“Công chúa tóc vàng” và v?n ch??ng nghiêm túc

T�n Tuy?t (nh� v?n Trung Qu?c)

Ng�n Xuy�n d?ch

C�c gi� s�ch c?a B? h?u h?t x?p ??y nh?ng cu?n s�ch Marxist-Leninist. T�i nh? t�n tr�n m?t s? g�y s�ch. Nh?ng cu?n kh�c th� kh�ng th? nh? ???c v� t? ng? qu� tr?u t??ng. Ng�y n�o t�i c?ng l?ng v?ng tr??c t? s�ch c?a B?. M?t h�m, B? b?t ng? mang t? th? vi?n v? nh� v�i cu?n truy?n c? n??c ngo�i (h?i ?� �ng b? ph�i ??n th? vi?n l�m vi?c d??i s? gi�m s�t � c�i n�y g?i l� �c?i t?o lao ??ng�)[*]. B? m??n nh?ng cu?n s�ch n�y cho ch? g�i t�i ??c v� ch? ?y ?ang h?c ti?u h?c v� ?� bi?t ???c m?t s? ch?. M?t cu?n trong s? ?� nhan ?? l� �C�ng ch�a t�c v�ng�. B? ch? nh?c ??n c�i t�n s�ch ?� m?t l?n nh?ng t�i nh? m�i. B�a s�ch in b?c tranh v? m?t c� g�i tr? v?i m�i t�c v�ng d�i ??n m?t c� ch�n. T�i m? to m?t nh�n b?c tranh ?� h?i l�u. Sao l?i c� ng??i c� m�i t�c v�ng ??p ??n th?? M�nh m� c� ???c ch? m?t s?i t�c v�ng nh? th? th� tuy?t bi?t m?y!

Nhi?u ng�y li?n, ch? c?n c?m cu?n s�ch nh? ?� l�n l� t�i ?� th?y nh?ng c?m x�c kh�c th??ng d�ng tr�o trong m�nh. T�i th??ng l?i d?ng nh?ng l�c kh�ng c� ai xung quanh ?? s?m soi c� c�ng ch�a t�c v�ng c?a m�nh. T�i ngh? m�i t�c v�ng c?a c� ?y ???c l�m t? v�ng th?t. V� khu�n m?t c?a c� ?y tr�ng m?i d?u d�ng v� thanh t� l�m sao! Qu� m� m?n, t�i �p b�a s�ch v�o m� m�nh. N?u c� b?n x?u l?n v�o nh�, t�i s? gi?u c�ng ch�a t�c v�ng ? n?i b� m?t nh?t kh�ng ai c� th? t�m th?y (ch?ng h?n nh? c�i hang tr�n ng?n ??i ph�a sau nh� ch�ng t�i). T�i s? ??i cho b?n x?u r?i ?i r?i m?i ??a c� ?y tr? l?i ra ngo�i. N?u c� ?y ?�i v� kh�ng c� g� ?? ?n, t�i s? cho c� ?y t?t c? s? tr?ng m� con g� m�i ?en duy nh?t c?a gia ?�nh ch�ng t�i ?? ra. T�i c?ng s? ??a cho c� ?y chi?c k?o m� B? ?� cho t�i h�m tr??c. T�i mu?n tr? th�nh ng??i b?n t?t nh?t c?a c� ?y.

Cu?n s�ch ?� m?t th?i gian l�u kh�ng ???c tr? l?i th? vi?n. T�i coi n� nh? cu?n s�ch c?a gia ?�nh ch�ng t�i. Khi tranh c�i v?i c� b?n nh� b�n, t�i ??t nhi�n cao gi?ng h�t l�n: �N�y! T? c� c� c�ng ch�a t�c v�ng! C?u c� kh�ng? C?u c� kh�ng?!". T?t nhi�n l� c� b?n kh�ng c�, v� c� ?y ?� b? cho�ng ng?p b?i ?u th? c?a t�i.

