M?t cu?c ph?ng v?n v?i Tn Tuy?t
Dylan Suher v Joan Hua th?c hi?n
?oa?n Huy?n di?ch
Nh v?n Tn Tuy?t
Nh v?n tin phong Trung Qu?c, Tn Tuy?t (? ?) ? miu t? m?t cch thch ?ng v? ti?u thuy?t c?a mnh, r??ng chu?ng gi?ng nh? m?t mn trnh di?n. ??c ti?u thuy?t c?a b nh? th? ?ang th??ng th?c m?t mn v? hi?n ??i: nh? m?t ??ng tc giang tay trong v? ??o c?a Merce Cunningham hay Butoh H?c m V? ??o (? ? ? ?) (m b yu thch nh?t), v?n t? c?a b pht tri?n thnh nh?ng k?t c?c kh l??ng, m v?n c m?c ?ch. Nh?ng truy?n c?a b th??ng mang m?t tr?n thu?t ?n hm, ti?m tng m?t logic c?a chuy?n ??ng chi ph?i c? ??ng c?a di?n vin trn sn kh?u. Cc nhn v?t c?a b, v?i nh?ng ??ng c? lun thay ??i, khng ???c pht tri?n m?t cch tr?n v?n. H? l personae, nh?ng m?t n? ???c t?o ra ?? th? hi?n r rng b?t c? m?nh ?? tri?t h?c hay kha c?nh tm l no m mn trnh di?n lu?c ?y yu c?u: c?u b b m?t nui m?t ?n r?n trong b?ng trong T?? D???ng ??c Xa? ?i?ch Ti?u Ha?i – ? ? ? ? ? ? ? – ??a Tr? Nui R?n ??c, hay sinh th? ng??i mang hnh dng con giun, s?ng d??i lng ??t v ?o ln trn, h??ng v? m?t b? m?t ch?a t?ng bi?t trong Thu?y Tr??c V?n ??ng – ? ? ? ? Chuy?n ??ng Th?ng ??ng. Th? l?nh gi?a nh?ng vai di?n ?y l Tn Tuy?t, bt danh c?a b. Tn Tuy?t (tn th?t l ??ng Ti?u Hoa ? ? ?) th??ng ni v? ba?n thn ? ngi th? ba (nh? b s? lm trong cu?c ph?ng v?n d??i ?y) v th?m ch cn vi?t nh?ng bi ph bnh ti?u thuy?t c?a mnh, nh? th? gc nhn huy?n m?ng, thin bi?n v?n ha ?y b?t ngu?n t? bn ngoi con ng???i b.
Tn Tuy?t ti?p t?c mn trnh di?n c nhn, khng ?? tm ??n nh?ng nh ph bnh v ??c gi? lun mu?n phn lo?i v gi?i thch v? b. Gia ?i?nh ba? bi? coi la? Ca?nh h??u va? bi? chi?nh quy?n C?ng sa?n ?a?n a?p: n?n ta?ng xa? h?i ?y ?a? t???c ?i cu?a ba? b?t c?? c? h?i ho?c t?p chi?nh quy na?o. Ba?, du? v?y, la?i n?i ln su?t th??i ky? h?ng thi?nh cu?a v?n ch??ng C?n S?t V?n Ho?a(V?n Ho?a Nhi?t ? ? ?) nh??ng n?m 1980, v??i t? ca?ch tha?nh vin cu?a nho?m ti?u thuy?t gia (bao g?m: T ??ng(? ?) , Ma?c Ngn (? ?), D? Hoa (? ?), v.v.), nh??ng ta?c gia? ma? sa?ng ta?c cu?a ho? tha?ch th??c ti?nh chi?nh th?ng cu?a hi?n th??c chu? nghi?a xa? h?i thng qua nh??ng th?? nghi?m cu?a chu? nghi?a hi?nh th??c va? hi?nh a?nh s?ng ??ng cu?a thn th?. Nh?ng khng nh? ca?c ??ng nghi?p ???ng th??i cu?a mi?nh, nh??ng ng???i truy ?u?i m?t qua? kh?? nguyn thu?y ch?a bi? nhi?m hay t?p trung ghi la?i nh??ng ch?n th??ng cu?a Ca?ch Ma?ng V?n Ho?a, Ta?n Tuy?t khng h??ng thu? v??i chi?nh tri? va? truy?n dn gian Trung Qu?c. Nh??ng ??i m??i gan da? trong ta?c ph?m cu?a ba? ????c th??c hi?n theo ki?u thng tu?c nh?ng mang phong ca?ch ca? nhn, nh?n ma?nh ??n nh??ng ??i thay nhanh cho?ng trong khng gian va? logic tr?n thu?t ?a? v???t trn th?? nghi?m cu?a nh??ng ??ng nghi?p Trung Hoa ???ng th??i cu?a ba?. Th??c ra, nh??ng sa?ng ta?o cu?a ba? ?i lu?c th?m chi? co?n ma?o hi?m h?n nh??ng nha? v?n hi?n ?a?i ph??ng Ty ma? ba? ng???ng m?: danh sa?ch da?i cu?a nh??ng a?nh h???ng ?a? ????c no?i ro? ?y g?m Kafka, Borges, va? Calvino. Ta?p chi? v?n ch??ng Conjunctions th???ng ??ng ta?i ta?c ph?m cu?a ba?, va? ba? gia?nh ????c s?? ng???ng m? cu?a nhi?u nha? v?n ph??ng Ty Robett Coover go?i ba? la? b?c th?y th? gi??i va? Susan Sontag tuyn x?ng ba? la? nha? v?n Trung Qu?c duy nh?t x??ng ?a?ng gia?nh gia?i Nobel. Ba? ti?p tu?c ta?ch bi?t v??i nh??ng nha? v?n Trung Hoa ???ng th??i. Khi ca?c nha? v?n kha?c, nh??ng ng???i g??n bo? v??i phong tra?o tin phong trong v?n ch??ng Trung Qu?c, k? t?? ?o? ?a? chuy?n sang nh??ng hi?nh th??c d? ti?p c?n h?n cu?a chu? nghi?a hi?n th??c, Ta?n Tuy?t v?n c? ch?p, m?t ca?ch ca?m ??ng, ti?p tu?c cu?c tri?nh di?n ca? nhn cu?a mi?nh: sa?ng ta?o nh??ng ta?c ph?m th?? nghi?m ??y tha?ch th??c.
V? m??t na?y ma? no?i, sa?ng ta?c cu?a Ta?n Tuy?t khng la? gi? kha?c h?n m?t cu?c ??u tranh sinh t?n. Ky? n?ng ch?p nh?n ru?i ro cu?a ba? th? hi?n trong truy?n ng??n, Xa? ?a?o (? ?) ?a?o R??n, trong ?o? m?t ng???i ?a?n ng tr?? la?i c? h??ng xa xi he?o la?nh sau ba m??i n?m, chi? ?? th?y mi?nh ch??ng nh?n ra ai, ?i?u gi? va? ch??ng ti?m th?y nha? mi?nh ?? ?u ca?. G?n cu?i truy?n, m?t ng???i la?ng tri?u t?p anh va?o cu?c chi?n. ?a?o R??n, anh gia?i thi?ch, bi? chia ?i, gi??a nh??ng ng???i s?ng va? nh??ng ng???i ch?t, va? ng???i s?ng pha?i chi?n ??u v??i ng???i ch?t ?? gia?nh la?nh th?. ?y cu?ng la? cu?c ??u tranh khng h?i k?t cu?a Ta?n Tuy?t: vi?t ?? ch?ng la?i ca?i ch?t cu?a tm h?n, va? chi?n ??u vi? m?t cu?c s?ng ?i?ch th??c. Cu?c ??u tranh ?y khng bao gi?? ng??ng nghi?: ma?n tri?nh di?n co?n ti?p tu?c.
