Số phận của một phát minh

(Trích tiểu thuyết Anthem [nghĩa đen là “nhạc thiều”] của Ayn Rand – tựa đề của Văn Việt)

Bản dịch của Trần Đan Hà  

Ayn_Rand1Văn Việt: Ayn Rand (1905 – 1982) là nhà tiểu thuyết, triết gia, biên kịch sân khấu và điện ảnh Mỹ gốc Nga, tác giả cuốn tiểu thuyết Suối nguồn (Fountainhead) đã được dịch và xuất bản ở Việt Nam. Tư tưởng của bà là đề cao chủ nghĩa ích kỷ hợp lý, cái tôi, các quyền của cá nhân như những gì gắn bó tự nhiên với con người; dĩ nhiên như thế bà chống lại thứ “chủ nghĩa tập thể”, “lý tưởng vì mọi người” giả dối mà chế độ Xô viết đã áp đặt lên toàn xã hội. Anthem, xuất bản năm 1938, là một tiểu thuyết ngắn mang tính phúng dụ, trong đó bà thể hiện những đặc tính tiêu cực của một xã hội đồng phục và khẳng định sự chiến thắng của “cái tôi” được phát hiện trở lại bởi những con người dũng cảm không chấp nhận sự bưng bít kiềm toả của các thiết chế thống trị. Trong truyện, tên các nhân vật đều là các Danh từ chung có đánh số, như một nguyên tắc của chế độ nhắm thủ tiêu cá nhân.

 

 

 

CHƯƠNG VII

Trong cánh rừng này trời tối đen. Những cành lá sột soạt trên đầu chúng ta, màu đen thẫm tương phản với vầng kim ô còn vương lại trên cao. Rêu mềm ấm dưới chân. Chúng ta sẽ ngủ trên rêu này nhiều đểm, cho tới khi những thú dữ trong rừng kéo tới phanh thây. Chúng ta không có giường chiếu gì ngoài thảm rêu này, và cũng chẳng có tương lai, ngoài thú dữ rừng đen.

Giờ thì chúng ta già rồi, nhưng hồi sáng này thì chúng ta vẫn còn trẻ, lúc mang chiếc hộp thủy tinh đi dọc theo các con đường của thành phố để tới Dinh Học giả. Chẳng có ai chặn chúng ta lại, vì chẳng có ai ở Lầu Trừng giới đi ra đây, còn những người khác thì chẳng biết gì. Chúng ta đi dọc theo các hành lang trống vắng rồi bước vào đại sảnh nơi Hội đồng Học giả Thế giới đang trang nghiêm ngồi họp.

Lúc bước vào chúng ta không thấy gì khác ngoài bầu trời xanh chói lọi ở mấy ô cửa sổ lớn. Rồi chúng ta trông thấy các vị Học giả ngồi quanh một chiếc bàn dài, trông họ giống như những đám mây không hình dạng cuồn cuộn dâng lên nền trời xanh. Có những vị học giả nổi tiếng mà chúng ta biết tên, và cả những vị đến từ nhiều miền đất lạ mà chúng ta chưa từng được nghe nói tới. Trên tường phía trên họ có treo một bức tranh lớn minh họa hai mươi người đã phát minh ra đèn cầy.

Tất cả họ đều quay đầu nhìn lại lúc chúng ta bước vào. Những con người thông thái vĩ đại của trái đất không biết nên nghĩ gì về chúng ta, họ nhìn chúng ta với vẻ thắc mắc tò mò, như thể chúng ta là một phép lạ. Sự thực là bộ đồng phục lao động của chúng ta bị rách tả tơi và vương đầy những vệt máu khô màu nâu. Chúng ta giơ cao cánh tay phải lên và nói:

“Xin được chào những người đồng chí danh giá của Hội đồng Học giả Thế giới.”

Rồi Tập Hợp 0-0009, người lớn tuổi và thông thái nhất trong Hội đồng, cất tiếng hỏi:

“Ngươi là ai, hở người đồng chí? Vì trông ngươi không giống một học giả.”

“Tên chúng ta là Bình đẳng 7-2521,” chúng ta đáp, “và chúng ta là một Phu Quét đường của thành phố này.”

Liền ngay đó như thể có một trận cuồng phong thổi qua sảnh đường, vì tất cả các học giả đều lên tiếng cùng một lúc, với vẻ kinh hoàng và giận dữ.

“Một Phu Quét đường! Một Phu Quét đường bước vào giữa cuộc họp của Hội đồng Học giả Thế giới! Thật không thể tin được! Như vậy là chống lại mọi quy định và luật lệ!”

