T.V?n & B?n H?u th?c hi?n (2021)
Ma Thu Ch?t Sng tc: Ph?m Duy
Trnh by: Julie Quang
??c thm:
Ma Thu APOLLINAIRE Bi Ging Ph?m Duy Hoa Th?ch Th?o
(S?u T?m & Bin T?p c?a La Th?y)
S?c mu thu ? gieo nhi?u c?m h?ng cho h?n th? t? nh?c. Nhi?u bi th?, b?n nh?c vi?t v? THU d ? tr?i qua bao n?m thng phi pha v?n in ??m nt trong lng ng??i th??ng lm. L ng??i yu nh?c (lo?i nh?c c air bn c? ?i?n), ai m khng thu?c cc b?n Bu?n tn thu c?a V?n Cao, Gi?t m?a thu, ?m thu, Con thuy?n khng b?n c?a ??ng Th? Phong , Thu quy?n r? c?a ?on Chu?n T? Linh , Thu vng c?a Cung Ti?n, Em ra ?i ma thu c?a Ph?m Tr?ng C?u,Chi?c l thu phai c?a Tr?nh Cng S?n , Ma thu Paris c?a Ph?m Duy, Thu ht cho ng??i c?a V? ??c Sao Bi?n, Thu ca c?a Ph?m M?nh C??ng, v.v. ??c bi?t, b?n Ma thu Ch?t c?a Ph?m Duy, b?n nh?c hay nh?ng c nhi?u th?c m?c v? xu?t x? c?a ca t?.
B?n nh?c ny l?y c?a bi th? LADIEU c?a Guillaume Apollinaire, ?i?u ny c l? ???c nhi?u ng??i ch?p nh?n. Tuy nhin l?i Vi?t c?a b?n nh?c Ma thu ch?t th khng t ki?n cho r?ng l do chnh thi s? Bi Ging chuy?n ng? t? nguyn tc ti?ng Php bi LADIEU ni trn, Ph?m Duy ch? ph? nh?c m thi. ?? nhn nh?n cho khch quan, ta th? ??i chi?u nguyn tc v?i b?n d?ch c?a Bi Ging v l?i nh?c c?a Ph?m Duy.
a/ Bi th? c?a Apollinaire:
LADIEU
Jai cueilli ce brin de bruyre
Lautomne est morte souviens-ten
Nous ne nous verrons plus sur terre
Odeur du temps brin de bruyre
Et souviens-toi que je tattends
GUILLAUME APOLLINAIRE
b/ B?n d?ch c?a thi s? Bi Ging:
L?I V?NH BI?T
Ta ng?t ?i m?t cnh hoa th?ch th?o (*)
Em nh? cho ma thu ? ch?t r?i
Chng ta s? khng t??ng phng ???c n?a
M?ng trng lai khng c ? trn ??i
H??ng th?i gian mi th?ch th?o b?c h?i
V nh? nh ta ??i ch? em ?
BI GING
(*) Cu ny cn c d? b?n:
Ta ? hi nhnh l cy th?ch th?o
c/ Ca t? trong b?n Ma thu ch?t c?a Nh?c s? Ph?m Duy:
MA THU CH?T
Ta ng?t ?i m?t c?m hoa th?ch th?o
Em nh? cho Ma Thu ? ch?t r?i!
Ma Thu ? ch?t, em nh? cho
Ma Thu ? ch?t, em nh? cho
Ma Thu ? ch?t, ? ch?t r?i. Em nh? cho!
Em nh? cho,
?i chng ta s? ch?ng cn nhn nhau n?a!
Trn ci ??i ny, trn ci ??i ny
T? nay mi mi khng th?y nhau
T? nay mi mi khng th?y nhau
Ta ng?t ?i m?t c?m hoa th?ch th?o
Em nh? cho Ma Thu ? ch?t r?i!
i ngt h??ng th?i gian mi th?ch th?o
Em nh? cho r?ng ta v?n ch? em.
V?n ch? em, v?n ch? em
V?n ch?
V?n ch? ??i em!
