T? qu?c lâm nguy, hành ??ng hay không hành ??ng?

(L??c thu?t m?t cu?c t?a ?�m h?t s?c s�i n?i v� c?m ??ng)

?�o Ti?n Thi

Kh�ng k? nh?ng cu?c g�y h?n tr�n bi?n trong th?p ni�n th? nh?t th? k? XXI m� kh�ng m?y ai bi?t ??n, k? t? m�a h� 2011, v?i hai l?n c?t c�p t�u th?m d� d?u kh� c?a Vi?t Nam, gi?i ch�p bu c?m quy?n trong ??ng C?ng s?n Trung Qu?c (g?i t?t l� Trung C?ng) ?� l? nguy�n h�nh b? m?t x�m l??c, b�nh tr??ng ??y tham v?ng v� ??y t�n �c. C?ng t? ??y, ngo�i nh?ng v? l? t? trong n?m, kh�ng c� m�a h� n�o Trung C?ng kh�ng g�y s? nghi�m tr?ng trong v�ng bi?n ch? quy?n c?a Vi?t Nam. V� song song v?i nh?ng cu?c g?y h?n ?y, ?� b�ng l�n phong tr�o ch?ng x�m l??c Trung C?ng trong nh�n d�n Vi?t Nam, k? c? ??ng b�o Vi?t Nam ? h?i ngo?i.

C�ng v?i nh?ng cu?c xu?ng ???ng l� nh?ng cu?c h?i th?o, ??a ki?n ngh?, th? ng? t?i nh?ng ng??i, nh?ng c? quan c� tr�ch nhi?m qu?n tr? ??t n??c. Ho?t ??ng n�y trong m?y n?m ??u c?ng r?t s�i n?i, nh?t l� khi Trung C?ng g�y h?n l?n.

Tuy nhi�n, phong tr�o ch?ng x�m l??c Trung C?ng c? y?u d?n, y?u d?n. N?u nh? n?m 2011 ? H� N?i, S�i G�n c� nh?ng cu?c xu?ng ???ng v?i h�ng ng�n ng??i th� m�a h� n?m nay, v?i s? ki?n b�i T? Ch�nh, s? ng??i xu?ng ???ng ? m?i th�nh ph? tr�n ch?a ???c 10 ng??i, v� c?ng ch? m?t, hai l?n. C?ng nh? v?y v?i nh?ng ho?t ??ng h?i th?o, ??a ki?n ngh?, th? ng? c?ng ch? l�c ?�c.

Trong khi ?y, v? T? Ch�nh l� v? g�y h?n nghi�m tr?ng nh?t c?a Trung C?ng t? tr??c ??n nay.

B�i T? Ch�nh l� m?t r?n ?� trong khu v?c Nam Bi?n ?�ng, c�ch b? bi?n V?ng T�u 160 h?i l�, c�ch bi?n H?i Nam (TQ) 600 h?i l�, l� ?i?m cu?i c�ng v? ph�a nam c?a �???ng l??i b� � m?t v�ng n??c �ch? quy?n� do Trung C?ng ng?y t?o. T? n?m 1989, Vi?t Nam ?� x�y d?ng ? ?�y h? th?ng nh� gi�n ph?c v? c�ng vi?c th?m d� v� khai th�c d?u kh�. Kho?ng ??u th�ng 7 n?m nay, t�u th?m d� ??a ch?t H?i D??ng 8 c?a Trung Qu?c ?� ?i v�o khu v?c B�i T? Ch�nh. Nh?ng ??ng v� Nh� n??c VN ?� kh�ng c� th�i ?? m?nh m? nh? h?i n?m 2014 v?i v? t�u H?i D??ng 981. Do ?�, ng�y 19/7/2019, ng??i ph�t ng�n B? Ngo?i giao Trung Qu?c C?nh S?ng ch�nh th?c tuy�n b? B�i T? Ch�nh n?m trong �qu?n ??o Nam Sa thu?c ch? quy?n c?a Trung Qu?c� v� y�u c?u �qu?c gia c� li�n quan� t�n tr?ng quy?n ch? quy?n c?a h?. Cho ??n nay H?i D??ng 8 v� nhi?u t�u kh�c c?a Trung Qu?c v?n kh�ng ch?u r�t kh?i b�i T? Ch�nh.