Nhưng chúng ta đã lường trước cách khiến họ phải ngậm miệng.

“Các người đồng chí của chúng ta!”, chúng ta nói, “Vấn đề không phải ở chỗ chúng ta là ai, cũng không phải ở điều phạm giới của chúng ta. Vấn đề chỉ là ở các người đồng chí.  Đừng nghĩ gì cho chúng ta, vì chúng ta chẳng là gì cả, nhưng hãy nghe chúng ta nói, vì chúng ta đang mang tới đây một món quà mà chưa ai có được. Hãy nghe chúng ta nói, vì chúng ta đang nắm giữ tương lai của loài người trong tay chúng ta.”

Thế là họ lắng nghe.

Chúng ta đặt chiếc hộp thủy tinh của chúng ta lên bàn trước mặt họ. Chúng ta nói về nó, về cuộc tìm kiếm dai dẳng của chúng ta, về đường hầm của chúng ta, về cuộc đào thoát khỏi Lầu Trừng giới. Suốt trong lúc chúng ta nói, không một bàn tay nào nhúc nhích, không cả một cái chớp mắt. Và rồi khi chúng ta đặt dây dẫn vào hộp  tất cả bọn họ đều chồm tới, dù vẫn ngồi trong ghế, chăm chú nhìn. Còn chúng ta vẫn đứng, mắt dán vào sợi dây dẫn. Và chầm chậm, chầm chậm, như một giòng máu được bơm, lưỡi lửa đỏ run rẩy lập lòe trong sợi dây. Rồi cả sợi dây phát sáng rực.

Thế nhưng có một nỗi kinh hoàng bùng lên tán loạn trong những người của Hội đồng. Họ nhảy dựng lên, chạy xa khỏi chiếc bàn, và đứng nép vào tường, túm tụm vào nhau cơ hồ muốn tìm kiếm hơi ấm của người khác để lấy lại can đảm.

Chúng ta nhìn theo họ, và cười, rồi nói:

“Đừng sợ hỡi các người đồng chí của chúng ta. Trong sợi dây dẫn này có một năng lượng kỳ vĩ, nhưng rất dễ kiểm soát. Nó là của các đồng chí. Chúng ta đem nó tới đây cho các đồng chí.”

Bọn họ vẫn không hề nhúc nhích.

“Chúng ta đem đến cho các đồng chí năng lượng của cao xanh!” chúng ta kêu lên, “Chúng ta trao cho các ngươi chìa khóa đi vào lòng đất! Hãy giữ lấy và đón nhận chúng ta vào làm kẻ khiêm tốn nhất trong số các đồng chí. Hãy để chúng ta làm việc với nhau để cùng khai thác nguồn năng này, khiến nó giải tỏa bớt nỗi cực nhọc cho con người. Hãy cùng vứt bỏ nến và đuốc đi. Hãy làm cho thành phố của chúng ta ngập tràn ánh sáng. Hãy cùng mang đến một thứ ánh sáng mới cho loài người!”

Thế nhưng họ vẫn đứng nhìn chúng ta, và bỗng dưng chúng ta thấy sợ. Vì mắt họ, những đôi mắt bất động, nhỏ hẹp và hung ác.

“Hỡi các đồng chí của chúng ta!” chúng ta kêu lên, “Các ngươi không có gì để nói với chúng ta ư?”

Và rồi Tập Hợp 0-0009 bước ra trước. Họ đi tới bàn và những người khác làm theo.

“Có chứ,” Tập Hợp 0-0009 nói, “Chúng ta có rất nhiều thứ để nói với ngươi.”

Thanh âm của giọng nói họ cất lên khiến cả sảnh đường lặng ngắt như tờ, và khiến trái tim chúng ta đập  mạnh.

“Phải,” Tập Hợp 0-0009 nói, “chúng ta phải nói nhiều điều với một kẻ khốn nạn dám phá vỡ hết mọi luật  lệ mà lại còn khoác lác về những tội lỗi tày đình của mình! Sao ngươi dám nghĩ là cái đầu của ngươi thông tuệ hơn những người đồng chí của ngươi? Và nếu như các Hội đồng đã chuẩn y là ngươi phải làm Phu Quét đường, sao ngươi dám nghĩ là ngươi có thể được trưng dụng cho một việc gì đó to tát hơn việc quét đường?”

“Sao ngươi dám nói, đồ quét đường tồi tệ?” Công đoàn 9-3452 nói, “là ngươi chỉ làm có một mình, suy nghĩ chỉ có một mình, mà không phải là với nhiều người chứ?”