Cu?c pho?ng v?n d???i ?y v??i Ta?n Tuy?t ????c th??c hi?n b??ng ti?ng Trung qua th? ?i?n t?? va? ????c di?ch sang Anh ng??.
Dylan Susher
Ba? ?a? thay ??i di?ch gia? ti?ng Anh trong su?t s?? nghi?p: ba tuy?n t?p ??u tin cu?a ba? di?ch sang Anh ng?? ????c chuy?n di?ch b??i Ronald R. Janssen va? Jian Zhang (??Tr??ng Ki?n), trong khi ?o?, ba tuy?n t?p g?n ?y nh?t ????c di?ch b??i Karen Gernant va? Chen Zeping (??? Tr?n D?ch Bnh). M?i quan h? cu?a ba? v??i ca?c di?ch gia? la? nh? th? na?o: m?t qua? tri?nh c?ng ta?c? Ky? n?ng va? ph?m ch?t na?o c?n thi?t, theo ?a?nh gia? cu?a ba?, ?? m?t di?ch gia? co? th? di?ch truy?n cu?a Ta?n Tuy?t?
Ti la?m ba?n v??i t?t ca? ca?c di?ch gia? Anh ng?? cu?a mi?nh. Ca? tha?y, ti co? n?m di?ch gia? ti?ng Anh: Ron Janssen va? Jian Zhang (??ng di?ch gia?), Karen Gernant va? Chen Zeping (??ng di?ch gia?) va? Anneslise [Finegan]. B??t ??u t?? nh??ng n?m 1990, ti d?n mo?i tm s??c ho?c ti?ng Anh va? c? g??ng ?a?t ????c m?t tri?nh ?? nh?t ?i?nh. K? t?? khi Karen va? Chen Zeping ?a?m nh?n vi?c di?ch ta?c ph?m cu?a ti, ti nh?t ?i?nh ?o?c nh??ng ba?n di?ch cu?a ho? (va? sau ?o?, cu?a Annelise) va? ?? xu?t v??i ca?c di?ch gia? nh??ng y? ki?n cu?a mi?nh. Nh??ng sa?ng ta?c cu?a Ta?n Tuy?t th??c s?? kha?c th???ng; ti ca?m th?y ky? n?ng quan tro?ng nh?t nh??ng di?ch gia? cu?a mi?nh co? th? co? la? ?o?c ba?n g?c m?t ca?ch su s??c, nh?? th? n??m tro?n ????c s?? ha?i h???c ?n su va? co? ca?m nh?n chung v? ngn ng?? trong ca?c ta?c ph?m cu?a ti. S?? bi?u ?a?t ?i?u gi? ?o? trong ba?n di?ch cu?a ho? chi?nh xa?c ??n m??c ?? na?o g??n bo? ch??t che? v??i n?ng l??c ca?m nh?n va? kha? n?ng n??m b??t logic cu?a ho?, b??i vi? nh??ng ta?c ph?m h? c?u ki?u na?y ?a? v???t qua chi?u su cu?a tri?t ho?c. Chuy?n di?ch chi?nh xa?c ngn ng?? na?y sang ngn ng?? kha?c la? ?i?u nan gia?i nh?t. Trong ti?ng Trung, y? nghi?a ????c chn su va? ngn ng?? na?y ???t tro?ng tm va?o s?? tinh t? cu?a ca?m gia?c. Anh ng?? la?i tr??c ti?p h?n va? nh?n ma?nh ??n nh??ng bi?n bi?t ra?nh ro?t. N??m b??t ????c m??c ?? di?ch thu?t ?o? th??c la? chuy?n kho?.
Ba? la? nha? v?n sa?ng ta?c nhi?u m?t ca?ch kha?c th???ng, ?a? vi?t h?n m?t tr?m truy?n ng??n va? ha?ng chu?c truy?n da?i va? ti?u lu?n ph bi?nh. Nh?ng chi? m?t ph?n trong nh??ng ta?c ph?m ?y ????c di?ch sang ti?ng Anh. Co? nh??ng ta?c ph?m na?o cu?a ba? ch?a ????c chuy?n di?ch ma? ba? mu?n th?y chu?ng ????c di?ch?
Hi?n ta?i, hai ti?u thuy?t cu?a ti ?a? ????c di?ch. Va? g?n ?y ng???i ta ba?o r??ng ba?n di?ch m??i nh?t truy?n da?i T?i H?u ?i?ch Ti?nh Nhn (? ? ? ? ?) Ng???i Ti?nh Cu?i Cu?ng cu?a ti, hi?n v?n ?ang bin t?p, se? ????c Nha? Xu?t Ba?n ?a?i Ho?c Yale xu?t ba?n va?o mu?a xun 2014. Ha?ng chu?c ca?c ta?c ph?m ng??n, v??a ????c di?ch sang ti?ng Anh. Ti ???c ti?nh khoa?ng ch??ng 13 tri?u ky? t?? ti?ng Trung trong ca?c ta?c ph?m cu?a ti ?a? ????c chuy?n ng?? li?u th??c s?? co? pha?i la? m?t l???ng nho? thi ?? M??t b??ng ta?c ph?m cu?a ti r?t ??ng ??u, va? ?o? la? ?i?u r?t kho? ??i v??i m?t nha? v?n. Tham vo?ng cu?a ti la? xu?t ba?n t?t ca? ca?c ta?c ph?m ?? Hoa Ky?.
V? qua? tri?nh vi?t cu?a ba?, ba? ?a? no?i trong nh??ng cu?c pho?ng v?n r??ng sa?ng ta?c cu?a mi?nh ??n t?? ti?m th??c va? m?t nha? v?n c?? khng nn bi?t ?i?u ma? ng ?y ho??c ba? ?y ?ang vi?t. Ba? nghi? ??n ?i?u gi? khi ba? b??t ??u vi?t m?t truy?n?
