M. Gorky, ??i m?i, ? 177, 10 (23), thng M??i m?t, 1917.
L Nguyn d?ch t? ti?ng Nga
Vladimir Lnin ? ??a v? n??c Nga ch? ?? x h?i ch? ngh?a theo ph??ng php c?a Nechaev: M? h?t t?c l?c b?ng qua v?ng l?y.
C? Lnin, c? Trotsky, l?n nh?ng k? ??a h? t?i ch? di?t vong trong v?ng l?y th?c t?i, hi?n nhin cng Nechaev tin r?ng, dng quy?n nh?c m? l cch d? nh?t ?? c th? li ko ng??i Nga, v nh? th? h? ? nghi?m nhin lm danh cch m?ng, lm danh giai c?p cng nhn, bu?c th? thuy?n tham gia cc cu?c tn st ??m mu, cc v? l?a ??o, b?t b? nh?ng ng??i v t?i nh? A. V. Kartashev, M. V. Bernatsky, A. I. Konovalov v nhi?u ng??i khc[1].
Bu?c giai c?p v s?n ph?i tn thnh xa b? quy?n t? do bo ch, Lnin v ?m tay sai ? gip k? th c?a dn ch? h?p php ha quy?n b?t mi?ng h?; l?y ?i kht v s? gi?t chc ?e d?a t?t c? nh?ng ai khng tn thnh ch? ?? ton tr? c?a Lnin Trotsky, cc v? ??u l?nh ny bi?n minh cho s? chuyn ch? c?a ci chnh quy?n m nh?ng l?c l??ng ?u t c?a ??t n??c ? b?n b? ??u tranh ??y ?au kh? ?? ch?ng l?i.
S? vng l?i c?a l? h?c tr v nh?ng k? ngu ng?c[2] ?i theo Lnin v Trotsky ? ??t t?i ??nh ?i?m, l? h?c tr v nh?ng k? ngu ng?c ?y khi th nguy?n r?a sau l?ng cc ??u l?nh, lc l?i ?i theo h?, cu?i cng th ngoan ngon ph?c v? cho ch c?a nh?ng tn gio ?i?u v ngy cng kh?i d?y trong kh?i th? thuy?n v binh lnh t?m t?i nh?t ni?m hi v?ng vi?n vng v? m?t cu?c s?ng v t? mai sau.
T??ng t??ng mnh l nh?ng Napoleon c?a ch? ngh?a x h?i, cc tn ?? c?a ch? ngh?a Lnin ?ang x nt, ph tan tnh, hon thnh cng vi?c lm s?p ?? n??c Nga[3] nhn dn Nga r?i s? ph?i tr? gi cho ?i?u ? b?ng c? m?t b? mu.
T?t nhin, b?n thn Lnin l con ng??i m?nh m? phi th??ng; su?t hai m??i l?m n?m ng ??ng trong hng ng? nh?ng ng??i ??u tranh cho s? th?ng l?i c?a ch? ngh?a x h?i, ng l m?t trong nh?ng nhn v?t l?n nh?t v sng gi nh?t c?a n?n dn ch? – x h?i qu?c t?; l m?t ng??i ti n?ng, ng c th?a nh?ng ph?m ch?t c?a m?t "??u l?nh", nh?ng thi?u cc ph?m ch?t ??o ??c c?n thi?t cho vai tr ?y v c m?t thi ?? hon ton qu t?c, tn nh?n ??i v?i cu?c s?ng c?a qu?n chng nhn dn.
Lnin l m?t ??u l?nh v l m?t qu t?c Nga c nhi?u ??c tnh tinh th?n c? h?u c?a m?t t?ng l?p ? b? qun lng, v th? ng cho mnh ci quy?n lm m?t th nghi?m tn c v?i nhn dn Nga, s?n sng ch?p nh?n s? th?t b?i.
C? dn t?c b? tn ph v ki?t qu? do chi?n tranh ? ph?i tr? gi cho th nghi?m c?a Lnin b?ng hng ngn sinh m?ng v s? cn ph?i tr? gi b?ng nhi?u ch?c ngn sinh m?ng n?a, ?i?u ? r?i s? h?y di?t h? trong th?i gian lu di.