PH?M DUY
Nh? v?y, xem hai b?n d?ch ni trn, chng ta th?y, ch? c hai cu ??u tin l gi?ng nhau thi, thi s? Bi Ging chuy?n ng? t?a ?? L?I V?NH BI?T r?t st v?i nguyn ng? LADIEU, trong b?n d?ch ng c dng t? Hn Vi?t: t??ng phng, m?ng trng lai, ton bi d?ch h?i thot (thm cu M?ng trng lai khng c ? trn ??i) . Ring nh?c s? Ph?m Duy th tr? ci t?a bi nh?c Ma thu ch?t l d?ch c khc v?i nguyn ng?, cn l?i l?i nh?c ton bi d?ch kh st v?i nguyn tc. L?i dung d? nh?ng c?m ??ng. Ph?m Duy khi ph? nh?c th ? ph?n ca t? c th? chuy?n d?ch v? tr cc cu th? v c th? thay ??i t? ng?, nh?ng nh? v?y b?n nh?c c s?c thi ring lm cho bi th? ???c ph? c s?c s?ng m?i v gi?i yu nh?c ?n nh?n n?ng nhi?t, chnh ngay nhi?u tc gi? c th? ???c ph? nh?c c?ng ??ng tnh nh? th?. Ring Bi Ging, chnh trong bi L?i v?nh bi?t ng l?i chuy?n d?ch 2 , 3 l?n n?a th?m ch chuy?n d?ch ra l?i ti?ng Php.
Ph?n ?ng c?a Cng ty V?n ha Ph??ng Nam sau bi vi?t v? nh?c s? Ph?m Duy
LTS: Bi bo Khng th? tung h c?a tc gi? Nguy?n L?u ??ng trn Bo ??u t? ngy 13.3 ?ang gy nhi?u ph?n ?ng trong d? lu?n. Nh?m gip b?n ??c c thng tin ?? t? bnh lu?n, chng ti xin ??ng l?i ton v?n bi bo c?a tc gi? Nguy?n L?u v v?n b?n c?a Cng ty V?n ha Ph??ng Nam g?i t?i cc c? quan c lin quan c?a Trung ??ng v TP.HCM by t? ki?n c?a mnh xung quanh bi bo ny.
Bi trn Bo ??u t?
Khng th? tung h
C th? ni, m?t trong nh?ng ni?m t? ho, t? tn c?a dn t?c Vi?t Nam l tri?t l "?nh k? ch?y ?i, khng ?nh ng??i ch?y l?i". Tuy nhin, "khng ?nh k? ch?y l?i" c?n ???c hi?u thm r?ng, k? ch?y l?i l ai, v "khng ?nh" c nh?t thi?t ??ng ngh?a v?i vi?c xem ng??i ?y l th?n t??ng, l nhn v?t tiu bi?u ?? ?n r??c tr?ng th?…? Ti mu?n ni ??n tr??ng h?p c?a nh?c s? Ph?m Duy, ng??i m?i ???c x?ng t?ng sau ?m nh?c "Ngy tr? v?" (di?n ra t?i Nh ht Ha Bnh, TP.HCM). M?t ng??i b?n, nh v?n Chu Lai ? t? ra tm ??c v?i t??ng ny v cho bi?t, T?p ch Th? gi?i m?i s? m?i nh?t c ??ng m?t bi vi?t, v?i n?i dung gi g?n: "M?t ng??i t?ng b? khng chi?n theo th?c dn Php, khi Php rt l?i theo Ng ?nh Di?m v khi ng?y quy?n s?p ?? l?i ch?y qua M?. V t?i ?, ? vi?t hng lo?t bi ku g?i ch?ng C?ng, v?i gi?ng ?i?u s?c mi hi?u chi?n. Nay, th?y Vi?t Nam v??n ln m?nh m?, l?i xin tr? v?! H c? g ph?i tung h, x?ng t?ng ??n nh? th?!".
