Niall Ferguson, Times Literary Supplements, 2/7/2021
?? Kim Thm d?ch
?on k?t d??i ch? ngh?a C?ng s?n Chng ta c th? ?nh b?i ph??ng Ty, b?n kh?c g? do chnh ph? Trung Qu?c s?n xu?t, 1950| Buyenlarge/Getty Images
Cu?c chi?n bng n? th th??ng l r rng. Vi?c xm l??c ho?c h?y di?t s? kh?i ??u ngay c? khi khng c l?i tuyn chi?n chnh th?c. S? b?c pht c?a chi?n tranh c th? ???c xc ??nh vo n?m thng no, th?m ch ngy gi? no. ?i?u ny khng ?ng v?i cu?c chi?n tranh l?nh.
Nay chng ta nh? l?i bi di?n v?n c mang nhi?u tin ?on c?a Winston Churchill t?i Fulton, Missouri vo ngy 5 thng 3 n?m 1946, trong ? Churchill ?? c?p ??n m?t "b?c mn s?t" ?ang h? xu?ng kh?p l?c ??a chu u "t? Stettin ? Baltic cho ??n Trieste ? Adriatic". Th?c ra, Churchill ch? ??n gi?n ??t m?t ci tn s?ng ??ng cho nh?ng g ? x?y ra.
Tuy nhin, vo th?i ?i?m ?, r?t t ng??i M? chia s? s? bi quan c?a Churchill v? cc ??nh c?a Lin X. Bi bnh lu?n c?a New York Times v? l?i pht bi?u c ng? r?ng Hoa K? ph?i l?a ch?n gi?a m?t lin minh v?i Kh?i Th?nh v??ng chung c?a Anh ho?c m?t lin minh v?i Lin X, lm cho vi?c ny c v? nh? l m?t s? l?a ch?n qun bnh.
V ch? vi ngy tr??c bi di?n v?n, Ngh? s? ??ng C?ng ha Arthur Vandenberg, ng??i sau ny ?ng m?t vai tr ch? y?u trong vi?c thnh l?p kh?i NATO, s?n sng cung c?p cho Stalin "m?t hi?p ??c phng th? h? t??ng tr?c ti?p, d??i s? lnh ??o c?a Lin Hi?p Qu?c", v kh?ng ??nh ni?m tin c?a ng l Hoa K? v Lin X c th? "chung s?ng trong s? hi ha hon h?o".
Ch? d?n d?n v? sau, h?u h?t ng??i M? m?i th?y r r?ng "chi?n tranh l?nh" m George Orwell ? tin ?on s?m nh?t vo thng 10 n?m 1945, m?t "n?n ha bnh ph?i l khng ha bnh" ko di v th?i h?n, l th?c t?.
Ph?i ch?ng chng ta hi?n nay ?ang ? trong th?i Chi?n tranh L?nh giai ?o?n II v?i C?ng ha Nhn dn Trung Hoa thay th? cho Lin X?
H?u h?t cc h?c gi? v? cc m?i quan h? gi?a Hoa K? v Trung Qu?c khng thch s? suy lu?n t??ng t? ?. Tuy nhin, ngay c? Henry Kissinger, ng??i ? b?t ??u cng vi?c t?o ra m?i quan h? gi?a Washington v B?c Kinh trong thng ny c?a n?m m??i n?m tr??c, c?ng th?a nh?n vo thng 11 n?m 2019 r?ng, hai chnh ph? hi?n ?ang "? trong giai ?o?n chu?n b? c?a m?t cu?c chi?n tranh l?nh".
Ngay c? khi h? thch dng cc thu?t ng? khc h?n ("chi?n tranh l?nh", "ha bnh nng"), ngy cng c nhi?u nh bnh lu?n ng?m ch?p nh?n ?i?u ny c ngh?a l, h? ch?p nh?n r?ng Trung Qu?c d??i th?i T?p C?n Bnh ?ang hnh x? theo nh?ng cch g?i l?i cc ??c ?i?m c?a Churchill v? "cc khuynh h??ng m? r?ng v c? g?ng thu ph?c" c?a Lin X d??i th?i Stalin. Khng ph?i ch? m?i th? ? pha ?ng b?c mn s?t b? n?m d??i s? ki?m sot c?a Moscow; ? Ty u, ??o qun th? n?m c?a C?ng s?n ho?t ??ng mi?t mi, trong khi cc tham v?ng c?a Stalin c?ng ?e d?a Th?, Iran v Trung Qu?c. Nh? Churchill ? ni, Lin X khng mu?n chi?n tranh "nng". H? mu?n ha bnh nh?ng theo cch "bnh tr??ng v th?i h?n v? quy?n l?c v gio ?i?u c?a h?".