T�i ?� g?n nh? bu�ng xu�i, g?n nh? h?t hy v?ng th� may sao c� cu?c t?a ?�m n�y. T?a ?�m do Vi?n nghi�n c?u Ch�nh s�ch Ph�p lu?t v� Ph�t tri?n, ??ng ??u l� PGS. TS. Ho�ng Ng?c Giao ch? tr�.

Ngo�i m?t lo?t �chi?n h?u� quen thu?c ??i v?i t�i, nh? c? Ch� s? Nguy?n Kh?c Mai, GS. Nguy?n ?�nh C?ng, Nh� v?n Ho�ng Qu?c H?i, Nh� ngo?i giao Nguy?n Trung, Anh h�ng LLVT L� M� L??ng, PGS. Tr?n Th? B?ng Thanh, Nh� th? Tr?n Nh??ng, PGS. Nguy?n Vi Kh?i, KTS. Tr?n Thanh V�n, PGS. Chu H?o, Chuy�n gia kinh t? Ph?m Chi Lan, Nh� v?n Nguy�n B�nh, Nh� v?n � C?u t� nh�n l??ng t�m (v� ch?ng Trung C?ng x�m l??c) Ph?m Vi?t ?�o, GS. Tr?n Ng?c V??ng, TS. ?inh Ho�ng Th?ng, TS. C�ng Ngh?a T?, TS. Nguy?n ??i, TS. Ph?m V?n Chung, TS. Nguy?n V?n V?nh, TS. Nguy?n Xu�n Di?n, Nh� b�o t? do L� D?ng,� t�i ???c g?p th�m nhi?u v? tr� th?c ?�ng k�nh kh�c m� tr??c ?� m?i ch? nghe t�n tu?i, th?y h�nh ?nh tr�n m?ng ho?c g?p ? h?i ngh? nh?ng ch?a ???c ti?p c?n c� nh�n, ?� l�: PGS.TS, Thi?u t??ng L� V?n C??ng, PGS. Ho�ng Ng?c Giao, Nh� ngo?i giao Nguy?n Tr??ng Giang, C?u quan ch?c Ch�nh ph? Nguy?n Nam C??ng, ThS. Ho�ng Vi?t (m?t chuy�n gia v? lu?t bi?n, hi?n ?ang l� Gi?ng vi�n ??i h?c Lu?t TP. H? Ch� Minh),� C� m?t thanh ni�n n�ng d�n ng??i th?p b� t�n l� Nguy?n V?n S?n, t? B?c Giang xu?ng. C?u n�i c?u b? c? vi?c ??ng �ng ?ang b? b?n ?? xu?ng ?�y d? h?p.

Xu?t hi?n ??u ti�n tr�n m�n h�nh tr�nh chi?u l� h�nh ?nh C?nh S?ng � ph�t ng�n vi�n B? Ngo?i giao Trung Qu?c � c�ng l?i n�i ngang ng??c c?a y v? b�i T? Ch�nh.

Li?n sau ?� tr�n m�n h�nh c� c�u h?i:

�T? QU?C L�M NGUY, H�NH ??NG HAY KH�NG H�NH ??NG?�

Chao �i, nghe c�u n�y, ai m� c� ch�t ch? ngh?a m� kh�ng nh? ??n c�u c?a Ho�ng t? Hamlet trong v? bi k?ch c�ng t�n c?a ??i v?n h�o Shakespeare:

�TO BE OR NOT TO BE?�

(T?n t?i hay kh�ng t?n t?i/ S?ng hay kh�ng s?ng?)

M?t kh�ng kh� x�c ??ng trang nghi�m. C? nh? l� ?o�n qu�n s?p ra tr?n Nh? xem t�nh m?nh nh? m�u c? c�y. Ai c?ng mu?n n�i nh?ng l?i gan ru?t. Ai c?ng mu?n hi?n m?t k? g� ?� cho ??t n??c trong l�c n�y.

V� ai c?ng ???c n�i, nh?ng m?i l?n n�i kh�ng ???c qu� 5 ph�t. M?i ng??i ??u b�nh ??ng theo quy ??nh n�y (c� th? du di ch�t �t cho nh?ng v? c� ki?n gi?i s�u s?c). Kh�ng nh? ?a s? c�c cu?c t?a ?�m kh�c, c�ng c� ??a v?, tu?i t�c, c�ng ???c n�i d�i.