??t n??c ?ang ??i m?i, chng ta ch?p nh?n vi?c khp l?i qu kh? ?? xy d?ng t??ng lai, nh?ng ?i?u ?y khng ??ng ngh?a v?i vi?c b? qun t?t c?, t? nh?ng hy sinh gian kh? ??n nh?ng bi h?c mu x??ng… Chng ta c?ng khng qun t? tin ta lun t? r ngh?a kh, quy?t khng s? xm l?ng v c?ng khng tr d?p k? th?t tr?n. T binh gi?c cn ???c c?p l??ng, thuy?n ?? chng "ra ??n b? ch?a thi tr?ng ng?c" hay "v? ??n nh cn ?? m? hi" (Co bnh Ng). Nh?ng ci khi ni?m n ngh?a b?n b? ?y c?ng c nh?ng nguyn t?c v v?i tr??ng h?p c?a Ph?m Duy, chng ta l?i cng c?n ph?i hi?u cho r ng?n ngu?n.
N?a th? k? tr??c, khi cn l m?t "ch nhc" t?i tr??ng Thi?u sinh qun chu?n b? qua Trung Qu?c h?c t?p, ? Vi?t B?c, ti ? cng b b?n trong ??n v? ht nh?ng ca khc r?t hay c?a Ph?m Duy, khi ?y ?ang l m?t trong nh?ng cn b? v?n ha c?a chnh quy?n cch m?ng. Ti ? thu?c lng cu ht "Ti yu ti?ng n??c ti, t? khi m?i ra ??i…" v sau ny, l?n ln m?t cht m?i hi?u ra r?ng, ci t? ?y, c g gi?ng v?i lu?n ?i?m c?a Nguy?n V?n V?nh (truy?n Ki?u cn th ti?ng ta cn, m ti?ng ta cn th n??c ta cn – cch ni ?y l ?? bi?n minh cho vi?c m chn gi?c xm l??c c?a Nguy?n V?n V?nh v b l? bn n??c). Ph?m Duy c nh?ng tc ph?m lm say ??m lng ng??i, nh? Thin Thai, Tr??ng Chi, Nh?c tu?i xanh, Qu nh em… R?i sau ? l cc bi nh? Thuy?n vi?n x?, B m? Gio Linh, Cy ?n b? qun, Nghn trng xa cch… Khai thc ch?t li?u dn ca ??ng b?ng B?c B?, kh c ai qua m?t Ph?m Duy. Bi Ru con, Ph?m Duy vi?t ? Vi?t B?c c cu "M?y ??i bnh ?c c x??ng, m?y ??i gi?c Php c th??ng dn mnh", chuy?n t? ?i?u "th?" qua "tr??ng" th?t ??t, cn nh?p ba trong Qu nh em l?i r?t hay, d d?m v t? co gi?c ??t nh, ph ???ng…
Nh?ng, ngay trong th?i k? ?y, ch?t lng m?n ti?u t? s?n, s? kh?, s? ch?t ? b?c l? qua sng tc c?a Ph?m Duy. Khi ?y, d cn b, song ti ? bi?t bi B m? Gio Linh b? c?m, b?i c nh?ng cu m khi ht ln, li?u cn ai, cn b m? no dm ?? con ?i b? ??i. V ch?t ?a tnh c? h?u, ta th??ng th?y ? gi?i ngh? s?, ? Ph?m Duy ???c xem l nh??c ?i?m. V ci ph?i ??n ? ??n, Ph?m Duy "dinh t", b? khng chi?n vo thnh, l?p ra ban nh?c "?m mu h?ng" v?i Thi Thanh, Thi H?ng, c c? Ph?m ?nh Ch??ng, Duy Quang… V t? ? tr? thnh tn tu?i hng ??u trong ?m v?n ngh? s? ch?ng C?ng.
"??nh cao" s? nghi?p ch?ng C?ng c?a Ph?m Duy l bi Ma thu ch?t. ? ?, tc gi? ? cng khai t? t??ng ch?ng C?ng c?a mnh. ng ta ? t? b? tnh yu v?i T? qu?c b?ng m?t bt php th?t su cay, ??u gi? v t ai qun ci ma thu trong ca khc ?y chnh l Cch m?ng ma thu, l ni?m t? ho c?a dn t?c Vi?t Nam. Khi ??t n??c b? chia c?t, Ph?m Duy ? vo Nam theo chnh quy?n Ng ?nh Di?m, l?n l??t ?i su vo con ???ng ch?ng C?ng v ln ??n ch?c B? tr??ng V?n ha. Nh?ng, s? nghi?p m nh?c c?a ng ta v?n cng ln vo "v?ng bn" ph?n qu?c. Bi Ru con ? thay cu cu?i cng b?ng M?y ??i C?ng s?n bi?t th??ng dn mnh. Nh?c tu?i xanh ? b? bi?n ch?t ?? ?i ng??c l?i ?i?u ? ?p ? c?a c? m?t th? h? v?n ngh? s? Vi?t Nam ?ang ln ???ng ??i c? sinh m?ng l?y t? do, ??c l?p. V ?? kh?ng ??nh mnh, Ph?m Duy lin ti?p cho ra ??i nh?ng tc ph?m v?a ch?ng C?ng, v?a b?nh ho?n.