Ti?m th??c t?? thn no? th??c ra khng pha?i nhn t? quy?t ?i?nh; mo?i ca? nhn ??u co? ti?m th??c. ?i?u m?u ch?t n??m ?? vi?c li?u ba?n co? th? ki?ch hoa?t no? ?? sa?ng ta?o hay khng. ?? ?y co? m?t c? ch? ph??c ta?p, va? ti chi? co? th? gia?i thi?ch no? t?? quan ?i?m tri?t ho?c va? ngh? thu?t ?i?n hi?nh. Trong vo?ng n?m hay sa?u n?m, ti d?? ?i?nh vi?t cu?n Tri?t ho?c cu?a Ngh? thu?t. Trong ?o?, ti se? gia?i thi?ch nh??ng suy nghi? cu?a mi?nh v? nh??ng v?n ?? ?y d??a trn kinh nghi?m th??c ha?nh ngh? thu?t va? nh??ng tha?nh qua? cu?c nghin c??u chuyn su cu?a ti v? tri?t ho?c ph??ng Ty. Ti ?a? vi?t h?n ba m??i n?m, va? ph??ng pha?p vi?t ti s?? du?ng chi?nh la? ph??ng pha?p sa?ng ta?o cu?a ngh? thu?t hi?n ?a?i: Ly? tri? gia?m sa?t, ?i?u khi?n t?? bn ngoa?i. Nh??ng ca?m xu?c ????c ki?ch hoa?t hoa?n toa?n. Ti h???ng ??n h? th??m t?m t?i cu?a ti?m th??c va? lao mi?nh va?o, va? trong tra?ng tha?i bi? hai s??c ma?nh ?y ke?o c?ng, ti ta?o d??ng nh??ng c?t truy?n ly? t???ng, ky? di?. Ti nghi? r??ng nh??ng ng???i co? th? vi?t theo ca?ch ti vi?t pha?i s?? h??u m?t n?ng l???ng nguyn thu?y to l??n va? m?t tinh th?n ly? ti?nh cao c???ng. ?? Trung Qu?c, ti v?n ch?a th?y nha? v?n na?o co? kha? n?ng duy tri? ki?u sa?ng ta?o ?o? trong nhi?u n?m.
C?u tru?c trong ta?c ph?m cu?a ba? co? th? kho? phn bi?t ca? v? m??t c?u tru?c tr?n thu?t l?n ca?ch nh??ng hi?nh a?nh k?t n?i v??i nhau ??n m??c kho? ma? hi?nh dung m?t ca?ch chi?nh xa?c ba? la?m sao ?a? ta?o ra ca?c truy?n cu?a mi?nh. Ba? ?a? bin chi?nh truy?n Ta?n Tuy?t ra sao?
Ti ch?a bao gi?? bin s??a ca?c truy?n cu?a mi?nh. Ti chi? c?m bu?t va? vi?t, va? m?i nga?y ti vi?t m?t ?oa?n. Trong h?n ba m??i n?m, lun nh? th?. Ti tin r??ng ti ????c bao quanh b??i m?t v?ng ha?o quang ??y s??c ma?nh, va? ?o? la? bi? m?t tha?nh cng cu?a ti. Nh??ng ngh? si? tha?nh cng ??u co? th? ?i?u khi?n hai l??c ??i kha?ng ho? la? ki?u ng???i ta?i n?ng phi th???ng.
Khi ba? no?i ?? trn r??ng m?i nga?y ti vi?t m?t ?oa?n v?n, co? pha?i y? ba? la? ba? vi?t nh??ng truy?n cu?a mi?nh tu?n t??, t?? ??u ??n cu?i? Hay y? ba? la? ba? vi?t nh??ng ?oa?n v?n r?i s??p x?p chu?ng la?i v??i nhau?
T?t ca? truy?n cu?a ti ti?u thuy?t, truy?n da?i, va? truy?n ng??n ????c vi?t tu?n t??, t?? ??u ??n cu?i. Ti khng bao gi?? s??p x?p chu?ng la?i v??i nhau ho??c ???t chu?ng trong m?t tri?nh t?? kha?c. Nh??ng ba?n tha?o cu?a ti c??c ky? sa?ch se? ti r?t, r?t hi?m khi s??a ??i m?t t??.
Co? va?i v?n ?? v? nh??ng hi?nh a?nh va? chu? ?? l??p ta?i kh??p ta?c ph?m cu?a ba?. Trong sa?ng ta?c cu?a ba?, kha?i ni?m v? khng gian lun gy tranh ca?i: nh??ng truy?n cu?a ba? miu ta? nh??ng khng gian siu pha?m (c?n h? trong ? Thi? Li? ?i?ch Thn Trang ? ? ? ? ? ? Ngi La?ng trong Tha?nh Ph?), nh??ng khng gian thay ??i ki?ch th???c va? hi?n th??c su?t di?n bi?n cu?a cu chuy?n (xung quanh tu?p l?u trong Quy ?? ? ? ????ng v? Nha?), va? khng gian m? h? u a?m (bo?ng t?i trong Khoa?ng Da? Li? ? ? ? Trong Hoang ?i?a) ho??c th? gi??i trong lo?ng ??t trong Thu?y Tr??c V?n ??ng ? ? ? ? V?n ??ng Th??ng ???ng. ?i?u gi? h?p d?n ba? trong vi?c ?i?u khi?n khng gian trong ti?u thuy?t?
Chi? m?t nha? v?n h?t s??c ly? tri? m??i co? th? pha? v?? khng gian truy?n th?ng va? b???c va?o m?t khung ca?nh hoa?n toa?n ly? t???ng va? nguyn thu?y. Dante, ch??ng ha?n, la? ki?u nha? v?n ?y. Khung ca?nh ?i?a ngu?c ??y ham mu?n va? quy?n l??c. Nh??ng tm h?n th??c ti?nh vi? ?a?i ?y gia?nh ????c khng gian cu?a ring mi?nh qua cu?c ??u tranh cu?a s?? s?ng va? ca?i ch?t. Ngay khi cu?c chi?n k?t thu?c, khng gian ?y l?p t??c bi?n m?t. ?y la? c? ch? sa?ng ta?o ti ?? c?p ??n trong cu tra? l??i ?? trn. M?t nha? v?n ph ba?y sinh l??c cu?a mi?nh qua m?t khng gian xa la?.
Sa?ng ta?c cu?a ba? th???ng miu ta? s?? ky? qua?i quy? di?, tra?ng tha?i bi?n da?ng cu?a c? th?, va? ba?o l??c. ?y la? m?t ph?m ch?t co? ve? gi?ng v??i nh??ng ta?c ph?m cu?a nho?m nha? v?n tin phong kha?c cu?a Trung Qu?c nh??ng n?m 1980. ???c bi?t, hi?nh a?nh ?y m?t ca?ch na?o ?o? gi?ng v??i nh??ng ta?c ph?m th??i ky? ??u cu?a D? Hoa, ma? ba? cho la? nh??ng ta?c ph?m Trung Hoa ??u tin th??c s?? co? th? no?i la? thu?c v? chu? nghi?a hi?n ?a?i va? co? n?i ha?m. Ca?ch ti?p c?n trong vi?c vi?t v? ba?o l??c cu?a ba? kha?c va? gi?ng th? na?o v??i ca?ch ti?p c?n cu?a ca?c ta?c gia? tin phong kha?c va? ba? ca?m th?y th? na?o v? ca?ch miu ta? ba?o l??c trong ta?c ph?m cu?a mi?nh?
