Di s?n th? gi?i hay ao làng?

Nguy?n Th�ng

Nh?ng ?n �o v? vi?c l?p bi?n ? t?nh Qu?ng Ninh nh?ng ng�y qua c?n ???c minh ??nh cho r� r�ng, tr�nh nh?ng m?ng m? sai l?ch ho?c ?m ? bao che. C�ch n�o ki?u n�o c?ng kh�ng t?t.

Tr??c h?t, c?n th?a nh?n n?i b? l?p kh�ng n?m h?n trong v?nh H? Long � di s?n thi�n nhi�n th? gi?i, th?m ch� ???c c�ng nh?n, �c?p b?ng� nh?ng hai l?n. C?ng c?n n�i th�m, th? danh hi?u do UNESCO c?p n�y c?ng kh�ng ??n m?c h�nh di?n l?m ?�u. �N� ban ph�t tr�n lan, d? nhi�n ph?i n?p ti?n k?p v�o h? s?, c?ng nh? ??i h?c ?�ng ?� b�n b?ng v?y. Li�n H?p Qu?c x�i th?t c�n ch? ?n ai, hu?ng h? ?�m tr?c thu?c nh? U n�t, WHO, ?y ban nh�n quy?n� H?p x�i ti?n ?�ng g�p l� ch�nh, ch? n�n c?m ch�o g�.

Di s?n hay kh�ng l� do m�nh, ch? ch?ng ph? thu?c v�o u n�t u ni?c. S?n l� t�i s?n (v?t ch?t ho?c tinh th?n), di l� truy?n l?i, ?? l?i. Di s?n l� th? do cha �ng, ti?n nh�n ?? l?i cho con ch�u. V?nh H? Long c?ng nh? c? c�i ??t Vi?t n�y l� di s?n truy?n ??i, ai c?ng c� tr�ch nhi?m g�n gi?, b?o v?. Nghi�m c?m vi?c d�ng hi?n cho ngo?i bang, b�n, c?t b?, t�n ph�. Vua L� Th�nh T�ng th? k? 15 d?y r?ng �m?t th??c n�i, m?t t?c s�ng c?a n??c ta l? n�o t? ti?n b? ?i ???c�. V?nh H? Long l� th? di s?n ??c bi?t do thi�n nhi�n ban t?ng cho ??t n??c, n� ch? c� ? Qu?ng Ninh nh?ng b?t c? ng??i Vi?t n�o, t? �ng to b� nh?n tri?u ?�nh trung ??ng t?i ??a d�n th??ng ??u c� tr�ch nhi?m g�n gi?, b?o v?. Kh�ng ph?i ch? H? Long, c? B�i T? Long v� v?nh C�t B� ??u c?n ???c ??i x? nh? th?, b?i ??u l� di s?n c?n ???c b?o v? nghi�m ng?t.

V?y n�n r?t l?, s? x�m ph?m v�o di s?n di?n ra gi?a thanh thi�n b?ch nh?t, k�o d�i n?m n�y qua n?m kh�c nh?ng trung ??ng kh�ng bi?t, quan ch?c s? t?i kh�ng bi?t, h? th?ng ch�nh tr? con ru?i kh� bay l?t c?ng kh�ng bi?t. N�i tr?ng ra l� bi?t, nh?ng �c? ?? th? xem sao�. M?t c?a trung ??ng, c?a ch�nh quy?n t?nh n�o c� m�, n� ch? b? b?t b?i th? g� ?� th�i.

Ch�nh quy?n Qu?ng Ninh v� B? V?n h�a ?ang v�ng vo di?n gi?i v�ng bi?n b? x�m ph?m kh�ng ph?i l� v?nh H? Long, kh�ng ph?i di s?n thi�n nhi�n th? gi?i. ?i?u ?� ?�ng v?i th?c t? l�c n�y. � c?a ch�nh quy?n l�, do n� �kh�ng ph?i� nh? th? n�n s? x�m ph?m, ph� ho?i, l�m cho nham nh? c?ng kh�ng nghi�m tr?ng l?m, c� th? du di ???c, �p d?ng ki?u �ph?t cho t?n t?i� nh? nhi?u n?i nhi?u v?. Nh?ng c?ng ch�nh nh� c?m quy?n ?� c�ng nh?n ch? b? x�m h?i l� v�ng ??m, khu v?c 2 c?a v?nh H? Long, l� v�ng b?o v? di s?n thi�n nhi�n th? gi?i. ?� l� �v�ng b?o v?� th� c?ng c?n ???c b?o v?, nh?ng ph?t t?t, c? x�m h?i. L?i ?�u ph?i c?a ??a san l?p, ?? ??t ?? ?� l?p v?nh (n?u n� c� l?i th� li�n quan t?i ti?n), m� c?a ch�nh ?�m ?� duy?t, c?p ph�p cho n� l�m, nh?m m?t l� ng? cho n�.