Ngy mi?n Nam m?i gi?i phng, ti c g?p TS Nguy?n V?n Trung, nguyn gi?ng vin ??i h?c Si Gn. Tr??c khi di t?n ?i M?, ng Trung b?t ??c ch ? k? cho ti nghe nhi?u chuy?n, trong ? c l?i mi?t th? m?t nh?c s? c ti l Ph?m Duy m l?i ?i vi?t c? nh?ng bi ht ?? ?ng h? s? lo?n lun!? Chnh TS Trung ? qua M? d?y h?c, cn nh?c s? Ph?m Duy di t?n sang M? ?? tr?n ch?y tr??c s? tr? v? c?a nh?ng ng??i ? t?ng chung m?t chi?n ho v?i ng ta. T?i M?, Ph?m Duy lm nhi?u ng??i (trong ? c ti) si s?c c?m th, khi vi?t bi ku g?i cc nam thanh, n? t ??t Vi?t hy xng ln, l?p sng B?n H?i, gi?i phng Vi?t Nam kh?i tay C?ng s?n… V by gi?, khi ? s?p ??n lc nh?m m?t xui tay, ng ta mu?n tr? v? trong s? ?n ti?p n?ng h?u c?a nh?ng ng??i t?ng b? ng ch ??p v? tinh th?n!
Ti ??c Nam Cao v tm ??c v?i nh?n xt: "Nh?ng th?ng chuyn c ch? c th? h?t lm vi?c c n?u chng khng cn ?? s?c ?? lm c". By gi?, v?i Ph?m Duy c?ng l nh? v?y. M?t Vi?t Nam ?ang v??n ln, mi tr??ng ny ?ang s?ng ??ng v c v? th? m?i ? c th? lm m?m lng m?i k? v?n k? th? v?i dn t?c ny, t?t nhin ?? s?c lm "k? ch?y ?i" mong ???c tr? v?, song, nh? ? ni trn, khng th? c s? tr? v? nh? m?t ng??i hng. Chia s? ?i?u ny, nh?c s? Tn Huy?n cho hay, ? l ?i?u k? l?, hi?m th?y, tuy ng b?o: "By gi?, t? nhn c?ng c th? lm ra m?t trang web ?? tn vinh mnh, ni g…". V ti hi?u, tc gi? C? non thnh c? lm sao ch?p nh?n s? tr? v? trong th? vinh hoa ki?u ?y, n lm cho s? hy sinh c?a nh?ng ??ng ??i, nh?ng n?m m? li?t s? kia c thm nh?ng n?i ?au th? thi.
C m?t l?n, nh?c s? Nguy?n ??c Ton tr? l?i bo ch, ng kh?ng ??nh, khng bao gi? ?nh gi m?t nh?c s? dm dng hi?n tu?i tr? trong ??i ng? nh?ng ng??i chi?n s?, ngang b?ng m?t tc gi? khng dm lm tr?n v ch? ng?i trong lng ??ch ?? than thn trch ph?n, hay ng?i ca m?t h? tr?ng, thu vng, ch? ??ng ni ??n m?t tc gi? ? nh?y vo lng ??ch ?? ch?ng C?ng, r?i sau ny, khi h?t "?t" l?i ni l?i x xa. Ti cam ?oan khng m?t nh?c s? cch m?ng Vi?t Nam no khng vui m?ng tr??c ngh?a c? ??y nhn i c?a ??t n??c, song t?t c? h? ??u chung m?t suy ngh?, r?ng ng??i tr? v? ?u ph?i ai c?ng nh? ai. L?i ni ?y c?a ng??i nh?c s? – chi?n s?, ? gip ti c thm ngh? l?c, ?? ngh?, ?? ni v ?? th? hi?n chnh ki?n, ?? khng b? ha tan trong nh?ng ??t sng vng v?t ?u ?y.