Vi?t v? ba?o l??c chi? vi? ba?o l??c la? th tu?c va? v vi?. Ti khng gi?ng ca?c nha? v?n Trung Qu?c kha?c, thi?ch thu? v??i s?? miu ta? gia?n ??n v? ba?o l??c. ?o? co? th? go?i la? m?t ha?nh ??ng suy ??i; khng co? n?i ha?m na?o trong no?. Trong tuy?n t?p m?t s? ta?c ph?m th??i ky? ??u cu?a D? Hoa, ng ?y vi?t v? ba?o l??c r?t xu?t s??c, ch??ng ha?n, nh??ng ta?c ph?m trong tuy?n t?p Ha? bin ?i?ch sai ng? ? ? ? ? ? Sai l?m bn do?ng sng. Ti th?m chi? co?n vi?t m?t ba?i ph bi?nh v? tuy?n t?p ?y. Nh?ng m?t va?i truy?n ng??n ng ?y vi?t v? ba?o l??c ma? khng co? n?i ha?m. N?ng l??c t?? y? th??c khi sa?ng ta?o cu?a ng ?y khng ma?nh me?. M?t va?i miu ta? v? ba?o l??c cu?a Ma?c Ngn th??c s?? me?o mo?, th?p ke?m. Co? y? gi? khi no?i m?t ta?c ph?m na?o ?o? co? n?i ha?m? La? no?i: miu ta? v? ba?o l??c cu?a ba?n pha?i co? hi?nh th??c, pha?i co? y? nghi?a siu hi?nh cho chu?ng. Nh? nh??ng hi?nh a?nh trong ?i?a ngu?c cu?a Dante, chu?ng pha?i miu ta? cu?c chi?n th??c s?? n??m su trong tm h?n. ??c gia? ?o?c nh??ng hi?nh a?nh ?a?ng s?? cu?a Dante, nh?ng nh??ng hi?nh a?nh ?y thu?c ??y ng???i ?o?c khao kha?t nh??ng ly? t???ng thu?n khi?t nh?t cu?a ho?. Cu ho?i cu?a ba?n g?p sa?ng ta?c cu?a ti v??i nh??ng ta?c gia? kha?c cu?a nh??ng n?m 1980, cho th?y ba?n ch?a b???c su va?o nh??ng ta?c ph?m cu?a Ta?n Tuy?t ba?n c?n n? l??c ?o?c nhi?u h?n!
Ba? ky? vo?ng v? m?i quan h? h??p ta?c v??i ??c gia? cu?a mi?nh. Ba? no?i r??ng ho? c?n co? v?n ?o?c r?ng v? chu? nghi?a hi?n ?a?i ?? hi?u ky? thu?t sa?ng ta?c cu?a mi?nh, va? s??n lo?ng n? l??c ?? hi?u k?t c?u thm su cu?a ta?c ph?m. Xe?t th?y ba? h?t s??c ky? vo?ng va?o s?? can d?? va? pha?n ??ng cu?a ??c gia?, v?y m?i quan h? ca? nhn gi??a ba? va? ??c gia? cu?a mi?nh nh? th? na?o? Ba? th?y co? s?? kha?c bi?t gi??a pha?n ??ng cu?a ??c gia? Trung Qu?c va? ??c gia? n???c ngoa?i v??i ta?c ph?m cu?a mi?nh?
Ti th???ng t??ng ta?c v??i ??c gia? cu?a mi?nh ?? Trung Qu?c, va? kha kha? ba?i pho?ng v?n ti ?a? ????c ??ng ta?i. Va? ti cu?ng giao l?u v??i ng???i du?ng ma?ng. Ti cu?ng hay ph bi?nh nh??ng ??ng nghi?p cu?a mi?nh ti ???c t?i v??i h?u h?t ca?c nha? v?n va? nha? ph bi?nh. Tuy nhin, ti v?n pha?i kin tri? trong vi?c no?i ln ly? le? va? ti pha?i kin tri? l?p tr???ng ph pha?n cu?a mi?nh. Trung Qu?c co? kha kha? ng???i hm m? Ta?n Tuy?t, nh?ng no?i chung, th??i ?a?i cu?a Ta?n Tuy?t v?n ch?a t??i, b??i vi? ta?c ph?m cu?a ba? qua? c?p ti?n, va? khng phu? h??p v??i t?p qua?n th?m my?. B??i v?y ti pha?i ti?p tu?c la?m vi?c ?? ta?c ph?m cu?a mi?nh t?n ta?i. ??c gia? Trung Qu?c va? ??c gia? n???c ngoa?i ch??c h??n pha?n ??ng gi?ng nhau. B??i vi? chu? ?? cu?a ti la? ba?n ch?t ph? qua?t cu?a nhn ti?nh ba?n lai di?n ma?o cu?a t?? nhin [? ? ? ? ? ? ? ? ?a?i t?? nhin ?i?ch ba?n lai di?n ma?o].
Ba? co? th? gia?i thi?ch ro? y? cu?a mi?nh khi no?i chu? ?? mang ba?n ch?t ph? qua?t cu?a nhn ti?nh ba?n lai di?n ma?o cu?a t?? nhin? Chu?ng ti th?y thin nhin th???ng xuyn xu?t hi?n trong ca?c truy?n cu?a ba? nh? m?t s??c ma?nh ??i kha?ng, thu?c ??y cu?c kha?m pha? t?? nga? (bi?n trong Ha?i ?i?ch Du? Ho??c ? ? ? ? S?? Ca?m D? cu?a Bi?n, hay chn ly? cu?a sinh m?nh, ?n gi?u ngay d???i b? m??t (do?ng thanh tuy?n trong Tuy?n Thu?y ? ? N???c Su?i. Theo ca?ch di?n gia?i cu?a ba?, m?i quan h? gi??a nh??ng hi?nh a?nh t?? nhin trong truy?n cu?a ba? va? ca?m nh?n cu?a ba? v? t?? nhin la? nh? th? na?o?
Theo th? gi??i quan cu?a ti, m?i quan h? gi??a con ng???i va? t?? nhin la? m?i quan h? co? cu?ng c?u tru?c va? chia se? cu?ng thn xa?c. T?? nhin la? hi?nh th??c cao nh?t cu?a t?n ta?i. ?? giai ?oa?n na?o ?o?, T?? Nhin pha?i sinh tha?nh nh??ng s?? v?t co? cu?ng ?i?a vi? v??i loa?i ng???i, ?? thng qua chu?ng, T?? Nhin co? th? ph ba?y ba?n ch?t cu?a chi?nh mi?nh. Nh?ng ti khng pha?i nha? phi?m th?n lu?n: ti ca?m th?y tra?ng tha?i na?y la? k?t qua? cu?a chi?nh ch??c n?ng c?u tru?c cu?a t?? nhin. Loa?i ng???i ga?nh l?y nhi?m vu? ma? Me? Thin Nhin ban cho (nghi?a la?, t?? nhin ?o?i ho?i con ng???i li?nh ng? va? bi?u hi?n nh??ng mu?c ?i?ch cu?a mi?nh thng qua sa?ng ta?o, nh? th?, chu?ng ta co? th? k?t lu?n r??ng nhn loa?i co? le? co? cu?ng ch??c n?ng c?u tru?c nh? t?? nhin. Ho? chi? co? th? t?n ta?i nh? ???a con cu?a t?? nhin, co? cu?ng thn th? v??i ng???i me? cu?a mi?nh. B??i vi? ti tin va?o t?? nhin (v??i t? ca?ch m?t ng???i Trung Hoa, ?i?u na?y r?t t?? nhin), trong nh??ng sa?ng ta?c cu?a ti, t?n ta?i va? phi t?n ta?i, tinh th?n va? v?t ch?t, t? duy t? bi?n va? t? duy v?t ch?t, b?? na?y va? b?? kia t?t ca? v??a th?ng nh?t v??a t??ng pha?n. Nh??ng s??c ma?nh ??i l?p na?y bi? nh?t trong cu?c chi?n sinh t??, nh?ng trong cu?c ??u tranh ?y, chu?ng ?a?t ????c s?? cn b??ng va? ho?a h??p. V? m??t na?y, h? t? t???ng cu?a ti r?t ??i l?p v??i v?n ho?a ph??ng Ty. Cho du?, t?t nhin, th? gi??i quan cu?a ti d?n hi?nh tha?nh qua cu?c nghin c??u chuyn su v?n ho?a ph??ng Ty.
