Lời và màu từ trái tim châu thổ

Nguyễn Thị Thanh Xuân

This image has an empty alt attribute; its file name is image-52.png

Châu thổ mênh mông mà thầm lặng. Châu thổ dung dị mà thẳm sâu. Châu thổ tự nhiên mà ảo diệu. Đọc tác phẩm Thơ tranh của Hồng Lĩnh – Phạm Thị Quý, những chữ này hiện lên trong đầu tôi.

Phạm Thị Quý làm thơ năm 16 tuổi, từ Vĩnh Long. 19 tuổi in tác phẩm đầu tay Thơ Hồng Lĩnh (Con Đuông, 1972), và sau đó, những tập thơ nối tiếp: Những chuyện thường ngày (Văn Nghệ Cửu Long, 1987), Vườn đá (Trẻ, 1995), Thơ Tranh (2020). Thơ bà dội lên những âm trầm, hợp âm từ lồng ngực của một người phụ nữ mà tâm hồn luôn gắn liền với xứ sở, nơi thời tiết diễn biến thất thường, chữ cũng xao xác và màu náu mình trong khắc khoải. Bà đi qua các thể thơ khác nhau, ung dung như người nông dân đi thăm đất đai thân thuộc, chân chạm và mắt nhìn thấu hiểu.

Sẽ không thể không ngạc nhiên về các bài hành: Xưa nay thể thơ này mang phong vị đàn ông, bởi nó ngang tàng, mạnh mẽ. Vậy mà tất cả bài hành của Phạm Thị Quý đều hay: Hành gieo hạt, Tuý tửu ca, Nghệ sĩ hành 1, Nghệ sĩ hành 2, Độc huyền cầm, Hành Covid. Thể thơ xưa ủ trong mình dung nham nay, trào dâng một niềm thương nhân thế.

Nắm bắt mọi cảnh trạng của đời, và là hoạ sĩ, thơ Phạm Thị Quý còn là những bức ký hoạ sắc nét (Mùa lũ, Nhật ký, Giấc mơ).

Hiện lên ở đây, một người đi qua cõi thế, vừa nối kết được với tự nhiên vừa tương liên với con người; vừa một mình, vừa chan hoà với bạn bè; vừa hiểu được hạnh phúc mình đang có, vừa không thôi kiếm tìm những giá trị muôn đời cho tất cả.

Có một âme soeur, nhà thơ đã hoá thân vào nhiều nỗi lòng, trong đó có tâm tình của người phối ngẫu. Không có chủ thể trữ tình xưng em, mà chỉ có tôi và ta.

Trên tất cả là những trải nghiệm nhiều năm tháng làm thành phù sa nuôi chữ biếc xanh và một khả năng tự thức thấm đẫm tinh thần phương Đông để an nhiên đi giữa cuộc ba đào dữ dội.

Rất nghệ sĩ trong dung dị và vững chãi, đôi uyên ương Lê Triều Điển – Phạm Thị Quý đã hút ánh nhìn của tôi ngay từ khi gặp mặt: ở họ có một sự hoà quyện đặc biệt về nhân dáng và tâm hồn.

Lâu lắm tôi mới được cầm trên tay một tập thơ hay. Sáu mươi bảy bài thơ gần như trọn vẹn. Tiếc là văn bản còn quá nhiều lỗi, dù đã được chăm chút về hình ảnh và in trên giấy láng rất đẹp.

Mời các bạn đọc một vài trích đoạn:

Còn mảnh đất cuối cùng hề

Cũng bị mất quyền sở hữu

Cầm hạt giống đã ngâm trên tay hề

Lòng ta bỗng dưng bứt rứt

Biết gieo vào đâu

Gieo về phương Đông hề

Gieo về phương Tây hề

Bóng đen nuốt mất

Gieo về phương Nam hề

Cỏ dại mọc đầy…”

(Hành gieo hạt)

“ta giận ta hề tấm lòng không xua tan bão tố

ta giận em hề trú vào mây đen ẩn náu

ta như con thuyền giữa nghìn con sóng

mặc trời đất ngả nghiêng

ngẩng mặt mà ca

nghệ sĩ hành

nghệ sĩ hành”

(Nghệ sĩ hành 1)

“Người xưa khắc thơ lên đá

Thơ còn mãi đến ngàn sau

Ta nay một đời phiêu bạt

Mang mang chữ nghĩa trong đầu…”

(Nghệ sĩ hành 2)

“Độc huyền cầm

Độc huyền cầm

Ta rung lên

cho máu lửa tan đi

cho gươm đao rỉ sét

Ta rung lên

cho ngọn gió rì rào dịu mát

Ta rung lên cho tiếng khóc hoá tiếng cười….”

(Độc huyền cầm)

“chúng ta sống đã

lâu

mà không thay đổi được điều gì

Sao mãi làm những con chim gi

cúi đầu chờ chết

Mà không làm đại bàng vỗ cánh bay xa…”

(Đêm nguyên tiêu)

“vẽ tôi,

vẽ cái hư không

vẽ tôi,

ngơ ngác

phù vân cõi người

vẽ tôi

lúc khóc

lúc cười

vẽ tôi

mơ mộng

giữa đời

quạnh hiu

vẽ tôi

buổi sáng

tiêu điều

vẽ tôi

tan tác

giữa chiều

bão giông

vẽ tôi

một cõi phiêu bồng

có không

không có

mênh mông

phận người

(Vẽ tôi)


Hồng Lĩnh – Phạm Thị Quý, thơ tranh, NXB Đồng Nai, 2020.

Comments are closed.