Ai mu?n coi Ph?m Duy l th?n t??ng, ty , cn ti, tr??c sau xin ni khng!
Nh?c s? Nguy?n L?u
V?n b?n c?a Cng ty Ph??ng Nam
TP H? Ch Minh, ngy 16.3.2006
Knh g?i: – Ban T? t??ng – V?n ha TW
– B? V?n ha – Thng tin
– UBTW M?t tr?n T? qu?c Vi?t Nam
– B? K? ho?ch v ??u t?
– C?c B?o v? an ninh v?n ha t? t??ng
– Ban bin t?p Bo ??u t?
??ng knh g?i: – UBMTTQ TP H? Ch Minh
– Ban T? t??ng – V?n ha Thnh ?y TP.HCM
– S? V?n ha – Thng tin TP.HCM
– Phng B?o v? an ninh v?n ha t? t??ng Cng an TP.HCM
– Cc c? quan thng tin ??i chng
Trn s? bo ??u t? s? ra ngy th? hai 13.3.2006 c ??ng bi Khng th? tung h c?a nh?c s? Nguy?n L?u vi?t v? "tr??ng h?p c?a nh?c s? Ph?m Duy, ng??i m?i ???c x?ng t?ng sau ?m nh?c Ngy tr? v?" di?n ra t?i Nh ht Ha Bnh, TP H? Ch Minh. M?c d trong bi vi?t c?a mnh, tc gi? khng ?? c?p g ??n Cng ty V?n ha Ph??ng Nam l ??n v? t? ch?c bi?u di?n, nh?ng v?i t? cch l ng??i mua b?n quy?n khai thc cc tc ph?m h?p php c?a nh?c s? Ph?m Duy, v?i trch nhi?m c?a ??n v? t? ch?c ?m nh?c Ngy tr? v?, chng ti xin by t? m?t s? ki?n:
1. ???ng l?i ??i m?i c?a ??ng trong hai th?p nin qua ? mang l?i nh?ng thnh t?u to l?n ??y s?c thuy?t ph?c. Ch? tr??ng ??i ?on k?t dn t?c theo tinh th?n Ngh? quy?t 36 c?a B? Chnh tr? ?ang th?i m?t lu?ng sinh kh m?i, ??ng vin tinh th?n yu n??c c?a t?t c? m?i ng??i Vi?t Nam khng phn bi?t tn gio, chnh ki?n ? trong c?ng nh? ngoi n??c ?? cng h??ng t?i m?c tiu "dn giu n??c m?nh, x h?i cng b?ng, dn ch?, v?n minh". Nh?ng lu?n ?i?u ch?ng c?ng c?c ?oan ? h?i ngo?i ngy cng tr? nn l?c lng. Nhi?u ng??i b? n??c ra ?i nay l?n l??t tr? v? gp ph?n xy d?ng ??t n??c d??i hnh th?c ny ho?c hnh th?c khc. ng Nguy?n Cao K?, Ph t?ng th?ng chnh quy?n Si Gn c? ? tr? v?. ? l nh?ng minh ch?ng hng h?n cho tnh ?ng ??n c?a ch? tr??ng ??i ?on k?t dn t?c.
