Gi?i Nobel V?n h?c ???c trao cho Annie Ernaux

Alex Marshall, Alexandra Alter v� Laura Cappelle

H?ng Anh d?ch

Vi?n H�n l�m Th?y ?i?n, n?i quy?t ??nh gi?i th??ng, ca ng?i �l�ng d?ng c?m v� s? s?c b�n theo ki?u l�m s�ng trong c�ch b� kh�m ph� ra c?n nguy�n, s? gh? l?nh v� nh?ng ch? ??nh t?p th? ??i v?i k� ?c c� nh�n�.

Annie Ernaux n?m 2020. ?nh: Isabelle Eshraghi g?i The New York Times

�Nh� v?n d? th??ng v� ??c ?�o� ghi l?i cu?c ??i m�nh, g?m c? chuy?n ph� thai, t�nh y�u v� s? kh�ng chung th?y

Gi?i Nobel V?n h?c ???c trao h�m th? N?m cho Annie Ernaux, ti?u thuy?t gia ng??i Ph�p v?i nh?ng cu?n s�ch mang ??m d?u ?n c� nh�n c?a nhi?u th? h? ph? n? b?ng c�ch n�u b?t nh?ng bi?n c? trong cu?c ??i b�, bao g?m m?t v? ph� thai l�n l�t v�o nh?ng n?m 1960 v� m?t m?i t�nh cu?ng nhi?t ngo�i h�n nh�n.

Mats Malm, th? k� th??ng tr?c c?a Vi?n H�n l�m Th?y ?i?n, n?i quy?t ??nh gi?i th??ng, ?� c�ng b? k?t qu? n�y t?i m?t cu?c h?p b�o ? Stockholm, ca ng?i �l�ng d?ng c?m v� s? s?c b�n theo ki?u l�m s�ng trong c�ch b� kh�m ph� ra c?n nguy�n, s? gh? l?nh v� nh?ng ch? ??nh t?p th? ??i v?i k� ?c c� nh�n�.

Malm cho bi?t, ?y ban ?� kh�ng th? li�n l?c v?i Ernaux qua ?i?n tho?i, nh?ng t�c gi? ?� nhanh ch�ng bi?t ???c tin t?c. V�o chi?u th? N?m, ? nh� m�nh t?i ngo?i � Paris, b� ?� xu?t hi?n ?? tr� chuy?n ng?n v?i c�c ph�ng vi�n. Tr�ng b� c� v? cho�ng ng?p, n�i r?ng m�nh ?� bi?t v? gi?i th??ng tr�n ?�i ph�t thanh. �T�i r?t h?nh ph�c – T�i th?t t? h�o�, b� n�i th�m khi m?y ng??i h�ng x�m ?ang x�y nh�, kh�ng ?? � ??n s? ?n �o.

Ernaux, 82 tu?i, tr? th�nh nh� v?n n? th? 17 th?ng gi?i, ???c xem l� gi?i th??ng danh gi� nh?t trong v?n h?c th? gi?i, t? khi ???c th�nh l?p v�o n?m 1901. B� l� ng??i ph? n? th? hai ???c trao gi?i trong v�ng ba n?m qua, sau Louise Gl�ck, nh� th? M?, ???c trao gi?i n?m 2020.

C�c t�c ph?m c?a Ernaux bao g?m s�ng t�c ??u tay, �Cleaned Out�[1], m?t c�u chuy?n k? v? tu?i tr? thu?c t?ng l?p lao ??ng c?a b�, bao g?m c? chuy?n ph� thai, x?y ra khi th? t?c n�y v?n c�n l� b?t h?p ph�p ? Ph�p, v� �A Simple Passion�[2], m?t quy?n s�ch b�n ch?y nh?t ? Ph�p k? v? chuy?n t�nh c?a Ernaux v?i m?t nh� ngo?i giao n??c ngo�i ?� c� gia ?�nh.

B�n ngo�i n??c Ph�p, c� l? b� ???c bi?t ??n nhi?u nh?t v?i �The Years�[3], k?t n?i c�c s? ki?n trong h?n 70 n?m cu?c ??i c?a Ernaux v?i l?ch s? n??c Ph�p v� v�o n?m 2019, t�c ph?m ?� l?t v�o danh s�ch r�t g?n c?a Gi?i Booker International, m?t gi?i l?n ? Anh d�nh cho t�c ph?m h? c?u ???c d?ch sang ti?ng Anh.