C?nh bo c?a Churchill r?ng Trung Qu?c c m?t chi?n l??c quy m cho s? th?ng tr? th? gi?i hi?n nay ?ang l ?? ti gy thu ht cho cc nh xu?t b?n. M?t v d? tin kh?i v c gy ?nh h??ng c?a th? lo?i ny l tc ph?m The One Hundred Year Marathon: Chinas Secret Strategy to Replace America as the Global Superpower (2015) c?a Michael Pillsbury thu?c Hudson Institute. Sch ny, cng v?i Chinas Vision of Victory (2019) c?a Jonathan T. Ward, ? cung c?p cho chnh quy?n c?a Donald J. Trump m?t l lu?n thuy?t ph?c h?n cho chnh sch m?i v mang tnh chi?n ??u h?n ??i v?i Trung Qu?c so v?i ch? tr??ng b?o h? k? l? c?a T?ng th?ng. ?ng gp m?i nh?t l c?a Dan Blumenthal, ng thu?c phe cnh h?u M? trong American Enterprise Institute, trong sch in The China Nightmare: The Grand Ambitions of a Decaying State (American Enterprise Institute; paperback, 14.95) ng l?p lu?n r?ng, "m?t tr?t t? th? gi?i c?a Trung Qu?c s? trng… gi?ng nh? [??ng C?ng s?n Trung Qu?c]" – "c tnh", "?n p" v "d?a vo cc cng c? ki?m sot x h?i, c??ng ch? v ?n p.
C l? ?i?u ?ng ch nh?t v? nh?ng l?p lu?n nh? v?y l, vo th?i ?i?m phn ho ??ng phi tr? thnh cc ??c ?i?m chnh cho h?u h?t m?i kha c?nh c?a sinh ho?t M?, nh?ng cng c? ki?m dot nh? th? c?ng c kh? n?ng ???c ??ng Dn ch? nh? C?ng ha th?c hi?n. Cu?n sch m?i c?a Rush Doshi: The Long Game: Chinas Grand Strategy to Displace American Order (Oxford University Press; 21.99), b?t ??u v?i cc ?? xu?t r?ng: "Hi?n nay, Trung Qu?c ??t ra m?t thch th?c khng gi?ng b?t c? thch th?c no m Hoa K? t?ng ??i ph" v "m?c tiu t?i h?u c?a B?c Kinh l thay th? tr?t t? c?a Hoa K? trn ton c?u… tr? thnh qu?c gia th?ng tr? th? gi?i vo n?m 2049". Trong s? t?t c? cc cu?n sch thu?c v? ch? ?? ny xu?t b?n vo n?m 2021, ?y s? l cu?n sch ???c ??c k? nh?t, v Doshi hi?n l Gim ??c v? Trung Qu?c trong H?i ??ng An ninh Qu?c gia c?a T?ng th?ng Joe Biden v l ng??i ???c Kurt Campbell, "Sa hong chu " c?a Biden, bao che.
B?n ch?t c?a vi?c thch th?c c?a Trung Qu?c l g? R rng, v?n ?? l hon ton khc bi?t trong m?t s? kha c?nh khi so v?i thch th?c c?a Lin X vo cu?i nh?ng n?m c?a th?p nin 1940. Stalin tin l khi p ??t s? ki?m sot c?a Lin X ??i v?i cc n??c lng gi?ng b?ng cch thnh l?p cc ch? ?? b nhn v ?ng h? h? v?i l?c l??ng H?ng Qun.
Nh? Doshi ghi nh?n, ?i?u ? khng ph?i l phong cch c?a ??ng C?ng s?n Trung Qu?c. Tr??c khi T?p ln n?m quy?n r?t lu, cc nh lnh ??o Trung Qu?c, kinh hong tr??c ba c?nh c?a qu?ng tr??ng Thin An Mn, chi?n tranh vng V?nh l?n th? nh?t v s? s?p ?? c?a Lin X, ? b?t ??u lm cho cc m?i nh?n c?a b quy?n M? b?t nguy hi?m h?n. ?y l ?i?m th?c s? trong cu chm ngn c?a ??ng Ti?u Bnh v? Thao Quang D??ng H?i (gi?u kh? n?ng v ch? th?i"). Trung Qu?c ? ??u t? vo cc "st th? gi?n" [?? ?, chy st th?, ch? lo?i v? kh l?i h?i V?n Vi?t] b?t ??i x?ng nh? tu ng?m, mn v tn l?a. Trung Qu?c ? tm cch tham gia v ??ng th?i lm suy y?u cc t? ch?c khu v?c, ??c bi?t l Hi?p h?i cc qu?c gia ?ng Nam (ASEAN). V Trung Qu?c quy?t tm theo ?u?i s? h?i nh?p kinh t? c?a mnh trong tr?t t? th??ng m?i ton c?u do Hoa K? lnh ??o, ??nh ?i?m l vi?c ???c thu nh?n vo T? ch?c Th??ng m?i Th? gi?i (WTO) vo n?m 2001.