??i v?i nh?ng k? th xm l??c, chng ta c?ng ?ang x?p l?i qu kh? ?? cng h??ng t?i t??ng lai, nh?ng ??c bi bo c?a nh?c s? Nguy?n L?u, nhi?u ng??i h?n s? b?n kho?n t? h?i t?i sao vi?c "x?p l?i qu kh?" ??i v?i m?t b? ph?n ng??i Vi?t l?i kh kh?n ??n th? ? Khp l?i qu kh? hon ton khng ??ng ngh?a v?i vi?c "b? qun t?t c?" nh? ng Nguy?n L?u ni. V c?ng khng th? x?p l?i qu kh? theo ki?u li h?t "ng?n ngu?n" c?a m?t ng??i ?? ph?i by trn m?t bo nh? ng Nguy?n L?u ? lm! D nh?m t?i m?t ??i t??ng c? th? l nh?c s? Ph?m Duy, nh?ng khi ng Nguy?n L?u (d?n l?i nh v?n Chu Lai) ni r?ng "Nay, th?y Vi?t Nam v??n ln m?nh m?, l?i xin tr? v?" ch?c ch?n s? lm nh?ng ng??i ? ho?c ?ang c ??nh tr? v? ch?nh lng v c?m th?y b? xc ph?m. ? l l?i ni kiu ng?o v trch nhi?m, gy m?t lng tin vo ???ng l?i, ch? tr??ng c?a ??ng.
2. Vi?c Cng ty V?n ha Ph??ng Nam t? ch?c ?m nh?c Ngy tr? v? l m?t ho?t ??ng bnh th??ng c?a m?t ??n v? kinh doanh trn l?nh v?c v?n ha, khng nhn danh m?t s? ki?n g, khng nh?m tn vinh th?n t??ng v c?ng ch?ng t? ch?c "?n r??c tr?ng th?". Ai c nhu c?u th mua v vo xem. Th? thi. M?i ho?t ??ng kinh doanh c?a Cng ty V?n ha Ph??ng Nam lin quan ??n nh?c s? Ph?m Duy ??u tun th? ?ng php lu?t.
Chng ti khng ch? t? ch?c ?m nh?c Ngy tr? v? m tr??c ? ? t?ng t? ch?c nh?ng ch??ng trnh bi?u di?n ngh? thu?t khc. C?ng nh? v?y, chng ti khng ch? lin k?t xu?t b?n v pht hnh nh?ng tc ph?m c?a Ph?m Duy ???c B? V?n ha – Thng tin cho php m chng ti cn t?ng lin k?t v?i cc nh xu?t b?n Qun ??i Nhn dn, Cng an Nhn dn v m?t s? nh xu?t b?n khc ?? t? ch?c nh?ng t? sch v?i hng tr?m tc ph?m vi?t v? cu?c khng chi?n gi?i phng dn t?c, th?ng nh?t ??t n??c, trong ? c c? nh?ng tc ph?m c?a ??i t??ng V Nguyn Gip, ??i t??ng V?n Ti?n D?ng v cc t??ng l?nh khc nh? Nguy?n Quy?t, Tr?n V?n Tr; c?a cc nh v?n ha l?n nh? Nguy?n Kh?c Vi?n, Nguy?n V?n Huyn, Ng T?t T?, Huy C?n, H V?n T?n, Tr?n V?n Kh; g?n tr?n b? tc ph?m c?a cc nh v?n thu?c n?n v?n h?c cch m?ng nh? Ma V?n Khng, Nguy?n Kh?i, Nguy?n Quang Sng… v c? m?t s? tc ph?m c?a nh v?n Chu Lai.
Bi vi?t c?a nh?c s? Nguy?n L?u khng mang tnh ph bnh h?c thu?t, l?i ??ng t?i trn m?t t? bo chuyn v? ??u t?, v v?y, t? gc ?? kinh doanh, chng ti c quy?n nghi ng? ?y l m?t s? c?nh tranh khng lnh m?nh.
3. M?t ?i?u ?ng ti?c n?a l trong lc d?n d?t ng??i ??c "hi?u cho r ng?n ngu?n" tr??ng h?p Ph?m Duy, nh?c s? Nguy?n L?u l?i ??a ng??i ??c l?c vo nh?ng l? h?ng ki?n th?c c?a chnh mnh. L?i tc gi? m?t ph?n, m?t ph?n do l?i c?a ta so?n trong khu bin t?p. Chng ti xin nu m?t vi th d?: Nh?c s? Nguy?n L?u vi?t: "… ? Vi?t B?c, ti ? cng b b?n trong ??n v? ht nh?ng ca khc r?t hay c?a Ph?m Duy… Ti ? thu?c lng cu ht "Ti yu ti?ng n??c ti, t? khi m?i ra ??i…" v sau ny, l?n ln m?t cht m?i hi?u ra r?ng, ci t? ?y, c g gi?ng v?i lu?n ?i?m c?a Nguy?n V?n V?nh (Truy?n Ki?u cn th ti?ng ta cn, m ti?ng ta cn th n??c ta cn – cch ni ?y l ?? bi?n minh cho vi?c m chn gi?c xm l??c c?a Nguy?n V?n V?nh v b l? bn n??c)".