T�i l?n l�n c�ng nh?ng cu?n s�ch nh? nh?ng ng??i b?n ??ng h�nh c?a m�nh. Ngay t? khi c�n r?t tr?, t�i ?� coi m?t s? cu?n s�ch l� �t�c ph?m nghi�m t�c�. Ng??i ta kh�ng th? hi?u ch�ng ngay l?p t?c. T�i ch? c� th? ti?p c?n ch�ng sau khi t�i ?� �l?n l�n�. C�c gi� s�ch c?a B? ch?a ??y nh?ng �t�c ph?m nghi�m t�c� v? tri?t h?c ph??ng T�y, trong ?� c� s�ch c?a Marx v� Lenin. D? th?y nh?t l� nh?ng t?p b�a xanh c?a b? T? b?n v� m?t s? b? l?ch s? v?n h?c c? ?i?n Trung Qu?c. B? ??c nh?ng cu?n s�ch n�y h�ng ng�y trong nhi?u n?m. �ng ??c ?i ??c l?i ph?n l?n ch�ng.

Nh?ng cu?n s�ch ?� t?a ra m?t m�i h??ng ??c bi?t khi?n t�i r?i v�o tr?ng th�i m? m�ng. H? khi n�o ? nh� m?t m�nh t�i th�ch ??t ch�ng l�n b�n l?n l??t t?ng cu?n m?t v� ng?m ngh�a ch�ng m?t c�ch c?n th?n. T�i gh� s�t m?i ng?i ch�ng v� ch?m tay v�o ch�ng nhi?u l?n. B�a c?a t?t c? nh?ng cu?n s�ch n�y ??u kh�ng t� v? nh?ng tinh t?, c�n c�c trang th� ??y nh?ng ghi ch� c?a B?. V�o nh?ng l�c nh? th?, c?m x�c trong tr�i tim non tr? c?a t�i d�ng tr�o v??t ra ngo�i s? ng??ng m? v� say m�. Th?i ?� t�i c?ng ?� b?t ??u ??c s�ch, ?a s? l� lo?i v?n ch??ng nh? nh�ng. T�i kh�ng th? x?p lo?i ch�ng c�ng v?i c�c s�ch c?a B?. T�i ng?u nghi?n nh?ng cu?n s�ch c� th? khi?n t�i say m� t?m th?i. ??c xong l� xong. T�i kh�ng c� mong mu?n gi? ch�ng n?a. M� t�i c� mu?n gi? c?ng kh�ng ???c, v� h?u h?t ??u l� s�ch m??n. Th?i ?� ai c� ?? ti?n m� mua s�ch?

Nh?ng cu?n s�ch c?a B? ??ng im l�m tr�n c�c gi� s�ch � lu�n �m th?m l�i k�o t�i v? ph�a ch�ng. Trong ti?m th?c, t�i c?m nh?n th?y trong nh?ng cu?n s�ch ?� c� m?t th? gi?i r?t s�u s?c. Ph?i m?t c? ??i ng??i m?i ?i s�u ???c v�o th? gi?i ?y. B? ??c nh?ng cu?n s�ch ?� v�o ban ?�m, ??c h�ng ?�m, trong nhi?u n?m. V? m?t tr?m ng�m ??ng sau c?p k�nh c?a �ng ch?c ch?n kh�ng ph?i l� m?t t? th?. Nh?ng ?i?u ??c ???c khu?y ??ng t�m tr� �ng r?t kh�c nh?ng ?i?u t�i c?m nh?n ???c khi ??c nh?ng cu?n s�ch th�ng th??ng. ?� l� g� v?y? Kh�ng ai c� th? n�i cho t�i bi?t � k? c? ch�nh B?. �ng ch? n�i: �Trong t??ng lai, con c?n ph?i ??c h?t c�c s�ch c?a b?�. C� ph?i � �ng l� trong t??ng lai t�i c?ng n�n l�m nh? �ng ?� l�m � ng?i tr??c c�ng m?t cu?n s�ch trong nhi?u n?m v� ??m ch�m v�o suy t??ng? T�i kh�ng hi?u.