Giai ?o?n hai di?n ra khi c cu?c kh?ng ho?ng ti chnh ton c?u 2008-2009, d??ng nh? n t?o c? h?i ?? xy d?ng cc ?nh h??ng trong hnh th?c m?i, ?? "Tch c?c hon thnh m?t ci g ?", ni theo nh? l?i c?a H? C?m ?o. H?i qun Trung Qu?c ? mua cc tu hng, c kh? n?ng v?a trn ??t li?n v v?a d??i bi?n v cc c?n c? ? h?i ngo?i. Trung Qu?c ? thnh l?p cc ??nh ch? qu?c t? m?i, ??c bi?t l Ngn hng ??u t? C? s? h? t?ng Chu (Asia Infrastructure Investment Bank). V Sng ki?n Vnh ?ai v Con ???ng (Belt and Road Initiative, BRI) c?a T?p b?t ??u d? phng cc ngu?n l?c, quy?n l?c m?m v tuyn truy?n c?a Trung Qu?c v??t ra ngoi ?ng .
G?n ?y nh?t, trong cu?n sch m?i, Doshi l?p lu?n l trong b?i c?nh "nh?ng thay ??i tr?ng ??i ch?a t?ng th?y trong m?t th? k?" (Brexit, cu?c b?u c? c?a Trump v ??i d?ch Covid-19), gi?i lnh ??o Trung Qu?c ? kh?i ??u vi?c bnh tr??ng cng khai trn ton c?u, "ti?n g?n h?n ??n trung tm c?a chnh tr??ng th? gi?i", nh? T?p ? ??a ra trong bi di?n v?n tr??c ??i h?i ??ng l?n th? 19 vo thng 10 n?m 2017. ?i?u ny ? t? th? hi?n r nh?t trong phong cch "chi?n binh si" m?i c?a n?n ngo?i giao Trung Qu?c, nh?ng nh?ng thay ??i th?c ch?t bao g?m c? g?ng t?o ra m?t "??i qun ??ng c?p th? gi?i", c? g?ng ki?m sot cc th? ch? thi?t l?p tiu chu?n qu?c t? (nh? Lin minh Vi?n thng Qu?c t?, International Telecommunication Union), ??u t? quy m vo cng ngh? c?a "cu?c cch m?ng cng nghi?p th? t?" (v d?: tr tu? nhn t?o v ?i?n ton l??ng t?) v bi?n BRI tr? thnh m?t ch??ng trnh ton c?u th?c s? c th? so snh ???c v?i chi?n l??c n?i chi?n c?a Mao l "t? nng thn bao vy thnh th?".
Khng gi?ng nh? nhi?u nh nghin c?u khc c?a ph??ng Ty v? chi?n l??c Trung Qu?c, Doshi d?a trn ki?n th?c su xa v? cc cu?c th?o lu?n n?i b? v cng khai c?a ??ng C?ng s?n Trung Qu?c. (Ti?p thu ki?n th?c nh? v?y l khng d? dng. Nh Trung Qu?c h?c ng??i B? qu c? Simon Leys ? c l?n so snh vi?c ??c cc bi pht bi?u v v?n ki?n h??ng d?n c?a ??ng v?i vi?c "nu?t mn c?a b?ng x"). Nh?ng Doshi ni c ?ng khng? Ho?c l l?p lu?n c?a ng ch? l m?t phin b?n ?ch th?c ???c nghin c?u nghim tc v n?ng v? h?c thu?t h?n l cc phin b?n c?a Pillsbury, Ward v Blumenthal.
Odd Arne Westad, nh s? h?c c?a ??i h?c Yale, m?t ti?ng ni b?t ??ng chnh ki?n quan tr?ng, th?a nh?n cc khuynh h??ng bnh tr??ng c?a Trung Qu?c t? Ty T?ng ??n H?ng Kng, Bi?n ?ng, nh?ng th?y "r?t t c b?ng ch?ng l ch? ?? ny ?ang ph h?y h? th?ng qu?c t? ???c thi?t k? v v?n cn b? cn chi ph?i b?i cc c??ng qu?c ph??ng Ty".
G?n ?y, trong t?i ch Foreign Affairs, s? ra ngy 28 thng 5 n?m 2021, Elizabeth Economy, ??ng nghi?p c?a ti t?i Vi?n Hoover, ? l?p lu?n r?ng, trn th?c t?, Trung Qu?c y?u h?n nhi?u so v?i ngo?i di?n, chi tiu nhi?u h?n 30 t? ? la cho an ninh n?i ??a so v?i Qun ??i Gi?i phng Nhn dn, ci gi ph?i tr? c?a vi?c gi? m?t s? dn ngy cng b?t cng v phn ho d??i s? ki?m sot c?a ??ng. (Xem s? m t? ?ng kinh ng?c c?a Scott Rozelle v Natalie Hell v? s? b?t bnh ??ng Trung Qu?c ngy nay trong tc ph?m Invisible China: How the Urban-Rural Divide Threatens Chinas Rise University of Chicago Press; 22, ?y l m?t tc ph?m khng th? b? qua.)