Th? nh?t, cu ni n?i ti?ng (v c?ng b? nhi?u tai ti?ng): "Truy?n Ki?u cn, ti?ng ta cn; ti?ng ta cn, n??c ta cn" khng ph?i c?a Nguy?n V?n V?nh m l c?a Ph?m Qu?nh (thn sinh c?a nh?c s? Ph?m Tuyn, tc gi? ca khc n?i ti?ng Nh? c Bc H? trong ngy vui ??i th?ng). Bi vi?t c?a Ph?m Qu?nh ???c ??ng trn t?p ch Nam Phong, v? sau ???c in l?i trong Th??ng Chi v?n t?p. Tuy ti?ng Vi?t c?a Ph?m Qu?nh l ti?ng Vi?t c?a ??u th? k? 20 nh?ng khng c l?i hnh v?n "th m l" nh? ti?ng Vi?t c?a nh?c s? Nguy?n L?u ? ??u th? k? 21!
Th? hai, n?u ch? ni qu ??n gi?n nh? Nguy?n L?u th nhi?u h?c sinh ngy nay s? khng th? no hi?u ???c v sao Truy?n Ki?u ???c tn vinh nh? l m?t ki?t tc c?a v?n h?c Vi?t Nam, nh?ng khen Truy?n Ki?u th l?i m?c ci t?i "bi?n minh cho vi?c m chn gi?c xm l??c"? Ai c?ng bi?t r?ng, sinh th?i Nguy?n Du l ng??i theo ph nh L th?i L Chiu Th?ng, ch?ng l?i Ty S?n, ? t?ng b? qun Ty S?n b?t giam 3 thng ? Ngh? An, sau theo ph Gia Long, ra lm quan v?i tri?u Nguy?n, nh?ng ?i?u ? l?i khng lin quan g ??n vi?c ?? cao Truy?n Ki?u "l ?? bi?n minh cho vi?c m chn gi?c xm l??c". C?ng nh? v?y, lm sao con chu chng ta c th? hi?u ???c "Ti yu ti?ng n??c ti, t? khi m?i ra ??i…" m l?i b? ghp vo t?i… ph?n qu?c ?
? m?t ?o?n khc, nh?c s? Nguy?n L?u vi?t: "??nh cao s? nghi?p ch?ng C?ng c?a Ph?m Duy l bi "Ma thu ch?t" (…) ng ? t? b? tnh yu v?i T? qu?c b?ng m?t bt php th?t su cay, ??u gi? v t ai qun ci ma thu trong ca khc ?y chnh l Cch m?ng ma thu, l ni?m t? ho c?a dn t?c Vi?t Nam".
??c gi?, ??c bi?t l nh?ng ng??i t?ng ? mi?n Nam tr??c n?m 1975 ai c?ng bi?t r?ng bi Ma thu ch?t r?t n?i ti?ng c?a nh?c s? Ph?m Duy l ph? th? Apollinaire, m?t nh th? Php sinh n?m 1880 v ch?t n?m 1918. Bi th? c?a Apollinaire v?n v?n ch? c 5 cu, mang t?a ?? L’Adieu (Gi bi?t), chng ti xin ghi l?i nguyn v?n:
J’ai cueilli ce brin de bruyre
L’automne est morte souviens-t’en
Nous ne nous verrons plus sur terre
Odeur du temps brin de bruyre
Et souviens-toi que je t’attends
T?m d?ch:
Ta ng?t m?t cnh th?ch th?o
Em hy nh? cho ma thu ? ch?t r?i
Chng ta khng cn ???c nhn nhau n?a trn ??i
Mi th?i gian ??m h??ng th?ch th?o
Em hy nh? r?ng ta v?n ch? em
N?i dung bi th? ch? c th?, khi ph? nh?c v?n gi? g?n nh? nguyn v?n, ch?ng lin quan g ??n cu?c Cch m?ng thng Tm c?a dn t?c chng ta x?y ra sau khi tc gi? c?a n ? qua ??i 27 n?m! N?u l?p lu?n theo ki?u Nguy?n L?u th m?i ng??i s? ngh? sao v? tr??ng h?p V?n Cao v?i bi Bu?n tn thu v Ph?m Tr?ng C?u v?i bi Ma thu khng tr? l?i ?