�T? qu?c l�m nguy, h�nh ??ng hay kh�ng kh�ng h�nh ??ng?�

V� ai n�i c?ng c� m�u s?c ri�ng, � ki?n n�o c?ng ?�ng l?ng nghe, c?ng ?�ng g�p ???c m?t c�i g� ?�. C?u thanh ni�n B?c Giang d? t?a ?�m lu�n c? sang bu?i chi?u �v� th?y c�c b�c b�n hay qu�. C?u b?o c?u kh�ng d�m b�n chuy?n ?�nh gi?c m� ch? mong ??ng v� n??c th�ng tin ??y ?? v? t�nh h�nh ??t n??c, ??ng ?? nh? chuy?n b�i T? Ch�nh, c? ph?i t�m th�ng tin ? m?ng x� h?i.

C� l�c h?i tr??ng l?ng ?i v� ai ?� ?� kh�a v�o n?i ?au chung, n?i nh?c chung c?a d�n t?c, nh? ch�nh n?i ?au n?i nh?c c?a m�nh. Nh� v?n Ho�ng Qu?c H?i ?� kh�c khi ph�t bi?u. PGS. Ho�ng Ng?c Giao ?� kh�c khi nh?n b?c �tranh ch?� ghi l?i c�u th? � ??ng th?i c?ng l� l?i �s?m� c?a Tr?ng Tr�nh Nguy?n B?nh Khi�m m� c? Nguy?n Kh?c Mai ch�p t?ng[1].

� ki?n v� c�ng phong ph�, ??n n?i ban t? ch?c ph?i k�o sang c? bu?i chi?u. L�c 5 gi? chi?u, n?u ban t? ch?c kh�ng tuy�n b? k?t th�c th� v?n c�n nhi?u ng??i mu?n n�i.

Ch�ng t�i kh�ng th? t??ng thu?t chi ti?t. Ch? xin t�m t?t c�c � ki?n th�nh 5 lo?i v?i nh?ng nh?n ??nh ch�nh nh? sau.

1. V? s? ki?n b�i T? Ch�nh

C�c chuy�n gia h�ng ??u ??u nh?n ??nh s? ki?n b�i T? Ch�nh l� V� C�NG NGHI�M TR?NG. B?i v� ?�y l� �n�t th?t c?a n�t th?t� (T? Ch�nh l� n�t th?t v?n ?? Bi?n ?�ng hi?n nay v� v?n ?? Bi?n ?�ng l?i l� n�t th?t c?a quan h? Vi?t � Trung). M?t T? Ch�nh c� th? d?n ??n m?t to�n b? qu?n ??o Tr??ng Sa, v� m?t Tr??ng Sa c� th? d?n ??n m?t n??c. Thi?u t??ng L� V?n C??ng cho r?ng v? T? Ch�nh nguy hi?m g?p c? tr?m l?n v? Gi�n khoan 981 h?i 2014. �ng c?ng b�c b? t?ng lu?n ?i?u sai tr�i hi?n t?n t?i trong ch�nh gi?i Vi?t Nam nh? coi v? T? Ch�nh ch? l� cu?c ch?i gi?a hai c??ng qu?c, nh? cho r?ng Trung Qu?c to l?n ??n m?c ta kh�ng th? l�m g� ???c, v.v..

2. V? vi?c ki?n Trung Qu?c

C�c chuy�n gia v? lu?t bi?n, v? bi?n v� v? ngo?i giao ??u cho r?ng ki?n Trung Qu?c l� bi?n ph�p t?t nh?t hi?n nay. Tuy nhi�n ki?n ? t�a n�o, ki?n v? vi?c g� th� c�n ph?i t�nh to�n, c�n nh?c ?? ch?c th?ng. Tr�n th? gi?i c� nh?ng lu?t s? chuy�n gi�p c�c n??c nh? ki?n c�c n??c l?n trong v?n ?? ch? quy?n. Nicaragoa ?� t?ng th?ng M? theo c�ch ?�. C�i kh� l� Trung Qu?c r?t l� l?m, kh�ng ch?u c�ng nhau ra t�a, trong khi nhi?u t�a �n qu?c t? ch? th? l� n?u c? hai b�n c�ng ch?p nh?n ra t�a. Theo m?t s? chuy�n gia, gi?i c?m quy?n Trung Qu?c ?� nhi?u l?n �r? tai� gi?i l�nh ??o VN �??ng ki?n ?? gi? ??i c?c�. Th? th� VN ?� g?p kh� kh?n ngay t? ch? tr??ng r?i.