V trong m?t bi chuyn m?c cho hng thng t?n Bloomberg (ngy 27 thng 5 n?m 2021), Bi M?n Hn c?a Claremont McKenna ? l?u r?ng, xt v? m?t s? th?nh v??ng v kh? n?ng qun s? (??c bi?t l h?t nhn), Trung Qu?c v?n thua xa M?. Theo quan ?i?m c?a ng, "nh?ng ?i?m y?u thu?c n?i b? r?t ?a d?ng, t? suy thoi dn s? nhanh chng ??n b?t ?n x h?i, xung ??t s?c t?c v h? th?ng t? b?n nh n??c khng hi?u qu?… s? h?n ch? s? pht tri?n c?a s?c m?nh Trung Qu?c".
Trung Qu?c c?ng b? c l?p v? m?t ngo?i giao, v b? tr?m tr?ng h?n l do sai l?m trong ??t bng pht ban ??u c?a Covid-19 c?ng nh? ti?p theo sau ? l nh?ng n? l?c v?ng v? khi ph? nh?n trch nhi?m v che khu?t nh?ng g th?c s? ? x?y ra ? V? Hn. ? l m?t d?u hi?u c?a th?i ??i m Ian Williams, m?t nh bo k? c?u ng??i Anh theo cnh t?, trong cu?n sch m?i Every Breath You Take: China’s New Tyranny (Birlinn; paperback, 16.99), ph?i m t? ??t n??c d??i th?i T?p l "m?t c??ng qu?c hung h?ng v bnh tr??ng khng ch? ?n p ng??i dn c?a mnh m hi?n nay cn l m?i ?e d?a l?n nh?t ??i v?i n?n dn ch? ph??ng Ty, cc ??ng minh cng ch h??ng c?a h? v cc gi tr? dn ch? ni chung".
Luke Patey, thu?c Vi?n Nghin c?u Qu?c t? ?an M?ch, cho r?ng, ?i?u chnh xc l lo?i c?m xc ny khng ch? ? c Anh m cn ? chu u, n s? khi?n Trung Qu?c thua trong vi?c ginh quy?n th? gi?i "khng ph?i v thi?u s?c m?nh trong ton c?u … nh?ng v nh?ng hnh ??ng v t?m nhn c?a cc nh lnh ??o ? g?i ra … ??y li trn ton th? gi?i".
Nghin c?u c?a Eyck Freymann v? BRI, One Belt One Road: Chinese Power Meets the World (Harvard University Press; 48.95) ti?t l? m?t lo?t cc d? n ???c bao b?c trong r?t nhi?u tuyn truy?n, ?i khi m?t ti?n, ?i khi vi?c m?t b?n c?ng nhanh nh? khi ???c b?n, m?c d Freymann v?n ngh? r?ng n "tiu bi?u cho m?t m hnh ho?t ??ng cho m?t kh?i ??a chnh tr? trong t??ng lai do Trung Qu?c lnh ??o, ???c c?u trc theo cc ???ng l?i c?a m?t h? th?ng tri?u c?ng hi?n ??i".
Trung Qu?c l m?t con h? gi?y, l?p lu?n ny th?t l thu ht. S? r?t l thu?n ti?n khi cho r?ng thch th?c c?a Trung Qu?c ch? ??n gi?n bi?n nhanh trong s? s?p ?? ??t ng?t c?a nh n??c ?? ch? ??c ??ng. Trong tc ph?m China Coup: The Great Leap to Freedom (University of California Press; 18.99), Roger Garside, m?t nh ngo?i giao Anh h?i h?u, hnh dung ra m?t phin b?n c?a cu?c kh?ng ho?ng n?i b? Lin X n?m 1991, so snh v?i vi?c L Kh?c C??ng h?p l?c cng V??ng K? S?n l?t ?? T?p ?? ??i ph v?i m?t cu?c kh?ng ho?ng do cc l?nh tr?ng ph?t ti chnh c?a M? gy ra. Vi?c ny khng n?m ngoi gi?i h?n c?a kh? n?ng v ? l m?t chuyn gia ngu ng?c ? khng h?c ???c t? vi?c Lin X ??t ng?t s?p ??. M?t khc, Gordon Chang ? xu?t b?n The Coming Collapse of China vo n?m 2001. M?t h?p tuy?n t?t c? cc bi bo d? ?on s? s?p ?? c?a Trung Qu?c trong hai m??i n?m qua s? l m?t cu?n sch phong ph.
Cch duy nh?t ?? ha gi?i hai l?p tr??ng mu thu?n r rng "Trung Qu?c l m?t m?i ?e d?a" v "Trung Qu?c y?u ?u?i" l l?p lu?n, cng v?i Blumenthal, r?ng "nh?ng ?i?m y?u trong n?i b? ngy cng t?ng c?a Trung Qu?c", trn th?c t?, ?y l "thc ??y cc tham v?ng chi?n l??c l?n lao c?a h?". Trung Qu?c v?a "th ??ch v?a b?t ?n". "Th?t v?ng" v?i cc v?n ?? n?i b? "d?n ??n ?nh nhau". ?i?u ny c?ng khng ph?i l m?t l?p lu?n ?? ???c bc b? m?t cch d? dng. Cc cu?c chi?n tranh th? gi?i b?t ??u khng ph?i v cc c??ng qu?c ?ang tr?i d?y ??c, sau ny l Nh?t B?n c?m th?y t? tin, m b?i v h? c?m th?y khng an ton v th?y cc c?a s? chi?n l??c c?a h? v? c? h?i ?ng l?i.