C� ti?n mua ti�n c?ng ???c, hu?ng h? mua v?nh, mua di s?n, mua quan ch?c. C? ng� nh?ng v? Vi?t �, bay gi?i c?u, AIC th� r�, n?u kh�ng th? mua b?ng ti?n th� c� th? mua b?ng� r?t nhi?u ti?n.

?nh: Khu v?c b? x�m ph?m t?i v�ng bi?n thu?c ph??ng Quang Hanh, TP. C?m Ph?, t?nh Qu?ng Ninh. Ph?i ch� th�ch r� l� v�ng bi?n c?a v�ng ??m b?o v? di s?n thi�n nhi�n th? gi?i, ch? kh�ng th? l?p l? "thu?c ph??ng Quang Hanh", c? nh? tr�n ??t li?n. ?nh: b�o Thanh Ni�n.

D� v�ng b?o v? 1 hay b?o v? 2 th� c?ng ph?i b?o v? nghi�m ng?t, ?�ng nh? kh�i ni?m, t�n g?i �b?o v?�. Theo quy ??nh c?a ch�nh ph?, v?nh H? Long l� v�ng c?t l�i, b?o v? 1; c�n nh?ng ch? b�n ngo�i, nh?t l� khu v?c ti?p gi�p, g?i l� v�ng ??m, b?o v? 2. Ch? bi?n ??o l� nh� thu?c ph??ng Quang Hanh, TP. C?m Ph? b? ?? ??t ?� l�m cho nham nh? bi?n d?ng ch�nh l� v�ng ??m, b?o v? 2. Mu?n thay ??i n� ph?i c� � ki?n t? ch�nh ph?, ???c duy?t t? c?p trung ??ng, ch? ch�nh quy?n t?nh Qu?ng Ninh kh�ng c� quy?n. N?u ?�m Qu?ng Ninh t? � cho ph�p, l� x� r�o, l�m b?y, c?n b? x? l� nghi�m kh?c, th?m ch� kh?i t?, truy t?. Khi b? l�i ra tr??c c�ng lu?n l?i c�n ?�i s?a "lu?t", s?a ngh? ??nh c?a ch�nh ph? ?? c�i sai ???c t?n t?i b?t h?p ph�p. N?u trung ??ng cho ph�p, ch? ??o, b?t ?�n xanh, ??ng � v? n�y, th� trung ??ng c?ng c� t?i, c�n kh?i t? hay kh�ng th� t�y �l�.

Di s?n ??c bi?t "bi?n ??o qu� h??ng", khu v?c di t�ch danh th?ng qu?c gia m� t? tr�n xu?ng d??i coi nh? c�i v?ng tr�u ??m, ch? con r?ng l?n ch? h? long h? li?c chi. ??ng c� c�i. N� ph� s? s? ra ?� h?n c? n?m r?i ch? c� ph?i d?m d�i trong bu?ng ?�u m� kh�ng th?y. Ph?t 125 tri?u ??ng c� kh�c g� g�i ng?a m?t con th� hung d? ?ang say ?n ??t, c� kh�c chi b?t ?�n xanh m? ???ng cho n� r?ng ch�ng m�y c? l�m ?i, kh�ng sao ?�u.

Khi n�o ch�nh ph? ra ngh? quy?t ?i?u ch?nh (n�i th?ng l� thu h?p l?i) v�ng ??m c?a di s?n, ???c qu?c h?i th�ng qua, th� vi?c ph� ho?i, l�m t?n th??ng di s?n m?i kh�ng b? tr?ng tr?. C? ki?u �ti?n tr?m h?u t?u� ho?c ch? th�m t?u th? n�y, ch? m?y l�c v?nh H? Long s? co l?i nh? mi?ng da l?a, th�nh c�i ao l�ng, m?i h? m?i nh� l?n m?t t�, r?i m?y th? �b?ng c?p� do U n�t b�n cho s? th�nh gi?y l?n. T�i b?o th?t. Di s?n ch? m?y ch?c m� tan hoang. Ai c? c�i th� h�y coi l?i m?y c�i ?nh ch?p ? khu 10B Quang Hanh C?m Ph?, gi?a "bi?n tr?i bao la, ??p nh? g?m hoa" th?, t? d?ng qu�y l�n nh?ng d�y nh� ngh?u ngh?n nh? ch?c v�o m?t th� n� c�n ra th? th?ng g�.