Th?m k?ch kh trnh kh?i ny khng h? lm Lnin, k? n l? c?a gio ?i?u, v nh?ng tn tay sai, l? n l? c?a ng, b?n tm. Lnin khng hi?u ???c t?t c? s? ph?c t?p c?a ??i s?ng, ng khng am t??ng qu?n chng nhn dn, khng ??ng cam c?ng kh? v?i h?, nh?ng t? sch v? ng bi?t cch lm th? no cho ?m qu?n chng ?y l?ng ln, ?? b?n n?ng c?a h? tr? nn ?in r? m?t cch d? dng nh?t. V?i cc mn ?? c?a ch? ngh?a Lnin, giai c?p cng nhn c?ng t?a nh? qu?ng v?i th? luy?n kim. V?i t?t c? nh?ng ?i?u ki?n hi?n c, t? ch?t qu?ng ?y, li?u c th? ?c thnh nh n??c x h?i ch? ngh?a ???c khng? Hi?n nhin l khng th?, nh?ng h c? g m ph?i th? nghi?m? V sao Lnin c? li?u l?nh, ch?p nh?n r?i ro, n?u th nghi?m khng thnh cng? ng lm vi?c t?a nh? nh ha h?c trong phng th nghi?m, ch? c cht khc bi?t l nh ha h?c s? d?ng v?t ch?t v tri, m cng vi?c c?a anh ta mang l?i k?t qu? c gi tr? cho cu?c s?ng, trong khi Lnin lm vi?c b?ng ch?t li?u s?ng v ??a cch m?ng t?i s? h?y di?t. Nh?ng ng??i lao ??ng t? gic ?i theo Lnin c?n hi?u r?ng ng??i ta ?ang lm m?t cu?c th nghi?m v?i giai c?p cng nhn, cu?c th nghi?m ny s? h?y di?t nh?ng l?c l??ng cng nhn ?u t nh?t v km hm lu di s? pht tri?n bnh th??ng c?a cch m?ng Nga.
Ngu?n: M. Gorky Anh em cng nhn ch . Trong M. Gorky, Nh?ng ngh? khng h?p th?i. Cc bi bo 1917-1918 (??????? ?????? ??????????????? ?????. ?????? 1917-1918 ??..), G. Ermolaev bin t?p, gi?i thi?u v ch thch). Paris: Editions de la Seine, 1971, tr. 111-113.
[1] Tuyn b? ny ? d?n ??n Th? ng? g?i M. Gorky, do ba h? s? quan k tn v ???c cng b? trn t? S? th?t ngy 25 thng 11 (12) n?m 1917. Cc tc gi? c?a b?c th? h?i Gorky, r?ng tuyn b? c?a ng ph?i gi?i thch th? no: n l s? ngy th? hay c? d?i tr? V ?i?u quan tr?ng nh?t: … ai lm x?u m?t cu?c cch m?ng Nga nhi?u h?n, cc ??ng ch Lnin v Trotsky, hay l ng, ??ng ch Gorky?
[2] Alexander Kaun, m?t Gio s? ng??i M?, ? ch? ra, c l? ? ?y Gorky m ch? cc chnh tr? gia nh? Zinoviev, Kamenev, Lunacharsky, nh?ng ng??i ? c lc b?t ??ng v?i Lnin v? m?t s? v?n ?? l thuy?t v chi?n thu?t. Xem Alexander Kaun, Maxim Gorky and His Russia. New York: Jonathan Cape & Harrison Smith, 1931, tr. 472.
[3] Tuyn b? ny c?ng v?i nh?ng dng m? ??u c?a ?o?n tr??c v ?o?n th? hai c?a bi vi?t ny, c?ng v?i ??nh ngh?a v? nh?ng ng??i Bolshevik l "nh?ng k? cu?ng tn m qung v nh?ng nh?ng k? m?o hi?m b?t l??ng" v "nh?ng k? m?u ph?n v v chnh ph? ki?u Nechaev" (t? V? dn ch?") t?t c? nh?ng ci ? ? ???c t?p h?p l?i lm thnh m?t ?? t? theo ki?u trch d?n dnh cho bi bo c?a Ilya Ionov Lm sao ng??i ta th? nhn cy m khng th?y r?ng?, S? th?t, ngy 8 thng 12 (25 thng 11), 1917. Nh th? v s?n Ilya Ionov (bt danh l Ilya Ionovich Bernstein, 1887-1942) nh?n th?y r?ng Gorky vi?t v? nh?ng ng??i Bolshevik v nh?ng ng??i lnh ??o c?a h? g?n gi?ng nh? giai c?p t? s?n v b?n Tr?m Da ?en ? vi?t. Nh th?, ng??i sau ny gi? nhi?u ch?c v? quan tr?ng trong cc nh xu?t b?n c?a Lin X,th?t v?ng ni: Nh v?n ???c ?ng ??o qu?n chng v s?n ch?m ch l?ng nghe trong nhi?u n?m ? nh?p vo dn ??ng ca c?a nh?ng ng??i lm nhi?m v? vu kh?ng phong tro cng nhn.
