NHỮNG CUỘC BAY CỦA LINH GIÁC
Giáng Vân
Trong cuộc chuyện trò không dứt
của chúng ta và im lặng
Linh giác đi từ đầu mỗi ngón tay, mỗi sợi tóc
Thoát đi nhẹ như một hơi thở
Nhẹ như linh hồn chúng ta
Những linh hồn gầy guộc và chết mòn
bởi đời sống ồn ĩ
Đang tươi trở lại như cái cây được thở
Nó bắt đầu chạm vào nỗi phiền muộn
của chúng ta
Bằng những cú hích rất nhẹ
Trên cánh đồng phiền muộn
Chúng ta bắt đầu nở hoa [*]
Bài thơ là một tình huống giao tiếp đặc biệt – “cuộc chuyện trò không dứt” giữa “chúng ta và im lặng”. Im lặng trong trường hợp này được hình dung như một đối tượng giao tiếp ngang hàng, bình đẳng với ta/ chúng ta. Đó là sự tự giao tiếp trong nội tâm, tư tưởng. Ở đó, Im Lặng là kẻ lắng nghe, đồng thời, bằng chính sự im lặng, nó đối thoại với con người.
Trong cuộc chuyện trò không dứt
của chúng ta và im lặng
Linh giác đi từ đầu mỗi ngón tay, mỗi sợi tóc
Thoát đi nhẹ như một hơi thở
Nhẹ như linh hồn chúng ta
Những cuộc bay của linh giác thực chất là sự chuyển hóa nội tâm, khi con người biết tách khỏi cái “ồn ĩ” của đời sống bên ngoài, từ tốn đối diện với cái tôi sâu kín. Im lặng là bối cảnh, cũng là chất truyền dẫn để linh giác xuất hiện. Đó là một cảm giác siêu nghiệm:
Những linh hồn gầy guộc và chết mòn
bởi đời sống ồn ĩ
Đang tươi trở lại như cái cây được thở
Nó bắt đầu chạm vào nỗi phiền muộn
của chúng ta
Bằng những cú hích rất nhẹ
Trên cánh đồng phiền muộn
Chúng ta bắt đầu nở hoa
Mô tả một cảm giác siêu nghiệm, với những biến chuyển mơ hồ và bí ẩn, bài thơ vẫn cho thấy sự áp đảo của thứ ngôn ngữ lí trí sáng tỏ, vốn rất dễ gây xâm hại sự mơ hồ, bí ẩn. Nhưng bất kể điều đó, Linh giác vẫn hiện diện như tiếng nói của một đời sống khác, đời sống của trực giác, tâm linh, song song với đời sống hàng ngày. Ở đó, trong cõi im lặng, linh giác dẫn dắt chúng ta, giúp ta thanh lọc tạp chất đời sống, gạn lắng ưu phiền, nhận ra niềm vui sống. Ở đó, ta là cái cây “đang tươi lại” trong cõi sống mà ta thuộc về, và do đó, biết cách để có thể “nở hoa” trên “cánh đồng phiền muộn” của thực tại.
Những cuộc bay của Linh giác nằm trong tập Đường gió (xuất bản năm 2013), tập thơ thứ ba của Giáng Vân, sau hai tập Năm tháng lãng quên (1990), Trên những ngày buồn (1995). Khoảng cách thời gian hẳn cũng để lại dấu ấn trong Đường gió. Như một cảm xúc tự nhiên, không cố cưỡng cầu, không cần định danh, thơ Giáng Vân, trong Đường gió, gần với một hơi gió nội tâm nhẹ nhõm và an tịnh, mạnh mẽ và mơ hồ, “buồn và sáng”, như tên một bài thơ của chị: Chảy tuôn/ Và biến tấu không ngừng/ Không thể lường được/ Đường đi của gió/… Chảy tuôn/ Và hát/ Giọng cao của gió/… Chảy tuôn/ Cho đến khi không thể. Đó là khi con người có thể tự mình khai mở tuệ nhãn, linh giác, để có thể nhận thức thế giới theo cách khác: Một ngày/ Tôi thấy mình sáng dịu/ Như những tơ trời lắc thắc giăng giăng (Một ngày); Cơn mưa ấm và sáng/ Của một thành phố xa vời/ Ở bên ngoài những định kiến và thù hận (Viết tặng họa sỹ Trần Trọng Vũ)… và cho ta nhận ra quy luật của đời sống thật giản dị.
Linh giác là tiếng nói chỉ dẫn con người hướng tới một đời sống đơn giản, đẹp và tự nhiên, do đó – tự do. Như mùa thu, gió, những bông hoa.
Những mùa thu đẹp
chỉ để đẹp
và không vì điều gì khác
trôi trên trời cao
mây về nơi xa thẳm
rất xa
nhưng không về nơi nào
những bông loa kèn
nở rồi chết đúng mùa
(Không đề)
Trong hiện thực “đời sống ồn ĩ” và đầy nỗi “phiền muộn” này, Những cuộc bay của linh giác là một khao khát, một hy vọng, cũng là một lựa chọn sinh tồn và sáng tạo ý nghĩa.
Vinh, ngày 15/2/2021
[*] Giáng Vân (2013), Đường gió, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội.