M?t n?m tr??c, trong t?p ch National Interest (s? ra ngy 11 thng 6 n?m 2020), Graham Allison, tc gi? c?a tc ph?m c ?nh h??ng r?t l?n l Destined for War (2017), ? v? ra m?t s? song song gi?a b?n l?nh tr?ng ph?t kinh t? c?a M? ??i v?i Nh?t B?n tr??c tr?n Trn Chu C?ng v cc bi?n php hi?n t?i nh?m vo Trung Qu?c – khng gi?ng qu nhi?u qua cc bi?n php thu? quan c?a Trump nh? cc bi?n php nh?m vo cc doanh nghi?p cng ngh? Trung Qu?c nh? Hoa Vi.
Trung Qu?c chi nhi?u ti?n cho vi?c nh?p kh?u cc ch?t bn d?n nh? h? ? lm ??i v?i nh?p kh?u d?u v M? ki?m sot cc tr?ng ?i?m c?a ngnh cng nghi?p chip, bao g?m thi?t b? s?n xu?t ch?t bn d?n v quy?n s? h?u tr tu?. Trung Qu?c khng th? thi?t k? chip tin ti?n m khng s? d?ng ph?n m?m t? ??ng ha thi?t k? ?i?n t? c?a M?. Trung Qu?c khng th? s?n xu?t chng n?u khng c cc my in th?ch b?n c?c tm ???c s?n xu?t b?i ASML, doanh nghi?p H Lan. V khng c ch?t bn d?n no do Trung Qu?c s?n xu?t c th? c?nh tranh v?i chip 5 nanomet ???c s?n xu?t b?i TSMC c?a ?i Loan. Nh? m?t chnh tr? gia k? c?u c?a M? ? ni trong n?m ngoi: "Trung Qu?c s? ?n tr?a ph?n c?a chng ta? Thi no, b?n. ti l, cc b?n bi?t ??y, h? khng ph?i l nh?ng ng??i x?u. Nh?ng hy ?on xem? H? khng ph?i l ??i th? c?a chng ta".
Joe Biden (v chnh ng) ? r?t v?i vng thay ??i gi?ng ?i?u c?a mnh khi ???c gi?i thch l, n?u ng mu?n th?ng c? t?ng th?ng, ??i v?i Trung Qu?c, ng ph?i di?u hu h?n Trump, khng t h?n. C th? ni r?ng, s? thay ??i trong tnh c?m c?a dn chng m chnh Trump ? xc tc, ? bu?c Biden ph?i thay ??i, nh?ng ni chnh xc h?n, Biden ch? h?i mu?n ??i v?i vi?c ch?ng Trung Qu?c.
Cc thnh vin khc trong chnh quy?n c?a Barack Obama hi?n ?ang ph?c v? d??i th?i T?ng th?ng m?i khng ch? Kurt Campbell m c? Ngo?i tr??ng Antony Blinken v C? v?n An ninh Qu?c gia Jake Sullivan ??u ? thay ??i gi?ng ?i?u v? Trung Qu?c tr??c chi?n d?ch tranh c? n?m 2020. By gi? ???ng l?i ???c thi?t l?p v?ng ch?c. Nh? Biden ni v?i cc phng vin vo thng 3, Trung Qu?c s? khng tr? thnh "qu?c gia ??ng ??u, giu c nh?t v quy?n l?c nh?t th? gi?i" trong s? theo di c?a ng.
? l m?t ?i?u ?? ??a ra m?t l?i tuyn b? nh? v?y; ?i?u khc l ?? ho?ch ??nh m?t chnh sch nh?t qun, c kh? n?ng ng?n ch?n s? tr?i d?y c?a Trung Qu?c v?i m?t ci gi c th? ch?p nh?n ???c v? m?t chnh tr?.
Cc l?a ch?n chi?n l??c c?a M? chnh xc l g, khi gi? s? r?ng Trung Qu?c khng ph?i s?p ?? tr??c? V?n cn c nh?ng ng??i (nh? Robert Zoellick ho?c Henry Paulson) tin r?ng, tinh th?n x?a c? c?a "??i tho?i chi?n l??c" v "ngo?i giao ?i bn cng c l?i" b?ng cch no ? c th? ???c h?i sinh (xem TLS, ngy 29 thng 1 n?m 2021), nh?ng h? l m?t ban nh?c h?t thu ht ? Washington, n?u khng ph?i trn Ph? Wall.