N?m t??i, Nha? xu?t ba?n ?a?i ho?c Yale se? xu?t ba?n ba?n di?ch ba?i ph bi?nh cu?a ba? v? Kafka, m?t nha? v?n ba? th???ng vi?t v?, va? la? nha? v?n co? s??c h?p d?n v??i ba?. Quan ?i?m cu?a ba? v? Kafka r?t ???c bi?t; ba? cho r??ng nh??ng ta?c ph?m cu?a Kafka bi?u thi? m?t bi ki?ch khng th? so sa?nh, nh?ng cu?ng tra?n ??y t?? do sa?ng khoa?i. Gi?ng nh? mo?i kinh nghi?m cu?a K, nhn v?t chi?nh ti?u thuy?t Vu? a?n. Bi? ?n, ?a?ng s??, ky? la?, nh?ng mo?i ha?nh ??ng cu?a anh ta xu?t pha?t t?? ba?n n?ng va? y? chi? cao ca?. Nh??ng kinh nghi?m hay a?nh h???ng na?o ?a? hi?nh tha?nh nn quan ?i?m cu?a ba? v? Kafka?
S?? di?n gia?i cu?a ti v? Kafka th??c s?? hi?m th?y. Ly? do chi?nh khi?n ta?c ph?m ph bi?nh cu?a ti v? Kafka la? m?t la?n gio? t??i m??i v??i ??c gia?, theo ti, la? b??i ti ?a? k?t h??p nh??ng y?u t? ph??ng ?ng va?o ca?ch hi?u cu?a mi?nh v? ta?c ph?m cu?a Kafka. Ca?m gia?c tn gia?o cu?a ng???i ph??ng Ty [Ty ph??ng nhn ?i?ch tn gia?o ca?m ? ? ? ? ? ? ?] la?m Kafka ?au kh? khn ngui va? khi?n ng ch?t y?u. Ti pha?i no?i la?, ?? m??c ?? na?o ?o?, nh??ng ?i?u ki?n s?ng ?y la?m suy y?u s??c sa?ng ta?o cu?a Kafka. M??t kha?c, th? gi??i quan cu?a ti, k?t h??p v?n ho?a ph??ng ?ng va? ph??ng Ty, cho phe?p ti nhi?n th? gi??i tr?n tu?c v??i con m??t c??i m?? va? chi?u ???ng ????c v?? ha?i ki?ch ?en thm su ?y. B??i v?y, khi ti di?n gia?i Lu ?a?i va? Amerika va? ca?c danh ta?c kha?c, ti nh?n ma?nh ??n sinh khi? trong chu?ng, ti?nh nguyn thu?y, ti?nh cu?ng hoan n?i loa?n, va?, h?n h?t, y? nghi?a ti?ch c??c ha?m ch??a bn trong. Ti tin ?? khi?a ca?nh na?y ti ?a? v???t qua chu? nghi?a hi?n sinh va? ?? xu?t m?t tri?t ly? ngh? thu?t mang ma?u s??c Trung Hoa. Ti vi?t ki?u ph bi?nh na?y vi? ti ?a? nghin c??u tri?t ly? ngh? thu?t ????c chia se? b??i Kafka, Dante, Calvino, va? nh??ng ngh? si? nh? ho?. Ti chi? ?a?t ????c s?? ??t pha? hi?n ta?i b??ng ca?ch a?p du?ng kinh nghi?m sa?ng ta?o h?n ba m??i n?m cu?a mi?nh va?o vi?c vi?t nh??ng ti?u lu?n ph bi?nh. Ti khng chi? vi?t ca?c ta?c ph?m bi?nh lu?n v? Kafka, ma? co?n phn ti?ch Dante, Borges, Calvino, Goethe, Shakespeare, va? ca?c b?c th?y kha?c t?ng c?ng ?a? vi?t sa?u cu?n sa?ch ph bi?nh.
Ba? co? th? no?i thm v? ?i?u ba? go?i la? ca?m gia?c tn gia?o cu?a ng???i ph??ng Ty? Ba? mu?n no?i ?i?u gi? khi no?i ca?m gia?c tn gia?o, va? ca?m gia?c tn gia?o ?y la?m suy y?u s??c sa?ng ta?o [cu?a Kafka] nh? th? na?o?
?? ?y ti chu? y?u mu?n no?i t??i ca?m gia?c v? t?i l?i nguyn thu?y. Ca?m gia?c t?i l?i nguyn thuy? co? trong ca? b?i ca?nh ???i s?ng ring t? va? s?? sa?ng ta?o v?n ch??ng cu?a Kafka, b??i v?y m?t s? ng???i tin r??ng ng???i ta co? th? du?ng chu? nghi?a hi?n sinh ?? gia?i thi?ch ca?c sa?ng ta?c cu?a ng. Ph bi?nh cu?a ti c? g??ng ta?ch ng kho?i chu? nghi?a hi?n sinh; ?u?ng h?n, ti phn ti?ch va? vi?t v? s??c sa?ng ta?o ma?nh me? cu?a Kafka, ni?m ?am m cu?a ng v??i th? gi??i th? tu?c, va? v? cu?c n?i loa?i ngoa?i gia?o cu?a ng ch?ng la?i ca?m gia?c tn gia?o ki?m ha?m ng. Ti vi?t v? ti?nh ca?ch ma?nh me? cu?a ng, ?i?u ?a? khi?n ng la?m s??c sa?ng ta?o nguyn thu?y (bi? che?n e?p b??i ly? tri?) tr?? nn n?i b?t. Nh?ng bi?u hi?n cu?a Kafka trong ???i th??c ke?m xa v??i nh??ng gi? ng th? hi?n trong nh??ng sa?ng ta?o cu?a mi?nh. ng lun co? nguy c? bi? nu?t ch??ng b??i t?i l?i nguyn thu?y, va? ng s?? ???i s?ng th? tu?c, ?i?u ng lun mu?n tr?n thoa?t. ?? ?i?m na?y, th??c ra, ng ho?a nhi?p v??i chu? nghi?a hi?n sinh. Ca?m gia?c t?i l?i v cu?ng t?n ?y, ??n t?? ca?m th??c tn gia?o, cu?i cu?ng ?a? chi?n th??ng sinh l??c nguyn thu?y cu?a ng; s?? va cha?m bn trong linh h?n la?m tiu ta?n mo?i nguyn khi? cu?a ng. Th? t?? va? nh?t ky? cu?a ng lun cho th?y ng la? m?t ke? s?? vi tru?ng va? cu?ng sa?ch se?; m?t ng???i khng th? chi?u n?i nh??ng dung tu?c cu?a ???i s?ng; m?t ng???i ?a?n ng ??u tranh m?i nga?y ?? tr?? tha?nh m?t ng???i t?t.