Edmund White n�i trong m?t b�i ?�nh gi� v? t�c ph?m n�y cho The New York Times: �?�y l� m?t cu?n t? truy?n kh�ng gi?ng nh? b?t k? cu?n t? truy?n n�o b?n t?ng ??c�.

T�c ph?m c?a b� t? l�u ?� ???c gi?i ph� b�nh khen ng?i. C�c ti?u thuy?t t? truy?n c?a Ernaux th�ch th?c �nh?ng y�u c?u v? th? lo?i c?a m�nh � mong mu?n ???c kh�m ph� n?i dung s�u s?c v� m??t m� khi k? chuy?n h? c?u�, Claire Messud vi?t tr�n t? The Times n?m 1998. Thay v�o ?�, c�c t�c ph?m �cung c?p m?t s? x�c th?c nh?c nh?i v� ti?t l? c�i kh�ng ?�ng tin c?y c?a nhi?u th? m� ta g?i l� h?i k��.

H�m th? N?m, Anne Hidalgo, th? tr??ng Paris, cho bi?t tr�n Twitter r?ng nh?ng t�c ph?m c?a Ernaux ?� �v�n b?c m�n che s? th�n thu?c c?a ng??i ph? n? v?i s? khi�m t?n l?n lao, m� kh�ng h? t� ?i?m th�m�.

Ernaux th? s�ng t�c l?n ??u l� khi h?c ??i h?c, nh?ng cu?n s�ch c?a b� ?� b? c�c nh� xu?t b?n t? ch?i v� �qu� tham v?ng�, b� n�i v?i t? The Times n?m 2020. B� kh�ng ti?p t?c vi?t l�ch cho ??n tu?i 30, khi ?� l� m?t b� m? ?� c� gia ?�nh v� hai ng??i con, v� l� m?t gi�o vi�n ti?ng Ph�p.

B� ?� b� m?t vi?t �Cleaned Out� v� ch?ng b� ch? nh?o nh?ng n? l?c vi?t l�ch thu? ban ??u c?a b�. Ernaux n�i, �T�i gi? v? ?ang vi?t lu?n �n Ti?n s?�. Sau khi cu?n s�ch ???c xu?t b?n, ch?ng b� l?i c� ph?n ?ng th?m t?. ��ng ?y n�i v?i t�i: N?u em c� kh? n?ng b� m?t vi?t m?t cu?n s�ch, th� em c?ng c� kh? n?ng l?a d?i t�i�, Ernaux nh? l?i. Ngay sau ?�, b� vi?t v? cu?c h�n nh�n kh�ng h?nh ph�c c?a m�nh.

Nh?ng t�c ph?m sau k? chi ti?t kinh nghi?m v? c?n b?nh ung th? c?a Ernaux v� b?nh Alzheimer c?a m? b�, c?ng nh? nh?ng s? ki?n h?nh ph�c h?n, nh? nh?ng m?i t�nh c?a b�.

Jacques Testard ? Fitzcarraldo Editions, nh� xu?t b?n Anh Qu?c xu?t b?n t�c ph?m c?a b�, cho bi?t trong m?t cu?c ph?ng v?n qua ?i?n tho?i r?ng, Ernaux l� �m?t nh� v?n ??c bi?t v� ??c ?�o�, ng??i ?� ghi ch�p l?i qua nhi?u th?p k? vi?c tr? th�nh m?t ng??i ph? n? l� nh? th? n�o trong th? k? 20 v� 21. �ng n�i th�m, t�c ph?m c?a b� li�n quan ??n x� h?i v� ch�nh tr? trong v� ngo�i n??c Ph�p trong b?i c?nh c�c s? ki?n ch?ng h?n nh? vi?c ??o ng??c v? �n Roe v. Wade[4] m?i ?�y c?a T�a �n T?i cao Hoa K?.