Sau ?, c nh?ng ng??i ch?ng h?n nh? Peter Beinart (xem The Atlantic, ngy 16 thng 9 n?m 2018) v Stephen Wertheim (xem Foreign Affairs, thng 3/ 4 n?m 2020), d??ng nh? s?n sng ?p ?ng s? tr?i d?y c?a Trung Qu?c l m?t trong m?t s? v?n ??, v vi?c "th??ng th?o quan tr?ng" l s? t? b? ?i Loan cho B?c Kinh, th?a nh?n qun bnh n?u khng mu?n ni l ?u tin ??i v?i Trung Qu?c trong khu v?c m?i ???c ??i tn g?n ?y l "?n ?? – Thi Bnh D??ng".
Nh? trong nh?ng n?m c?a th?p nin 1930, s? xoa d?u th??ng ???c trnh by nh? l chi?n l??c c?a gi?i duy th?c. Theo l?i c?a Richard Hanania c?a ??i h?c Columbia (xem T?p san Defense Proirities, thng 5 n?m 2021), b?t k? n? l?c no c?a M? ?? ch?ng l?i s? tr?i d?y c?a Trung Qu?c "s? th?t b?i v t?ng kh? n?ng x?y ra m?t cu?c chi?n tranh th?m st". Nh?ng l?p lu?n nh? v?y khng ???c nhi?u ng??i trong To B?ch ?c c?a Biden thch.
??i v?i chnh quy?n, nh?ng l?p lu?n v? kinh t? kh thay ??i ?? lm sao cho ph h?p v?i ch??ng trnh ngh? s? ? trong n??c. Trong The Great Decoupling: China, America and the Struggle for Technology Supremacy (Hurst; 25) Nigel Inkster, m?t gi?i ch?c lo luy?n c?a tnh bo Anh hi?n ?ang lm vi?c t?i International Institute for Strategic Studies, l?u r?ng, s? khc bi?t l?n nh?t gi?a Chi?n tranh L?nh v hi?n t?i l m?c ?? t??ng thu?c kinh t? gi?a M? v Trung Qu?c, ?i?u m cc bi?n php thu? quan c?a Trump ???c d? ?on l s? khng gi?m. Nh? Inkster l?u , m?t s? suy lu?n t??ng t? t?t h?n c th? l so v?i V??ng qu?c Anh v ??c tr??c Th? chi?n th? nh?t. N?u nh? v?y, cao ?? v? th??ng m?i v ??u t? song ph??ng t? n khng th? ng?n ng?a xung ??t; vi?c tch r?i ? ???c ti?n hnh (xem cc bi?n php c?a chnh quy?n Trump nh?m ch?ng l?i Hoa Vi) v c th? d? dng t?ng t?c trong m?t cu?c kh?ng ho?ng.
H? lu? c?a vi?c tch r?i l s? khi ph?c c? s? s?n xu?t c?a M? ? b? xi mn r?t nhanh trong th?i ??i m Moritz Schularick v ti g?i l "Chimerica".
The World Turned Upside Down: America, China, and the Struggle for Global Leadership (Yale University Press; 25) c?a Clyde Prestowitz ?? xu?t m?t danh sch di cc bi?n php v th? ch? m?i ???c thi?t k? ?? khi ph?c Hoa K? trong vi?c ??c l?p kinh t? v chi?m ?u th?: ph t?n ?? thm nh?p th? tr??ng ??i v?i t?t c? cc kho?n ??u t? t? n??c ngoi; ch??ng trnh tr? trung ha cho n??c M?; vi?c st nh?p H?i ??ng Kinh t? v An ninh Qu?c gia; b? ph?n c?nh tranh; vi?c ??i ph v?i Hoa Vi do nh n??c ti tr?; ?y ban pht tri?n qu?c gia ho?c c? quan c th?m quy?n.
?i khi, cc m hnh b?t ng??n t? qu kh? c?a M? (v d? nh? Woodrow Wilson thnh l?p Radio Corporation of America ?? c?nh tranh v?i Marconi, m?t chi nhnh c?a Anh, ho?c ??o lu?t Gio d?c Qu?c phng n?m 1958); ?i khi chng c ngu?n g?c t? chu u (ch?ng h?n nh? ?? xu?t ti c?u trc m hnh cc cng ty c? ph?n ki?u ??c (Aktiengesellschaft) thnh cng ty ?a qu?c gia c?a M? v?i t? ch?c cng ?on lao ??ng ???c c ??i di?n trong H?i ??ng gim st).
??c gi? nn suy ng?m l?i v? vi?c b?t k? ?i?u no trong s? ny s? th?c s? ng?n c?n cch m Trung Qu?c, th d? nh? vi?c xm l??c ?i Loan nh? th? no.
S? khc bi?t l?n lao gi?a chi?n l??c v? Trung Qu?c c?a Biden v Trump d??ng nh? l ngo?i giao h?n l kinh t?. Nh? Campbell v Doshi ? tranh lu?n tr??c bu?i l? nh?m ch?c c?a Biden (Foreign Affairs, ngy 12 thng 1 n?m 2021), "?? ng?n ch?n s? phiu l?u c?a Trung Qu?c… Washington s? ph?i lm vi?c v?i nh?ng phe khc".