Chuy?n sang nh??ng a?nh h???ng cu?a ba?: ba? tuyn b? hoa?n toa?n pha?n ??i chu? nghi?a h?u hi?n ?a?i, va? thi?ch miu ta? mi?nh nh? m?t nha? v?n theo chu? nghi?a hi?n ?a?i h?n. T? t???ng cu?a chu? nghi?a hi?n ?a?i co? y? nghi?a gi? ??i v??i ba??
Chu? nghi?a h?u hi?n ?a?i pha? hu?y c?u tru?c, nh?ng ch??ng xy nn ca?i gi? ca?. B??i th? no? thu?c v? giai ?oa?n chuy?n ti?p cu?a v?n ch??ng va? li?ch s??. Gi?? ?y giai ?oa?n ?o? qua r?i, va? nh??ng ?i?u t??ng ????c kh??i x???ng khng co?n phu? h??p v??i hi?n ta?i. S?? m?nh cu?i cu?ng cu?a loa?i ng???i chi? g?m ki?n thi?t va? sa?ng ta?o. La? ???a con cu?a t?? nhin, m?i chu?ng ta pha?i pha?t huy kha? n?ng sa?ng ta?o cu?a ring mi?nh, ?? khng th?t ba?i trong vi?c ?a?p ??ng nh??ng ky? vo?ng cu?a t?? nhin ??i v??i con ng???i. V? khi?a ca?nh na?y, v?n ch??ng cu?a chu? nghi?a hi?n ?a?i ?a? la?m t?t h?n chu? nghi?a h?u hi?n ?a?i, va? b??i v?y phu? h??p h?n v??i th? gi??i quan cu?a ti. Khng co? ngoa?i l?, chu? nghi?a hi?n ?a?i theo ?u?i ly? t???ng, coi sa?ng ta?o va? pha?t minh nh? nh??ng gia? tri? cao ca? nh?t, va? th??c lo?ng yu cu?c s?ng th? tu?c. Nh??ng ?i?u ?o? la? mo?i nhn t? tro?ng y?u cho s?? ki?n thi?t v??ng qu?c tinh th?n t??ng lai.
Co? nh??ng ngh? si? ???ng ?a?i hoa?t ??ng trong li?nh v??c kha?c ma? ta?c ph?m co? ho? truy?n ca?m h??ng va? khi?n ba? ng???ng m? khng? Nh??ng ta?c ph?m ngh? thu?t ???ng ?a?i na?o g?n gu?i nh?t v??i thu? pha?p cu?a ba??
T?t ca? ca?c li?nh v??c ngh? thu?t cu?a chu? nghi?a hi?n ?a?i (bao g?m v?n ch??ng) ??u la? ngh? thu?t tri?nh di?n. Nh??ng ta?c ph?m ngh? thu?t na?y ??u la? nh??ng minh ch??ng v? nh??ng ngh? si? ???ng ln ?? t?n ta?i. Ti thi?ch nhi?u hi?nh th??c ngh? thu?t m nha?c c? ?i?n, h?i ho?a hi?n ?a?i, vu? ?a?o hi?n ?a?i ??u co? th? la?m ti ca?m ??ng su s??c. Nh??ng ta?c ph?m m nha?c cu?a Bizet, Tchaikovsky, Beethoven, Brahms, Schubert, Mendelssohn, Bach, va? nh??ng ng???i kha?c ??u la? mi?nh ch??ng chn th??c cho ma?n tri?nh di?n cu?a chu? nghi?a hi?n ?a?i. Kinh Tha?nh va? Th?n Khu?c cu?ng ch??a ??y nh??ng y?u t? cu?a chu? nghi?a hi?n ?a?i, va? chu?ng ma?nh me? h?n r?t nhi?u so v??i ca?i go?i la? v?n ch??ng chu? nghi?a h?u hi?n ?a?i. V? ca?c nha? ?iu kha?c va? ho?a si? cu?a chu? nghi?a hi?n ?a?i, ti yu thi?ch Van Gogh, Dali, Munch, Miro, Bosch, va? Giacometti. Vu? ?a?o yu thi?ch cu?a ti la? Butoh cu?a Nh?t Ba?n (vu? ?i?u cu?a linh h?n h??c a?m [h??c a?m linh h?n ?i?ch vu? ?i?u ? ? ? ? ? ? ?].)
Ba? miu ta? r?t hay v? ta?c ph?m cu?a mi?nh: loa?i th??c v?t ngoa?i qu?c sinh tr???ng trn vu?ng ??t n?m nghi?n n?m li?ch s??. Ba? th???ng no?i v? loa?i th??c v?t ngoa?i qu?c nh?ng r?t hi?m no?i v? vu?ng ??t n?m nghi?n n?m li?ch s??. Nh??ng a?nh h???ng cu?a v?n ho?a Trung Hoa ??i v??i ba? la? gi?? Chi? Qua?i Ti?u Thuy?t ? ? ? ?? Co? le?, th? Ly? Ha? ? ? hay Ly? Th??ng ?n ? ? ?? Vu?ng ??t n?m nghi?n n?m li?ch s?? ?a? nui d???ng ta?c ph?m cu?a ba? nh? th? na?o?
Chu?ng ta pha?i la?m ro? kha?i ni?m na?y v?n ho?a Trung Hoa la? gi?? ?? ?n, th??c m??c, ca?ch ??ng x?? gi??a ng???i v??i ng???i, nh??ng quan h? luy?n a?i, ca?m nh?n v? ngn ng??, ca?ch no?i n?ng nh??ng ?i?u ?y thu?c v? v?n ho?a ch?ng? Chu?ng ti chi?m ???m trong 5000 n?m li?ch s?? cu?a v?n ho?a ?? V??i t? ca?ch m?t ngh? si? thu?n tu?y theo chu? nghi?a hi?n ?a?i ti ca?m nh?n v? v?n ho?a Trung Hoa su s??c h?n, th?u su?t h?n m?t ng???i bi?nh th???ng ?? Ti ?a? ?o?c m?t s? ta?c ph?m v?n ch??ng Trung Qu?c ma? ba?n ?? c?p: cho du? th?, ngoa?i tr?? H?ng Lu M?ng ? ? ?va? m?y ba?i ????ng thi, nh??ng ta?c ph?m kha?c khng th? cha?m ??n tm h?n ti. Ba?n ch?t cu?a v?n ho?a Trung Hoa ma? ti suy ng?m la? s??c ma?nh ti?m ?n cu?a nh??ng quan ni?m nh? Thin nhn h??p nh?t ? ? ? ?. Trong n?m nghi?n n?m qua, dn t?c chu?ng ti khng nh?n th??c ????c s??c ma?nh ?y, b??i vi? chu?ng ti bi? c l?p va? ?o?ng c??a v??i th? gi??i, va? chu?ng ti thi?u tinh th?n ??c l?p. Nh?ng chu?ng ti co? le? co? s??c ma?nh ?y m?t t?c ng???i ?a? t?n ta?i ha?ng nghi?n n?m h??n pha?i s?? h??u nh??ng y?u t? b?t t??. N?u ba?n khng pha?t tri?n nh??ng y?u t? ?y, tuy nhin, thi? chu?ng se? vi?nh vi?n n??m trong bo?ng t?i va? ch??ng bao gi?? th?y a?nh m??t tr??i, ?i?u ?y cu?ng co? nghi?a chu?ng se? khng bao gi?? co? th? th??c s?? t?n ta?i. Ph??ng pha?p cu?a ti la? du?ng v?n ho?a ph??ng Ty nh? m?t ca?i cu?c ?? ?a?o b??i v?n ho?a c? x?a cu?a chu?ng ti, ?? chu?ng ti co? th? nh?n ra gia? tri? ?i?ch th??c cu?a no?. V?n ho?a ph??ng Ty bi? phn chia trong ha?ng nghi?n n?m. Ti by gi?? mu?n k?t n?i hai b?? ??t va? tr??i, v?t ch?t va? phi v?t ch?t va? h??p nh?t chu?ng. V? nhi?m vu? ?y, ti co? va?i ?u th?: chi?nh la?, s?? nui d???ng va? khai sa?ng ti nh?n ????c t?? n?m nghi?n n?m li?ch s??.
