Madeleine Riffaud
Ngân Xuyên dịch
|
Madeleine Riffaud (1924-2024), chiến sĩ của Phong trào Kháng chiến Pháp chống phát xít Đức, nhà báo, nhà thơ, đã qua đời tại Paris ngày 6/11/2024, hưởng thọ 100 tuổi. Bà là một người bạn thân thiết của nhân dân Việt Nam, được Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận làm con nuôi. Bà có một mối tình đẹp nhưng dang dở với nhà thơ Nguyễn Đình Thi (1924/2003) khi hai người lần đầu gặp nhau vào năm 1951 tại Đại hội liên hoan Thanh niên quốc tế ở CHDC Đức. Tưởng nhớ Madeleine Riffaud tôi dịch bài thơ này của bà. Bài thơ bà viết năm 1946 tặng nhà thơ Paul Éluard (1895-1952), tác giả bài thơ “Tự do” nổi tiếng được truyền tụng trong nhân dân Pháp những ngày chống quân Đức và mãi về sau. Ngân Xuyên |
Tự do là dòng nước này
Chảy qua bên cạnh nhà anh
Dân phố đến đây múc đầy xô nước
Các cô gái mệt mỏi xuống tắm
Chiều về, khi nàng tiên cá hiện ra
Và mọi người mang quần áo làm lụng ra giặt.
Tôi nhìn thẳng vào anh
Và tôi thấy nước sông
Trong những hốc mắt anh.
Anh đi trên sông
Cùng với sông đi ra biển
Tôi đến, tất cả chúng tôi đến, chúng tôi bơi cạnh anh
Cả bọt nước của vệt tàu đi qua và những chiếc lá dập dờn trên nước
Cả bầy cá vàng bơi qua và đàn chim ưng bay qua.
Đó là con sông không bờ và đám đông chúng ta ngụp vào đó
Hoà trong tình bác ái cùng mọi đám đông khắp nơi.
Những người sống ngày sau sẽ thấy là điều tự nhiên
Được ở trong biển Tự Do bao la, rực nắng.
(Ngân Xuyên dịch từ tiếng Pháp)
La liberté c’est ce cours d’eau
Qui vient passer sur ta maison.
Tous les gens de la rue y puisent à pleins seaux
Les filles fatiguées y viennent se baigner
Le soir, quand la sirène ouvre les ateliers.
Et l’on y lave, aussi, les vestes de travail.
Je te regarde face à face
Et je vois l’eau du fleuve
Aux hublots de tes yeux.
Tu t’en vas sur le fleuve,
Avec le fleuve, vers la mer.
Je viens, nous venons tous, nous nageons près de toi,
Écume du sillage ou feuilles emportées,
Frôlés de poissons d’or, survolés d’éperviers.
C’est un fleuve sans rive et notre foule s’y perdra,
Se fondra, fraternelle, à celle de partout.
Demain, ceux qui vivront trouveront naturel
D’être au large, au soleil, sur la mer Liberté.
Bài thơ Nguyễn Đình Thi tặng Madeleine Riffaud.
NHỚ
Gửi M.
Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh
Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây
Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh
Sưởi ấm lòng chiến sĩ dưới ngàn cây
Anh yêu em như anh yêu đất nước
Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần
Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước
Mỗi tối anh nằm mỗi miếng anh ăn
Ngôi sao trong đêm không bao giờ tắt
Chúng ta yêu nhau chiến đấu suốt đời
Ngọn lửa trong rừng bập bùng đỏ rực
Chúng ta yêu nhau kiêu hãnh làm người
1954
Hà Nội 8/11/2024
Chân dung Madeleine Riffaud chụp ngày 25 tháng Tám 1944
Madeleine và Nguyễn Đình Thi
Bức ảnh Nguyễn Đình Thi và Madeleine Riffaud xuất hiện trong phim của Jorge Amat.
Nguyễn Đình Thi và Madeleine Riffaud trong những bức ảnh hiếm hoi chụp cùng nhau. Ảnh: TL
Chân dung Madeleine Riffaud do Pablo Picasso vẽ tháng 11/1944 theo đề nghị của Paul Éluard để làm bìa cho tập thơ kháng chiến “Le point fermé” (“Điểm khép lại”). Picasso đã tặng cho Madeleine Riffaud bức ký hoạ này đúng ngày sinh lần thứ 21 của bà nên mới có dòng ngày tháng ghi trên tranh là 23 August 45.