Tuy nhin, thay v thnh l?p m?t lin minh l?n t?p trung vo m?i v?n ??, M? nn theo ?u?i cc c? quan ho?c ??c bi?t t?p trung vo cc v?n ?? ring bi?t, ch?ng h?n nh? D-10 do V??ng qu?c Anh ?? xu?t (cc n?n dn ch? G-7 c?ng v?i c, ?n ?? v Hn Qu?c) [ho?c] … ci g?i l B? T? hi?n bao g?m c, ?n ??, Nh?t B?n v Hoa K?.
Doshi tin r?ng M? v cc ??ng minh nn p d?ng cc ph??ng php lm suy y?u v xy d?ng c?a Trung Qu?c, v d? nh? sao chp cch ti?p c?n "ch?ng ti?p c?n/t? ch?i khu v?c" c?a Trung Qu?c ??i v?i phng v?. V?n ?? ??t ra l nh?ng ph??ng sch ny c th? t?o ra m?t ci g ? c hi?u qu? r?t m? h? nh? NATO trong th?i Chi?n tranh L?nh. Chu khng ph?i l chu u v Thi Bnh D??ng khng ph?i l ??i Ty D??ng. Trung Qu?c hi?n ra r?ng l?n h?n nhi?u ? ?ng so v?i Lin X ? hi?n ra ? Ty u, v San Francisco cch ?i B?c g?p ?i so v?i New York ??n Paris. M?t quan ch?c Nam Hn g?n ?y ? so snh s? c?n thi?t ph?i ch?n phe trong m?t cu?c tranh ch?p M?-Trung v?i vi?c "h?i m?t ??a tr? li?u xem l b thch b? hay m?".
Ph?n I c?a Chi?n tranh L?nh ? c cc cu?c kh?ng ho?ng Berlin, Cuba v Trung ?ng. Ph?n II c?a Chi?n tranh L?nh c ti?m n?ng bi?n ??i t?t c? thnh m?t cu?c kh?ng ho?ng duy nh?t t?i ?i Loan. Hn ??o c ngh?a bi?u t??ng c?a th? ? ??c, s? nh?y c?m v? ??a l c?a ??o Caribbean v trung tm kinh t? c?a V?nh Ba T?. Khng ai nn c b?t c? nghi ng? no khi ch?m d?t quy?n t? tr? v dn ch? trn th?c t? c?a ?i Loan l m?c tiu t?i h?u c?a T?p, c?ng nh? Trung Qu?c ? bi?u hi?n ?e do? s?c m?nh khng v h?i qun trong n?m qua.
Oriana Skylar Mastro, Elbridge Colby, Jim Mitre, Philip Zelikow v Robert Blackwill: danh sch cc chuyn gia c?nh bo v? m?t cu?c chi?n tranh ? ?i Loan ko di h?n m?i thng. Con s? ?ang tranh lu?n (v?i Patrick Porter v Michael Mazar; xem bo co c?a h? cho Vi?n Lowy, ngy 20 thng 5 n?m 2021) r?ng tr?n ??u khng ?ng ?? cho c? hai pha b? cng, v l nh? h?n.
Chnh trong b?i c?nh ny, ti?u thuy?t 2034 (Penguin; $ 27) c?a Elliot Ackerman v James Stavridis r?t ?ng ??c. Stavridis t??ng t??ng m?t cu?c bao vy b?t ng? c?a h?i qun Trung Qu?c t?i ?i Loan l m?t trong nh?ng m?u ?? m? ??u c?a Th? chi?n th? Ba. Trong cu?c h?i chi?n sau ?, Hoa K? ch?u t?n th?t n?ng n? ??n m?c b? thc ??y ?? t?n cng Tr?m Giang (? t?nh Qu?ng ?ng) b?ng v? kh h?t nhn, d?n ??n vi?c xa s? San Diego v Galveston.
Westad ? l?p lu?n: "??i v?i Trung Qu?c, chi?m ?i Loan b?ng v? l?c s? h?i gi?ng nh? mu?n bay v nh?y ra kh?i vch ? ?? ch?ng minh r?ng ?i?u ? l c th?: cu?c chi?n s? x?y ra s? l th?m st cho Trung Qu?c v th? gi?i". Nh?ng Norman Angell ? ??a ra nh?ng l?p lu?n t??ng t? v? b?n ch?t ?o t??ng c?a s? xm l??c c?a ??c ch? n?m n?m tr??c n?m 1914.
Nh? Hal Brands g?n ?y ? ch? ra (trong Bloomberg, ngy 7 thng 6 n?m 2021), v?n ?? l n?m 2034 c th? l m?t ngy xa cch thi?u th?c t? cho m?t cu?c h? mn Trung-M?.