Trong l??i no?i ??u ta?c ph?m T? t???ng h?i ba?o? ? ? ? Ba?o ca?o t? t???ng, ba? no?i v? vi?c gia?i pho?ng tm h?n cho ??c gia? cu?a mi?nh. Ba? cu?ng vi?t r??ng m?t ngh? si? nn cho ??c gia? kha? n?ng m?? kho?a ca?nh c??a ?i?a ngu?c ca? nhn cu?a ho? va? gia?i pho?ng nh??ng linh h?n bi? giam c?m b?y lu. Ph?n nhi?u cu?a nh??ng t? t???ng ?y nh??c chu?ng ti nh?? ??n nh??ng tranh lu?n quanh ca?ch ma?ng v?n ho?c va? ca?i ca?ch v?n ho?c ????c kh??i x???ng b??i nh??ng nha? v?n va? nha? t? t???ng cu?a Phong tra?o V?n ho?a M??i; ?i?a ngu?c chi mn ? ? ? ? c??a ?i?a ngu?c cu?a ba? co? ve? quan h? m?t thi?t v??i thi?t ?c t?? ? ? ? nha? s??t cu?a L? T?n. S?? m?nh ta?c ph?m cu?a ba? gi?ng va? kha?c v??i s?? m?nh ta?c ph?m cu?a ho? nh? th? na?o?
Ti v?n xem tha?i ?? cu?a L? T?n tin sinh ??i v??i v?n ho?a ngoa?i qu?c nh? la? hi?nh m?u cu?a mi?nh. Ki?u tm tha?i c??i m?? v??i th? gi??i, nh?ng khng t?? ti chi?nh la? ?i?u chu?ng ti nh??ng v?n nhn ?a?i Lu?c thi?u. Ti ?a? no?i ?u? v? v?n ?? na?y r?i. Ti chi? mu?n no?i thm: v?n ?a?n ?a?i Lu?c hm nay t?m t?i h?n nhi?u so v??i nh??ng n?m 1930 va? 1940. S?? m?nh cu?a ti chi?nh la? ??u tranh v??i gi??i v?n ch??ng hm nay, ?? cao tinh th?n L? T?n, cho ca?c ta?c gia? tre? m?t tia hy vo?ng. V?n gi??i Trung Qu?c hm nay g?m m?t s? t?p ?oa?n t? l??i. Nh??ng nha? v?n tre? chi? c?n co? chu?t pha?n kha?ng se? khng co? c? h?i pha?t tri?n, bu?c pha?i t?? lo l?y thn.
Ba? l??n ln trong m?t Trung Hoa, a?nh h???ng b??i chu? nghi?a Max va? nh??ng t? t???ng ph??ng Ty c?p ti?n kha?c, t?? c l?p v??i th? gi??i bn ngoa?i. Su?t nh??ng th?p ky? ?y (nh??ng n?m 1960 va? 1970), ba? ?o?c nhi?u v?n ch??ng n???c ngoa?i, tri?t ho?c Max, va? li?ch s?? ph??ng Ty, ????c khuy?n khi?ch b??i cha me? Ca?nh h??u bi? t?y chay cu?a mi?nh, nh??ng ng???i g??n bo? v??i phong tra?o C?ng sa?n Trung Qu?c. Ba? cn ??i th? na?o nh??ng chm bi?m va? mu thu?n cu?a nh??ng a?nh h???ng ba? ti?p nh?n trong qua? tri?nh sa?ng ta?c?
Ti khng bao gi?? ???t sa?ng ta?c cu?a mi?nh trn nh??ng kha?i ni?m; ti ???t sa?ng ta?c cu?a mi?nh trn ca?m gia?c. Ro? ra?ng ti co? nh??ng kha?i ni?m, va? ti s??n sa?ng go?i m hi?nh nh?n th??c cu?a mi?nh la? Ly? ti?nh tr??c quan. ?i?u na?y la? b??i ca?m ti?nh cu?a ti ?a? ng?ng ?o?ng tha?nh ly? ti?nh. Nh? ti no?i ?? trn, ?i?u ti miu ta? la? nh??ng mu thu?n va? nh??ng cu?c ??u tranh su th??m trong tm h?n va? ca?nh ???i cu?a m?t con ng???i ????c ngh? thu?t ho?a. Xu?t pha?t ?i?m cu?a ti la? s?? thi thu?c cu?a cu?c s?ng; thi thu?c t?? do trong su th??m tm tri?. No? chi?nh la? c? ch?: ba?n co? m?t thi thu?c, r?i, trong s?? c?ng th??ng, khung ca?nh xu?t hi?n. Khi ba?n d??ng la?i, khung ca?nh bi?n m?t. Ti h?p thu? ??y ?u? t? t???ng ph??ng Ty trong su?t s?? ?o?c nhi?u n?m cu?a mi?nh, nh?ng c? ch? sa?ng ta?o cu?a ti v? c? ba?n la? ki?u c? ch? l?t ?? cu?a Trung Qu?c. T?t nhin ?i?u na?y lin quan m?t thi?t t??i tra?i nghi?m cu?a ba?n thn ti. Ti la? m?t ng???i Trung Hoa yu v?n ho?a ph??ng Ty.
V? ?i?m na?y, ba? co? m?t s?? nghi?p sa?ng ta?c lu da?i ba? ?a? vi?t h?n ba m??i n?m, m?t qua? tri?nh trong ?o? Trung Qu?c ?a? thay ??i r?t nhi?u, va? thi? tr???ng sa?ng ta?c ?? Trung qu?c g?n nh? bi?n ??i hoa?n toa?n. Nh?ng, ba? v?n duy tri? m?t phong ca?ch sa?ng ta?c nh?t ?i?nh. Ba? ca?m th?y sa?ng ta?c (ho??c qua? tri?nh sa?ng ta?c cu?a mi?nh) thay ??i th? na?o trong ba m??i n?m qua?
