Hoạ sĩ Phan Trọng Văn
Trung tuần tháng 11 năm 2025 này, những người yêu hội họa Việt Nam sẽ có một dịp hiếm hoi để chiêm nghiệm hai dòng chảy nghệ thuật tưởng chừng đối lập mà lại cùng chung nguồn cội văn hóa Bắc Bộ, được thể hiện qua hai triển lãm cá nhân của hai họa sĩ đàn anh, hai người bạn hữu đáng kính: Tào Linh với “Tự sự” tại Annam Gallery (Sài Gòn) và Đặng Tiến với “Ngày tháng này” tại ART30 GALLERY (Hà Nội). Cả hai cùng khai mạc từ 07.11 và kéo dài đến 07.12.2025, một ở Sài Gòn, một ở Hà Nội.
- TÀO LINH: NGHỆ THUẬT CỦA SỰ KIỆM HÌNH VÀ NỘI TÂM TRONG “TỰ SỰ”
Tào Linh, sinh năm 1960 tại Hà Nội, là một họa sĩ tự học với một hành trình nghệ thuật độc đáo. Ông đến với hội họa không phải từ trường lớp bài bản mà từ một góc nhìn của một kỹ sư – một góc nhìn mang đến sự chính xác, cấu trúc và đặc biệt là sự tiết chế. “Tự sự” của Tào Linh không phải là những câu chuyện được kể bằng hình ảnh cụ thể, mà là những rung động nội tâm được chắt lọc qua hình khối, mảng miếng và đường nét.
Trong các tác phẩm của anh, chúng ta thấy một sự tối giản đến cùng cực, không cầu kỳ chi tiết, không sa đà vào miêu tả. Tựa như những câu thiền ngữ được đúc kết, mỗi tác phẩm là một cú chạm nhẹ, một gợi mở. Những gam màu được sử dụng thường không quá rực rỡ, nhưng lại có chiều sâu, tạo nên một không gian tĩnh lặng, buộc người xem phải dừng lại, phải đối diện với chính mình. Đó là một sự “kiệm hình” mà lại vô cùng giàu biểu cảm, mỗi nét cọ, mỗi mảng màu đều mang một dụng ý riêng, góp phần tạo nên một “cái tôi” đầy tính tự vấn và chiêm nghiệm. Anh không kể chuyện người khác, mà tự sự chính mình, và thông qua đó, mỗi người xem lại tìm thấy một phần tự sự của riêng mình.
Giấy giang bồi lên canvas trở thành chất liệu riêng – giữ độ xốp, độ thô và hơi ấm của mặt giấy, để màu nằm xuống tự nhiên, không phủ lấp, không bóng bẩy. Tranh ông không nói lớn, không thuyết phục ai, chỉ mở ra một khoảng tĩnh, nơi người xem có thể tự đối thoại với mình.
- ĐẶNG TIẾN: SẮC THU VÀNG VÀ CHẤT THƠ HOÀI NIỆM TRONG “NGÀY THÁNG NÀY”
Trái ngược với sự tối giản của Tào Linh, Đặng Tiến lại đưa chúng ta vào một thế giới của cảm xúc và ký ức với “Ngày tháng này”. Là một người con của miền Bắc, cụ thể là Hải Phòng, Đặng Tiến (sinh năm 1957) mang đến một phong cách tinh tế, lãng mạn với những gam màu vàng nâu đặc trưng, phảng phất chất buồn man mác của “thu vàng nước Nga xa xôi”.
Hội họa của Đặng Tiến là một cuộc du hành về quá khứ, về những bến cảng cũ, những con thuyền neo đậu lặng lẽ, những góc phố thân quen của một đô thị cổ kính. Ông không chỉ tái hiện cảnh vật mà còn khắc họa linh hồn của chúng. Ánh sáng trong tranh Đặng Tiến luôn có một ma lực riêng, đôi khi là ánh nắng chiều vàng óng trượt dài trên mặt nước, đôi khi là bóng đổ hun hút kéo dài, tạo nên những khoảng không gian đầy ám ảnh và chất thơ. Người xem sẽ cảm nhận được sự trắc ẩn, liêu xiêu trong từng mảng màu, từng nét vẽ, như lời tự tình của một người đàn ông từng trải, nay nhìn lại những “ngày tháng này” đã qua với tất cả sự nâng niu và hoài niệm. Đó là sự lãng mạn để giữ lại vẻ đẹp của kỷ niệm, vẻ đẹp của những gì đã cũ, đã xa.
Đặng Tiến làm chủ sơn dầu bằng một sự điêu luyện nhẹ tay, anh đặt các tông vàng – nâu – sẫm sát nhau, không tương phản gắt, mà hòa trong nhau như ánh chiều rớt lại trên nền gỗ cũ. Màu vàng trong tranh ông có độ óng và chiều sâu gợi nhớ đến ánh sơn mài kim sa, nhưng không phô, một vẻ quý phái trầm, kín, ấm.
Hai cuộc triển lãm này, dù diễn ra ở hai đầu đất nước, lại tạo thành một bức tranh toàn cảnh về sự phong phú trong tư duy và biểu cảm của mỹ thuật Việt đương đại. Một bên là Tào Linh với sự cô đọng, hiện đại, và đầy tự vấn, tìm kiếm chân lý trong sự tối giản. Một bên là Đặng Tiến với sự trữ tình, kinh điển và giàu hoài niệm, tìm kiếm cái đẹp trong dòng chảy của thời gian.
Cả hai đều là những “tự sự” riêng biệt, nhưng đều chạm đến những ngóc ngách sâu thẳm của mỗi chúng ta… Tôi tin rằng, việc chiêm ngưỡng “Tự sự” và “Ngày tháng này” sẽ là một trải nghiệm nghệ thuật khó quên, giúp chúng ta không chỉ hiểu hơn về hai họa sĩ tài năng mà còn về chính những dòng chảy văn hóa, cảm xúc đã định hình nên con người Việt Nam.
Sài Gòn ngày 7/11/2025