C�i ng�y ?� cu?i c�ng r?i c?ng ??n � th?i ?i?m t�i ch�nh th?c g?n b� v?i v?n ch??ng. T�i c� v�i �cu?n s�ch nghi�m t�c� c?a ri�ng m�nh � v� s? l??ng c?a ch�ng ng�y c�ng t?ng l�n. Trong nh?ng kh�m ph� v? sau n�y c?a m�nh, t�i ng�y c�ng c?m th?y m?t s? cu?n s�ch c� s?c m?nh k? di?u. B�n trong nh?ng t? ng? ?an d�y l� c? m?t th? gi?i kh�ng th? d� th?u ???c � th? gi?i c?a ng�n ng? hay th? gi?i c?a v?n h?c, ngh? thu?t, tri?t h?c, hay nh�n lo?i. ?i?u k? l? nh?t, ?�y l� m?t th? gi?i t??ng t�c: ch? khi ng??i ta c? g?ng h?t s?c ?? ti?p c?n n� th�ng qua suy t??ng th� n� m?i m? r?ng ra v� ?? l? nh?ng t?ng l?p phong ph� c?a n�. N?u l??i kh�m ph� th� d� c� n?ng khi?u, b?n c?ng ch? th?nh tho?ng m?i nh�n tho�ng qua x? s? th?n ti�n ?�, ch? kh�ng bao gi? b??c ???c v�o trong n�. V� b?n s? ch? c� th? th? d�i ti?c nu?i. M?t ??c gi? hi?n ??i kh�ng ch? ph?i ??c ?i ??c l?i, suy ng?m nhi?u l?n, m� c�n ph?i th?c s? vi?t � v� trong qu� tr�nh vi?t, l� m? r?ng th? gi?i m� m�nh ?� c?m nh?n ???c. ?�y l� c�ch ??c m?t l? nh?t nh?ng c?ng l� ???c t??ng th??ng nh?t.

M?t ??c gi? ti�n ti?n th?i nay h�nh ??ng gi?ng nh? m?t th�m t?. Trong khu r?ng s�ch, h?n c� th? l?n theo c�c manh m?i v� kh�m ph� nh?ng kho b�u kh?ng l? ?n ch?a trong ?�. Nh?ng cu?n s�ch ?� mang l?i cho h?n nh?ng th�ng ?i?p: tinh ch?t d?n ch?a b�n trong h?n s? ti?p nh?n ???c nh?ng th�ng ?i?p ?� v� ngay l?p t?c t?o ra nh?ng th�ng ?i?p m?i. Nh?ng th�ng ?i?p h?n h?p n�y d?n h?n ?i v�o con ???ng h?m c?a tinh th?n, v� t?i n?i ?� h?n b?t ??u m?t cu?c kh�m ph� v? ??i. Qu� tr�nh ?� v?a b� ?n v?a s�ng r�: ?�y l� nh?ng kho?nh kh?c khi con ng??i v� th?n linh g?p nhau. Nh?ng cu?n s�ch nghi�m t�c ??u c� thu?c t�nh n�y. N?u ch�ng ta mu?n t�m th?y ni?m vui trong vi?c ??c s�ch hi?n nay, ch�ng ta ph?i r�t c�i tinh ch?t b�n trong c?a m�nh ra ?? nh?p v�o cu?c phi�u l?u t�m linh ??y r?i ro nguy hi?m n�y.

B?n c� nh?ng cu?n s�ch nghi�m t�c l�m b?n ??ng h�nh kh�ng? N?u c�, v?y b?n l� m?t ng??i c� m?t m?c ?�ch t�m linh th?c s? ?? theo ?u?i.

(Theo b?n ti?ng Anh �The Fair-haired Princess� and Serious Literature do Karen Gernant & Chen Zeping d?ch; nguy�n v?n ti?ng Trung �????� ????? (�Kim ph�t c�ng ch?� ho� nghi�m t�c th? t?ch)

[*] T�n Tuy?t sinh ra trong m?t gia ?�nh g?m s�u ng??i con. Cha b� t?ng l� T?ng bi�n t?p nh?t b�o T�n H? Nam (????? T�n H? Nam nh?t b�o). Trong Chi?n d?ch ch?ng c�nh h?u n?m 1957, cha m? c�, gi?ng nh? nhi?u tr� th?c th?i ?�, b? t? c�o l� ph�i h?u, b? ??a n�ng th�n ch?u hai n?m c?i t?o. Sau ?�, c? gia ?�nh b? ?u?i kh?i c?n nh� ? t�a b�o v� chuy?n ??n m?t t�p l?u nh? b�n d??i n�i Nh?c L?c, v�ng n�ng th�n Tr??ng Sa, t?nh H? Nam. (V?n Vi?t)