Nh??ng thay ??i nho? trong v?n ?a?n Trung Qu?c va?i th?p ky? qua khng co? y? nghi?a gi? trong va?i nghi?n n?m li?ch s?? v?n ch??ng; nh??ng thay ??i na?y khng h? a?nh h???ng ??n sa?ng ta?c cu?a ti. Sa?ng ta?c cu?a ti thay ??i d?n d?n. ?i?u no? tun theo la? nh??ng quy lu?t c? h??u trong qua? tri?nh sa?ng ta?o cu?a ti m?t s?? ti?n ho?a, m?t ti?t l? lin ti?p, t??ng b???c v? m?t cu?c s?ng m??i. Ti ghe?t nh?t vi?c sa?ng ta?c theo tra?o l?u; ti lun la?c nhi?p v??i v?n ?a?n Trung Qu?c.
Ba? tin r??ng ta?c ph?m cu?a mi?nh chi? co? th? ????c hi?u m?t ca?ch chi?nh xa?c b??i m?i ??c gia? khi anh ?y hay c ?y n? l??c ti?m ra y? nghi?a trong qua? tri?nh ?o?c, va? ba? th???ng khuy?n khi?ch ??c gia? du?ng tm li?nh h?i va? ti?m ra l??i gia?i ?a?p cu?a mi?nh cho cu ho?i ho? ???t ra cho ta?c ph?m cu?a ba?. Nh?ng xe?t s? l???ng pho?ng v?n ba? t?? th??c hi?n, ba? ha?o pho?ng th??i gian m?t ca?ch kinh nga?c, ti?p c?n ??c gia?, va? s??n sa?ng ti?p nh?n nh??ng cu ho?i. N?u vi?c di?n gia?i ta?c ph?m cu?a ba? la? m?t qua? tri?nh ca? nhn, m?t qua? tri?nh ?o?i ho?i s?? ??u t? n?ng l???ng do m?t ??c gia? kin nh?n th??c hi?n, du?ng y? cu?a ba? la? gi? khi ti?p nh?n pho?ng v?n?
Ta?c ph?m cu?a ti thu?c v? m?t loa?i v?n ch??ng c??c ki? c?p ti?n, v???t xa th??i ?a?i, xa h?n Kafka v??i ??c gia? th??i ?a?i ng. H?n n??a, ti cho r??ng mi?nh la? m?t nha? v?n co? s?? ca?m nh?n c??c ky? ma?nh me?, ngang b??ng, v? ca? ly? ti?nh l?n sa?ng ta?o ti ?a? xu?t ba?n nhi?u t?p sa?ch ph bi?nh. Sau khi ti vi?t xong ca?c ti?u thuy?t, ta?m nghi?, r?i ti co? th? nh?n ra c?u tru?c ba?n ch?t cu?a chu?ng. Ca?c nha? v?n kha?c hi?m khi ????c trang bi? n?ng l??c ?y. B??i v?y ti khng chi? ph bi?nh ca?c nha? v?n c? ?i?n kha?c, ti co?n ph bi?nh chi?nh ti?u thuy?t cu?a mi?nh. Nghi? r??ng nha? v?n khng th? ph bi?nh ta?c ph?m cu?a mi?nh la? ni?m tin l?i th??i. Trong s?? pha?t tri?n cu?a v?n ch??ng ???ng ?a?i, nh??ng ta?c ph?m c?p ti?n ????c ?em ra th??c nghi?m. Chu?ng co? xu h???ng h??p nh?t v??i tri?t ho?c, va? th?m chi? co? th? gy ra a?nh h???ng ma? tri?t ho?c khng th?. V??i t? ca?ch m?t ti?u thuy?t gia th??c nghi?m co? khi? vi? tri?t ho?c ??m ?a? (ph??ng pha?p cu?a ti la? l?y mi?nh la?m th??c nghi?m [na? t?? ki? t? th??c nghi?m? ? ? ? ? ?]), ti co? kha? n?ng phn ti?ch ta?c ph?m cu?a mi?nh. Ti cho r??ng nn ch?ng khng c?n tranh ca?i chuy?n ?o?? M?i ng???i co? th? ??a ra ca?ch di?n gia?i cu?a ring mi?nh!
Ti tin r??ng, trong th??i ?a?i s??p t??i, mo?i ngh? si? c?p ti?n se? tr?? tha?nh ng???i di?n gia?i chi?nh ta?c ph?m cu?a mi?nh, va? sau ??y, di?n gia?i tr?? tha?nh chuy?n ph? bi?n. ?i?u ?o? cha? pha?i tin m??ng v??i nhi?u ??c gia? sao? N?u con m??t cu?a ??c gia? ????c m?? r?ng, va? s?? to? mo? cu?a ho? ????c khu g??i, ho? co? th? tr?? nn ha?o h??c h?n ?? b? sung ca?ch hi?u cu?a mi?nh va?o ta?c ph?m ho? ?ang ?o?c, ho??c th?m chi? va?o ta?c ph?m h? c?u ho? vi?t l?y. Theo ca?ch ?y, m?i sa?ng ta?c ho?a ra se? la? m?t n?i cho s?? th??c nghi?m, va? qua qua? tri?nh cu?a th??c nghi?m ng???i ta se? n? l??c ?? sa?ng ta?o ca?i m??i. Ti go?i ki?u th??c nghi?m ?y la? s?? m?? r?ng cu?a sa?ng ta?c. Ph??ng pha?p ?o?c cu?a chu? nghi?a hi?n th??c m?t ng???ng m? thu? ??ng, ???ng ngoa?i va? th?t ln m?y l??i ca?m tha?n v? s?? th?n bi? cu?a v?n ch??ng khng th? ??ng pho? v??i nh??ng ta?c ph?m th??c nghi?m nh? ti?u thuy?t Ta?n Tuy?t. M?i ??c gia? pha?i ???ng ln va? tri?nh di?n ?? b???c va?o ca?nh gi??i cu?a v?n ch??ng th??c nghi?m.
Dylan Suher la? bin t?p vin l?u ??ng [a contributing editor] ?? ta?p chi? Asymptote. Sinh ra va? l??n ln ?? Brooklyn, Dylan ?a? ??ng nhi?u ba?i ?i?m sa?ch, ph bi?nh va? ti?u lu?n trn The Millions, The Review of Contemporary Fiction, va? The New York Times.
Joan Hua, sinh ra ?? Hoa Ky?, ?a? s?ng ?? ?a?i B??c, ?a?i Loan, l?y b??ng c?? nhn ?? ?a?i ho?c Puget Sound va? la?m vi?c ?? Smithsonian Institution, Washington, D.C.
Ba?i pho?ng v?n trn ????c di?ch t?? ba?n ti?ng Anh An Interview with Can Xue trn trang: www.asymptotejournal.com ; co? tham kha?o ba?n ti?ng Trung ph?n th? ? ? ? ?, cu?ng ??ng ta?i trn website na?y.
[*] Ng???i di?ch ti?ng Vi?t l?y tri?ch d?n trong ba?i pho?ng v?n ???t tha?nh nhan ??.