all future
and it is
in something
that doesn’t exist
in its vanishing border
between what has been
and what shall come
It is infinite and without distance
in the same movement
It clears up
and disappears
and remains
while it disappears
And it lights up
its darkness
while it speaks
of its silence
It is nowhere
It is everywhere
It is near
It is far
and body and soul meet
there as one
and it is small
and as big
as everything that is
as small as no thing
and where all wisdom is
and no thing knows
in its innermost self
where nothing is divided
and everything is at once itself and everything else
in the divided
which is not divided
in endless boundary The way I let it disappear
in obvious presence
in vanishing motion
and walk around in the day
where tree is tree
where rock is rock
where wind is wind
and where words are an incomprehensible unity
of everything that has been
of everything that disappears
and thus remains
as conciliatory words
Chỉ Biết
ca khúc, ca khúc biển khơi
lướt từ dãy núi xuồng đồi dốc xuôi
rồi xuyên ngang khắp bầu trời
trong bay xanh, tỏa chơi vơi mờ mờ
về nơi chúng ta đang chờ
là nơi mãi mãi lặng lờ vô ngôn
thôi thì chỉ biết (nguồn cơn)
Only Know
the song, the song of the sea
slides down the steep mountains
and across sky
in blue flight, like a shimmering
in towards where we are together
and where we never say anything
and only know
Núi Nín Thở
Một hơi thở thật sâu
Và ngọn núi đứng đó
Rồi ngọn núi tồn tại
Là thể thức núi hiện hình
Cúi mình
Đi xuống
Vào núi
Nín thở
Trong khi biển và trời
vỗ về và đánh đập
Ngọn núi nín thở
The Mountain Holds Its Breath
(Bản Anh ngữ của May-Brit-Akerholt)
there was a deep breath
and then the mountain stood there
then the mountains stood there
and that’s how the mountains stand there
and stoop downwards
and downwards
into themselves
and hold their breath
while heaven and sea
stroke and beat
the mountain holds its breath
Đôi Điều Về Diễn Viên
Di chuyển nào bên trong
Như cuộc đời
Luôn di động ngắt khoảng
Là thứ tĩnh lặng
Và nặng nề
Như chính cuộc sống
Nặng nề Cho những ai
Hóa thân thật nhẹ
Cùng một lúc thật nặng
Họ bước ra khỏi đời
Đứng đó
Run rẩy
Hổ thẹn
Không biết nói gì
Không có gì để nói
Vì vậy phải nói đôi điều để ra đi
Bước chân nhẹ nhàng thẳng như gió
Họ tiến tới
Họ đứng lại
Bản thân nặng trĩu
Trong ánh sáng của nhau
Trong khi lòng xấu hổ
Tan biến
Và sáng lên như chú chó của thiên thần
Rồi thiên thần mở cánh rộng
Che phủ họ
Sau đó, người ta đồn đãi
Something About The Actor
in that which moves
like life
always in gaping motion
is something quiet
and heavy
like life itself
is heavy For some
life becomes too light
and at once too heavy
and they step out of what happens
and stand there
shakily
ashamed
and don’t know what to say
they have nothing to say
and therefore something must be said And they move forward
with steps light and straight as the wind
they move forward
and they stand there
heavy of themselves
in each other’s light
while the shame
dissolves
and becomes as light as the dog’s angel
And then the angel’s wings open
and spread across them
And then it is said