Tr??c ?y, ngay ? mi?n Nam, bn c?nh nh?ng ng??i ca ng?i Ph?m Duy c?ng c khng t ng??i khng ??ng tnh v?i m?t s? vi?c lm c?a Ph?m Duy, th?m ch c ng??i ? vi?t c? m?t cu?n sch ?? ph phn Ph?m Duy. u ? c?ng l chuy?n bnh th??ng. Ngay c? Truy?n Ki?u c?a Nguy?n Du c?ng c l?m ng??i khen, k? ch "B?c ph?n ch?ng l?m ng??i ti?t ngh?a/?o?n tr??ng cho ?ng ki?p t dm" hay "?n ng ch? k? Phan Tr?n/?n b ch? ??c Thy Vn Thy Ki?u" ? sao? Nh?ng suy di?n ??n m?c nh? ng Nguy?n L?u th ch?a h? c!
L nh?ng ng??i ho?t ??ng kinh doanh trong m?t l?nh v?c g?n li?n v?i v?n ha, nhi?u khi chng ti khng kh?i u lo khi th?y trong sinh ho?t h?c thu?t c?a n??c nh, m?t s? ng??i v?n quen dng v? kh suy di?n, xuyn t?c, ch?p m? chnh tr? ?? ??y ??i ph??ng vo ch? ch?t thay v cng tranh lu?n minh b?ch ?? ti?p c?n chn l. V?n ha mu?n pht tri?n c?n c m?t n?n h?c thu?t. Ci cch ph bnh "c? v l?p mi?ng em" nh? v?y ?ang gy nhi?m n?ng mi tr??ng h?c thu?t c?a chng ta. Qu trnh h?i nh?p c?a ??t n??c ?ang di?n ra ngy cng m?nh m?, v v?y c?n thi?t ph?i lo?i ra kh?i ??i s?ng h?c thu?t nh?ng cch ?ng x? thi?u v?n minh nh? th?.
Ngoi ra, trong bi vi?t c?a nh?c s? Nguy?n L?u cn m?t s? chi ti?t khc khng chnh xc, ch?ng h?n: trong sng tc c?a nh?c s? Ph?m Duy khng h? c bi Qu nh em, Ph?m Duy ch?a bao gi? ???c lm B? tr??ng B? V?n ha c?a chnh quy?n Si Gn, ? Si Gn tr??c n?m 1975 khng h? c ci g?i l "ban nh?c ?m mu h?ng", GS Nguy?n V?n Trung c?ng ch?ng ph?i di t?n ?i M? m ?i Canada theo di?n ?on t? gia ?nh sau 1975, v GS Nguy?n V?n Trung c?ng khng h? d?y h?c ? M?.
Cu?i cng, chng ti ngh? r?ng bo ??u t? l t? bo ch? y?u dnh cho cc doanh nhn, trong ? c nh?ng doanh nhn l ng??i Vi?t ? n??c ngoi, m?t trong nh?ng ??i t??ng m chng ta ?ang m?i g?i. Vi?c ??ng m?t bi bo c n?i dung m?t st m?t Vi?t ki?u mu?n v? qu h??ng v ? ???c php tr? v? nh? nh?c s? Ph?m Duy c th? s? lm m?t s? ng??i khc gi?t mnh phn vn tr??c s? ch?n l?a nn hay khng nn tr? v? ?? kh?i ph?i chu?c l?y nh?ng phi?n toi nh? tr??ng h?p c?a nh?c s? Ph?m Duy.
Trn tr?ng.
T?ng gim ??c Cng ty V?n ha Ph??ng Nam
Phan Th? L?