Audrey Diwan, ??o di?n ?i?n ?nh ng??i Ph�p, ng??i ?� chuy?n th? cu?n ti?u thuy?t �Happening�[5] n?m 2000 c?a Ernaux, th�nh m?t b? phim n?i ti?ng, k? v? vi?c ph� thai b?t h?p ph�p c?a m?t ph? n? 23 tu?i, cho bi?t trong m?t cu?c ph?ng v?n qua ?i?n tho?i r?ng, s�ng t�c c?a Ernaux c� �s? ch�n th�nh th� m?c� �n�i v?i r?t nhi?u v� tr? th�nh m?t �ch�ng ta�, m?t ti?ng n�i chung v??t ra ngo�i c�c ???ng bi�n�. B� n�i th�m, gi?i th??ng �r?i ?�n chi?u r?t x?ng ?�ng l�m n?i b?t m?t kh?i l??ng ?? s? c�c t�c ph?m�.

Ernaux t? l�u ?� ???c nh?m ??n gi?i th??ng, m?c d� tr??c khi c�ng b? v�o th? N?m, Salman Rushdie ???c k? v?ng s? th?ng gi?i. Rushdie, t�c gi? t?ng ?o?t gi?i Booker v?i �Midnight�s Children�, ?� b? ?�m v�o th�ng 8 t?i s�n kh?u mi?n t�y New York m� c�c c�ng t? vi�n cho l� m?t cu?c t?n c�ng ???c t�nh to�n tr??c.

Gi?i Nobel, ???c trao cho to�n b? t�c ph?m c?a m?t nh� v?n, ???c coi l� gi?i th??ng quan tr?ng nh?t trong v?n h?c th? gi?i, v?i nh?ng ng??i t?ng ?o?t gi?i bao g?m Toni Morrison, J.M. Coetzee v� th?m ch� c? Bob Dylan. Gi?i ?i k�m v?i ph?n th??ng tr? gi� 10 tri?u krona Th?y ?i?n, t??ng ???ng kho?ng 911.000 ?� la.

Vi?n H�n l�m Th?y ?i?n trong nh?ng n?m g?n ?�y ?� c? g?ng gia t?ng s? ?a d?ng c�c t�c gi? ???c x�t t?ng gi?i th??ng, sau khi v?p ph?i ch? tr�ch r?ng t�nh t? tr??c khi c�ng b? gi?i h�m nay, 95 trong s? 118 ng??i ?o?t gi?i Nobel tr??c ?�y l� ng??i ch�u �u ho?c B?c M?, v� ch? c� 16 ph? n?.

Anders Olsson, ch? t?ch ?y ban Nobel, ng??i ?� b?o v? cho s? l?a ch?n m?t nh� v?n ch�u �u kh�c, n�i trong m?t cu?c h?p b�o h�m th? N?m r?ng, c� r?t �t ph? n? ?o?t gi?i. �ng n�i: �?i?u ch�ng t�i ch� � tr??c h?t ph?i l� ch?t l??ng v?n h?c�.

Ngu?n:

https://www.nytimes.com/live/2022/10/06/books/nobel-prize-literature#nobel-prize-literature-winner

[1] Nhan ?? nguy�n t�c: �Les Armoires vide�. (T?t c? ch� th�ch trong b�i l� c?a ng??i d?ch)

[2] Nhan ?? nguy�n t�c: �Passion simple�.

[3] Nhan ?? nguy�n t�c: �Les Ann�es�.

[4] Roe l� Jane Roe, t�n gi? c?a Norma McCorvey; c�n Wade l� Henry Wade, ?y vi�n c�ng t? qu?n Dallas, ng??i ??i di?n cho ti?u bang Texas. ?�y l� m?t v? ki?n ?�i th?c hi?n quy?n ???c ph� thai. N?m 1973, T�a �n T?i cao Hoa K? cho r?ng ph? n? ? Hoa K? c� quy?n c? b?n trong vi?c l?a ch?n ph� thai m� kh�ng c� s? h?n ch? qu� m?c c?a ch�nh ph?; c?m ph� thai l� vi hi?n. Tuy nhi�n, ng�y 24/6/2022, T�a �n T?i cao Hoa K? l?t ng??c l?i, kh?ng ??nh ph� thai kh�ng ph?i l� m?t quy?n hi?n ??nh.

[5] Nhan ?? nguy�n t�c: �L’�v�nement�.