Trong tr??ng h?p ch?a th? ki?n ???c ngay l�c n�y th� theo PGS. Ho�ng Ng?c Giao, Vi?t Nam c?ng ph?i ??a v?n ?? l�n H?i ??ng B?o an Li�n H?p Qu?c (c? H? Th??ng tr?c v� kh�ng th??ng tr?c). C?ng theo �ng Ho�ng Ng?c Giao, n?u ??a ra H? Th??ng tr?c, VN ch?c ch?n gi�nh ???c 3/5 phi?u l� M?, Anh, Ph�p. C�n n?u ??a ra H? Kh�ng th??ng tr?c, ngo�i M?, Anh, Ph�p c?ng �t ra ???c 6 phi?u n?a, v� t?ng s? s? l� 9/15 phi?u. ?�y l� c�ch k�u l�n �?i l�ng n??c �i!�. H?i ??ng B?o an kh�ng c� tr�ch nhi?m gi?i quy?t nh?ng c� th? l?y � ki?n t? v?n c?a c�c t�a �n qu?c t?. K?t qu? n�y k?t h?p v?i ph�n quy?t tr??c ?� c?a T�a �n Tr?ng t�i Th??ng tr?c (PCA) v? k?t qu? x? ??n ki?n c?a Philippines trong v? ki?n TQ, th� nh? v?y th?ng l?i ?� thu?c v? VN.

3. ?�nh gi� s?c m?nh c?a Trung Qu?c v� d? ?o�n v? vi?c Trung Qu?c ?�nh VN

Theo nhi?u chuy�n gia, Trung Qu?c c� ti?m l?c qu�n s? m?nh h?n ta nhi?u l?n nh?ng kh�ng m?nh ??n m?c nh? nhi?u ng??i ngh?. V� nh?t l� t??ng quan gi?a ta v� Trung Qu?c hi?n nay ?�u c� ch�nh l?ch l?n nh? th?i �ng cha ta ?�nh gi?c T?n, gi?c Nam H�n, gi?c M�ng � Nguy�n, gi?c Minh, gi?c Thanh. Nh� ngo?i giao Nguy?n Tr??ng Giang, ng??i ?� b? c�ng nhi?u n?m nghi�n c?u Trung Qu?c, n�u ra: Trung Qu?c l� con h? (h? th?t, kh�ng ph?i h? gi?y) th? hi?n: 1. C� s?c m?nh; 2. R?t hung d?, m?t th? hung d? hoang d?i; 3. R?t ?�i m?i (trong quan h? TQ � VN th� bao gi? c?ng l� quan h? gi?a k? s?n m?i v?i con m?i); 4. Nh?ng con h? n�y c?ng ??y b?nh t?t, n?u b? ?�nh tr�ng ch? y?u l� ch?t. V� �ng kh?ng ??nh n?u TQ g�y chi?n v?i VN, ch?c ch?n TQ th?t b?i (t?t nhi�n l� v?i ?i?u ki?n VN quy?t ?�nh ch? kh�ng ph?i b? ch?y).

C�n T??ng L� V?n C??ng th� kh?ng ??nh: �C� cho k?o, Trung Qu?c c?ng kh�ng d�m ?�nh Vi?t Nam�. V� sao? V� n?u ?�nh VN, TQ s? m?t c? th? gi?i. M� TQ c?n th? gi?i h?n l� th? gi?i c?n TQ. Kh�ng c� (th? tr??ng) th? gi?i, TQ s? s?p ??.

4. M? c� vai tr� nh? th? n�o?

Trong b?i c?nh VN c? im l?ng ho?c ph?n ?ng y?u ?t nh? hi?n nay, th� ??ng tr�ng c?y g� ? M?. M?t s? chuy�n gia trong t?a ?�m n�y c� m?i quan h? g?n nh? l� b?n b� v?i m?t m?t s? chuy�n gia M?, �c, nh? �ng Carl Thayer ch?ng h?n, kh?ng ??nh: nh?ng l�n ti?ng v?a r?i c?a M? ch? l� v� M?, ch? kh�ng ph?i v� VN. M? ch? c� th? gi�p VN khi nh� n??c VN th?c s? h�nh ??ng.

Nhi?u chuy�n gia ?? ngh? VN ph?i li�n minh v?i M? v� ch? c� li�n minh v?i M? th� m?i ch?ng ???c TQ. Nh?ng theo T??ng L� V?n C??ng, c? nh? t�nh h�nh nh� n??c VN hi?n nay, th� ?� l� ?i?u kh�ng t??ng. T??ng L� V?n C??ng cho bi?t g?n ?�y v?n c� m?t v? quan ch?c VN ph�t bi?u r?ng �Trung Qu?c l� b?n v?nh vi?n, M? l� k? th� v?nh vi?n�!