“”Ngươi đáng bị thiêu sống,” Độc lập 4-6998 nói.

“Không, chúng sẽ bị đòn roi,” Nhất Trí 7-3304 nói, “cho tới khi không còn là gì nữa dưới những ngọn roi đó.”

“Không,” Tập Hợp 0-0009 nói, “chúng ta không thể quyết định về điều này ngay được đâu, các đồng chí. Chưa từng có một tội phạm như thế này, và nó không phải để cho chúng ta phán xét. Cũng chẳng phải cho bất cứ một Hội đồng nhỏ lẻ nào. Chúng ta sẽ giao thứ sinh vật này cho Hội đồng thế giới và để họ làm mọi thứ.”

Chúng ta ngước nhìn lên họ van nài:

“Các đồng chí của chúng ta! Các ngươi nói đúng. Hãy để cho Hội đồng thực hiện ý nguyện của họ đối với thân xác chúng ta. Chúng ta không bận tâm. Nhưng còn ánh sáng? Các ngươi sẽ làm gì với ánh sáng đó?”

Tập hợp 0-0009 nhìn chúng ta, rồi mỉm cười.

“Vậy ngươi nghĩ là ngươi đã tìm ra một nguồn năng mới,” Tập hợp 0-0009 nói, “Có phải tất cả các đồng chí của ngươi đều nghĩ vậy không?”

“Không,” chúng ta đáp.

“Những gì không được tập thể nghĩ thì đều không đúng,” Tập Hợp 0-0009 nói.

“Ngươi đã làm việc về những thứ này một mình ư?” Quốc tế 1-5537 nói.

“Đúng vậy,” chúng ta nói.

“Những gì không được thực hiện bởi tập thể thì không thể tốt được,” Quốc tế 1-5537 nói.

“Trong quá khứ có nhiều người trong Hội đồng Học giả đã từng có những ý kiến kỳ lạ,” Đoàn kết 8-1164 nói, “nhưng khi đa số các đồng chí học giả bỏ phiếu phản đối thì họ phải từ bỏ ý đó, ai ai cũng vậy cả.”

“Cái hộp này là đồ vô dụng,” Liên Minh 6-7349 nói.

“Nếu đó là cái thứ mà chúng muốn tuyên bố đã chế được,” Hòa hợp 9-2642 nói, “ thì nó sẽ mang lại sự hủy diệt cho Bộ Đèn cầy. Đèn cầy là một vật dụng hữu ích tuyệt vời cho con người, toàn thể mọi người đều đã công nhận. Như vậy đèn cầy không thể bị phá hủy bởi chỉ một kẻ tùy tiện này.”

“Vật mọn này sẽ phá vỡ kế hoạch của Hội đồng Thế giới,” Nhất Trí 2-9913 nói, “mà khi không có Kế hoạch của Hội đồng Thế giới thì mặt trời cũng không mọc được. Phải mất hết năm mươi năm mới có được sự chấp thuận của tất cả các Hội đồng đối với Đèn cầy, và để có được quyết định dựa trên số phiếu cần có và để chỉnh sửa lại kế hoạch để làm đèn cầy thay vì làm đuốc. Điều này ảnh hưởng hàng ngàn, hàng vạn công nhân làm việc để đạt chỉ tiêu của Nhà nước. Chúng ta không thể làm lại Kế Hoạch Năm mươi năm quá sớm được.”

“Và nếu vật này có thể giảm nhẹ lao động vất vả của con người,” Đồng Đẳng 5-0306 nói, “thì nó là một tội lỗi tột cùng xấu xa, vì con người tồn tại không ngoài lý do gì khác hơn là để lao động vì người khác.”

Lúc đó Tập hợp 0-0009 đứng dậy và chỉ vào chiếc hộp của chúng ta:

“Cái thứ này,” họ nói, “phải bị tiêu hủy.”

Và tất cả cùng đồng thanh la to:

“Nó phải bị tiêu hủy!”

Thế là chúng ta nhảy tới bên bàn.

Chúng ta giằng lấy chiếc hộp, kẹp nó vào một bên hông, rồi chạy về phía cửa sổ. Quay người lại chúng ta nhìn họ một lần cuối, tiếng gào chúng ta bật tung ra từ trong cuống họng nghe không còn ra tiếng người:

“Một lũ điên!” chúng ta kêu to. “Các ngươi là một lũ điên! Điên trăm lần điên!”

Vung nắm tay đập tung cửa sổ, chúng ta nhảy ra ngoài qua trận mưa thủy tinh loảng xoảng.