M?t ngy h?p l h?n, ni theo s? cn b?ng t??ng ??i c?a cc l?c l??ng, c th? l n?m 2025. Nh ??u t? cng ngh? Peter Thiel ? g?i r?ng, m?t ??ng thi c?a Trung Qu?c ??i v?i ?i Loan c th? ??n s?m nh?t l vo n?m t?i, sau Th? v?n h?i Ma ?ng B?c Kinh (gi?ng nh? Nga xm l??c Ukraine sau Th? v?n h?i 2014 ? Sochi).
Khng ph?i l M? thi?u ngu?n ti chnh ?? ng?n ch?n Trung Qu?c m?o hi?m xm l??c xuyn eo bi?n (ho?c th?m ch l vi?c chi?m gi? t r?i ro h?n cc ??o xa xi Kim Mn v M T?). (Nh? Michael Beckley ? ch? ra; xem Foreign Affairs, ngy 12 thng 6 n?m 2021) nhi?u h?n r?ng L?u N?m Gc ?ang chi ti?n nhi?u h?n cho nh?ng ?i?u sai tri chi?n h?m l?n v my bay chi?n ??u t?m ng?n ho?t ??ng t? cc c?n c? ph?i by, thay v m?t "bi mn" cng ngh? cao c?a cc b? phng ho? ti?n ? ??nh v? tr tr??c, my bay khng ng??i li c v? trang v c?m bi?n.
Khi Churchill m t? th? gi?i b? chia c?t b?i m?t b?c mn s?t, ? l vi?c ph?i bn cho ng??i M? t??ng v? m?t "m?i quan h? ??c bi?t" gi?a Hoa K? v Kh?i Th?nh v??ng chung v ?? qu?c Anh. ng l?p lu?n, s? s?p ?? c?a lin minh th?i chi?n ? ?nh b?i cc c??ng qu?c phe Tr?c s? cung c?p cho Lin Hi?p Qu?c m?i "nh?ng ngh? l?c c?a ha bnh" c?n thi?t ?? ng?n ch?n ch? tr??ng bnh tr??ng c?a Lin X. Trong khi v?n ?? ?? qu?c ???c gi?i to? v Ty u ph?c h?i, thay v th? l m?t lin minh xuyn ??i Ty D??ng thnh hnh. Nh?ng NATO ? lm cng vi?c ny ?ng nh? Churchill d? ??nh, ngay c? khi c?n ??n George Kennan g?i cng vi?c ? l "ng?n ch?n".
Cc gi?i khoa b?ng, bo ch v ngo?i giao, ty theo nh?ng cch khc nhau c?a h?, khao kht tr? thnh Kennan c?a Chi?n tranh L?nh l?n th? II. Tuy nhin, khng c cu?n sch no ???c ?i?m ? ?y ??t ??n s? trong sng c?a Kennan trong bi The Source of Soviet Conduct, ???c xu?t b?n trn t?p ch Foreign Affairs m?t n?m sau bi pht bi?u v? B?c mn s?t c?a Churchill. Hi?n nay, bi bo ny ?ng ???c ??c l?i.
Kennan h?i: "Ai c th? ni ch?c r?ng nh sng m?nh m? v?n ???c ?i?n Kremlin soi r?i vo dn chng b?t mn c?a th? gi?i ph??ng Ty khng ph?i l nh sng nng r?c cn l?i c?a m?t chm sao m trong th?c t? l ?ang suy y?u?… kh? n?ng t?n t?i… l s?c m?nh c?a Lin X… mang bn trong m?m gi?ng c?a s? suy tn, v nh?ng h?t gi?ng n?y m?m t?t".
M?t s? ng??i c th? ??t cu h?i t??ng t? v? Trung Qu?c ngy nay. Tuy nhin, Kennan ? b?n m??i ba tu?i khi vi?t nh?ng l?i ? v tm m??i b?y tu?i khi Lin X cu?i cng ? b? gi?i th? vo thng 12 n?m 1991.
C?ng gi?ng nh? khng ai c th? ?oan ch?c khi m?t cu?c chi?n tranh l?nh b?t ??u, c?ng khng th? c b?t k? s? ch?c ch?n no v? th?i gian ko di c?a m?t cu?c chi?n nh? v?y. Ch? v Chi?n tranh L?nh l?n th? I ko di kho?ng b?n m??i n?m khng ??m b?o r?ng ?i?u t??ng t? c?ng s? ?ng v?i Chi?n tranh L?nh l?n th? II. Nh?ng ng??i th?c hi?n chnh sch ??i ngo?i c?a M? ngy nay ph?i hy v?ng ?i?u t?t nh?t nh?ng chu?n b? cho ?i?u t?i t? nh?t. N th?c s? c th? l m?t tr ch?i lu di.
***
Cu?n sch m?i nh?t c?a Niall Ferguson l Doom: The Politics of Catastrophe, 2021
Bi lin quan: Trung Qu?c v Hoa K? nn c?nh tranh nh? th? no*– Th? chi?n t??ng lai s? bng n? vo n?m 2034 – S? thu?n l trong c?nh tranh gi?a Trung Qu?c v Hoa K?