5. Vai tr� c?a nh�n d�n trong vi?c b?o v? T? qu?c

R?t nhi?u � ki?n cho r?ng nh�n d�n v?n ?ang b? ??a ra ngo�i l?, b?i kh�ng bi?t t? bao gi? ?� h�nh th�nh c�i m?nh ?? �?� c� ??ng v� Nh� n??c lo�. C�c cu?c bi?u t�nh bi?u th? l�ng y�u n??c, quy?t t�m ch?ng x�m l??c ??u b? ?�n �p, b? xuy�n t?c, b? b�i nh?. V� n?m nay, v? T? Ch�nh nghi�m tr?ng ??n nh? th? m� ng??i d�n H� N?i, S�i G�n kh�ng xu?ng ???ng n?a, ?� l� d?u hi?u th?t ?�ng lo ng?i. ?y th? m�, theo m?t ??i bi?u, c� m?t b�o c�o c?a c? quan ch?c n?ng n? n�i r?ng n?m nay kh�ng x?y ra bi?u t�nh l� v� nh�n d�n ?� �gi�c ng? cao�!

M?t khi nh�n d�n b? g?t ra ngo�i l? th� ??t kh�ng c�n s?c m?nh g�. Ch?ng c? r� r�ng nh?t l� th?i nh� H?. Nh� v?n Ho�ng Qu?c H?i nh?c l?i c�u c?a H? Nguy�n Tr?ng, t??ng c?m qu�n ??ng th?i l� con trai vua H? Qu� Ly: �Th?n kh�ng s? ?�nh, ch? s? l�ng d�n kh�ng theo�. �ng Nguy?n Nam C??ng, m?t c?u quan ch?c ch�nh ph? t?ng l�m vi?c qua 5 ??i th? t??ng, m?t ng??i ch? qua n�i chuy?n ?� bi?t l� ng??i ch?m ??c s?, k? c�u chuy?n: khi qu�n c?a H? Nguy�n Tr?ng m?i v?a b? tr� l?c l??ng chu?n b? ngh�nh chi?n v?i qu�n Minh ? b? s�ng H?ng (1406), qu�n Minh ch? c?n th? nh?ng th? tre k? 2 t?i ch�nh c?a H? Qu� Ly l� t?i so�n ng�i v� tham nh?ng th� qu�n l�nh c?a nh� H? ?� h?t tinh th?n chi?n ??u, t? b? tr?n r?t nhi?u v� ??i qu�n nh� H? mau ch�ng tan v?[2].

C� v? ??i bi?u n�i r?ng, trong h?a c� ph�c, n?u �tri?u ?�nh� hi?n nay t? r� quy?t t�m ch?ng gi?c, m� vi?c ??u ti�n l� ki?n TQ v� th? t� nh�n l??ng t�m, th� l?p t?c l?y l?i ???c ni?m tin c?a nh�n d�n.

Cu?c t?a ?�m gi�p t�i l?y l?i nhu? kh�, nh?ng ch?a h?t bu?n. Thay l?i k?t, xin c?m th�n t�m tr?ng b?ng m?y c�u th? c?a nh� th? B? Ki?n Qu?c n�i v? bi k?ch c?a s? phu VN cu?i th? k? XIX:

Thu? ?y non s�ng l�m tr?n gi?c

Ph�o m� b�ng khu�ng l?c th? c?

Vua th� nhu nh??c, tri?u ?�nh n�t

L�ng ai trung ngh?a ho� b? v?.

[1] ?� l� hai c�u:

V?n l� ?�ng minh quy b? �c,
?c ni�n Nam c?c ?i?n long b�nh

Ngh?a l�:

V?n d?m Bi?n ?�ng qu? v�o tay n?m/ ?c [m?t ?c b?ng 10 v?n] n?m c�i Nam ??t v?ng c?nh tr? b�nh.

?inh Gia Kh�nh d?ch th?:

Bi?n ?�ng, v?n d?m qu? tay n?m

Nam c?c, mu�n n?m v?ng tr? b�nh.

[2] S? ki?n n�y, s? c? ghi l?i r?ng: tr�n b?ng v?n c?a qu�n Minh k� ra 22 t?i c?a H? Qu� Ly, trong ?� c� t?i �Coi n??c v� d�n nh? th� ??ch�.