Chúng ta té ngã, nhưng không hề để vuột chiếc hộp khỏi tay mình. Rồi chúng ta chạy. Nhắm mắt nhắm mũi mà chạy, và nhà cửa, người ta cứ vùn vụt trôi lại phía sau, nhòe nhoẹt vô nhân ảnh. Và rồi con đường như thể không còn bằng phẳng dưới chân chúng ta, mà cứ nhảy chồm chồm lên trước mặt, khiến chúng ta những tưởng mặt đất sẽ trồi lên và đập vào mặt chúng ta. Nhưng chúng ta vẫn cứ chạy. Chúng ta biết không có nơi chốn nào cho chúng ta chạy tới, nhưng vẫn biết rằng mình phải chạy, chạy cho tới nơi tận cùng của thế giới, chạy cho tới ngày cuối cùng của đời mình.

Đến một lúc thì chúng ta chợt nhận ra mình đang nắm trên nền đất xốp, rằng chúng ta đã dừng chạy. Những thân cây cao ngất mà chúng ta chưa từng được thấy đứng quanh chúng ta trong niềm tĩnh lặng vô cùng. Và rồi chúng ta chợt hiểu. Chúng ta đang ở trong Rừng Hoang. Chúng ta đã không hề nghĩ tới nơi này, thế nhưng đôi chân chúng ta đã đưa dắt trí khôn, và đôi chân đã đưa chúng ta tới Rừng Hoang – ngoài ý muốn của chúng ta.

Chiếc hộp thủy tinh của chúng ta đang nằm kề bên. Chúng ta bò về phía nó, ngã đè lên nó, đôi tay che kín mặt, và chúng ta cứ nằm yên như thế.

Chúng ta nằm yên như thế một lúc lâu. Rồi chúng ta đứng dậy. Nhặt chiếc hộp lên, chúng ta đi sâu vào rừng.

Chúng ta đi đâu, điều đó chẳng là chi cả lúc này. Chúng ta biết họ sẽ không đuổi theo chúng ta, vì họ chẳng bao giờ  vào Rừng Hoang. Chúng ta chẳng có gì để mà sợ họ. Khu rừng đã hủy diệt hết mọi nạn nhân của chính nó. Nhưng điều này cũng chẳng khiến chúng ta hãi sợ. Chúng ta chỉ ước được thoát đi xa thật xa khỏi thành phố và khỏi bầu khí quyển bao trùm trên nó. Thế nên chúng ta cứ tiếp tục bước, chiếc hộp trong tay, con tim trống vắng.

Giờ chúng ta đang thảm bại. Những ngày còn lại của chúng ta sẽ là một mình, bất luận chúng là gì. Và chúng ta đã nghe nói về sự băng hoại được tìm thấy bên trong nỗi cô độc. Chúng ta đã tự tách mình ra khỏi thực thể của các đồng chí của chúng ta, và không hề có lối về cho chúng ta, cũng không có cứu chuộc.

Chúng ta biết rõ những điều này, nhưng chúng ta không bận tâm. Chúng ta không còn bận tâm gì nữa trên trái đất này. Chúng ta mệt.

Duy chỉ có chiếc hộp thủy tinh dưới đôi cánh chúng ta là đang tiêp bồi dũng khí cho chúng ta. Chúng ta đã nói dối với chính mình. Chúng ta đã không hề kiến tạo chiếc hộp ấy vì sự tốt đẹp cho các đồng chí của chúng ta. Chúng ta tạo ra nó vì chính nó. Tự thân nó đã ở trên tất cả các đồng chí của chúng ta, và sự thật của nó đứng trên sự thật của họ. Tại sao chúng ta phải phân vân về điều này? Chúng ta đâu còn sống bao nhiêu ngày nữa. Giờ chúng ta đang đi về phía những con thú nanh nhọn lẩn quất đâu đó giữa rừng cây tĩnh lặng này. Chúng ta chẳng có gì để nuối tiếc ở phía sau.

Thế rồi một cơn đau chợt nhói lên. Chúng ta nghĩ tới Kim Nhân. Chúng ta nghĩ về Kim Nhân, người mà chúng ta sẽ không bao giờ gặp lại nữa. Thế rồi cơn đau qua nhanh. Như vậy là tốt nhất. Chúng ta đang là một thứ quỷ ám. Sẽ tốt hơn cho Kim Nhân nếu họ quên đi cái tên chúng ta và tấm hình hài mang cái tên đó.

 

Dịch giả gửi Văn Việt.

Comments are closed.