V? ph� n�y, ??ng lo n� ph� m�i tr??ng b?i b�y gi? v?i khoa h?c v� c�ng ngh? hi?n ??i ng??i ta c� r?t nhi?u c�ch v?a t?n t?i v?a b?o v? m�i tr??ng, m� nghi�m tr?ng nh?t, kh?n ki?p nh?t l� ph� c?nh quan ?ang ???c c? n??c g�n gi?, t? h�o, b?o v?.

X? ta c� h?n 3.200 c�y s? b? bi?n (ch?a k? ph?n bao quanh c�c h�n ??o). Vi?c m? r?ng l�nh th? v? ph�a bi?n theo t�c ??ng t? nhi�n ?� di?n ra t? bao ??i, do tr?i ch? kh�ng ph?i con ng??i. Nh?ng v�ng c?a s�ng d? th?y nh?t. Ph� sa t? th??ng ngu?n ?� t?o bi?t bao v�ng ??t m?i ven bi?n. Nh? h?i h?c ph? th�ng c� c�u th? �Cu?n cu?n ngang tr?i m?t d�ng s�ng ??/Ph� sa ph� sa �i s?c s?ng m�nh m�ng� (l�u qu� c?a ai qu�n m?t r?i, h�nh nh? Th�i Giang). L�ng t�i (? huy?n Ki?n Th?y, ??t H?i t?n ph�ng th?, g?i t?t l� H?i Ph�ng) theo ???ng chim bay c�ch bi?n ch?a t?i ch?c c�y s?. H?i c�n b� th?p ni�n 50 – 60, t�i th??ng l?n m� t?i ch? ng??i nh?n ?�o gi?ng, trong ?� c� gi?ng nh� t�i ?�o n?m 1965, th?y c? s�u kho?ng 6 – 7m m�c l�n tinh nh?ng v? s� v? h?n. Th?y t�i b?o xa x?a ch? qu� m�nh l� bi?n. S�ch gi�o khoa c?ng d?y v?y. Bu t�i k? h?i n?m 1955 ??t Ph�ng qu� t�i b? tr?n b�o bi?n l?n, s�ng th?n ?p s�u v�o ??t li?n m?y c�y s?, v? ?�, n??c ng?p t?i g?n c?u R�o. K? l?i ?? bi?t r?ng ??t ?� m? ra ph�a bi?n nhi?u l?m.

N�i ?�u xa, ch? c?ng R?c ??m V??n (n?i danh v? c??ng ch? th�ng 2. 2012) ? Ti�n L�ng h?n 2/3 th? k? tr??c ch? l� bi?n ch? ?�u ph?i ??t ?ai ?? g�y bao h? l?y ph?n n? ?au bu?n. N?m 1969, b?n h?c tr� l?p 8 ch�ng t�i k�o nhau t? huy?n Ki?n Th?y qua x� Vinh Quang qu� V??n gi�p d�n g?t c�i, ??ng c�i b�t ng�t khi ?y b�y gi? l� ch? trung t�m x�. Nghe k? b? phim �Ng??i v? ??ng c�i� kh� n?i ti?ng c� c� Thanh Loan xinh ??p ?�ng, c?ng tr�n th?c ??a x� n�y.

?nh: V�ng b?o v? 2 m?c d� ph?i ???c b?o v? nh?ng b? l?n chi?m t�n ph� c�ng khai. ?nh VnExpress.

Kh�ng ch? �ng tr?i l?n bi?n m? ??t m� ch�nh ng??i c?ng li�n t?c ?n bi?n. C�ch nay c?ng ch?a xa, g?n n?a th? k? ch? bao nhi�u, nh?ng n?m 80 tr? v? tr??c, ng??i ta �t quan t�m t?i ??t ven bi?n. T? M�ng C�i Qu?ng Ninh l?n theo b? bi?n qua H?i Ph�ng, Nam H�, Ninh B�nh, Thanh H�a v�o t�t t?n V?nh Linh, r?i sau 1975 k�o t?i t?n C� Mau, R?ch Gi�, ??t ven bi?n r?t hoang s?, ch? m?y ai ?? �, kh�ng b? nh?ng khu du l?ch, r� s?t, kh�ch s?n chia n?m x? b?y, x�m chi?m nh? sau n�y. �ng b?n t�i b?o, ??n ngay c? Ho�ng Sa, Tr??ng Sa c�n kh�ng ???c v�o b?n ??, v�o s�ch gi�o khoa th� m?y v�ng r?ng ng?p m?n, n??c l?, c?a s�ng, b�i b?i ai m� th�m ?? �. Nh?c v?y ?? th?y r?ng con ch�u r?t c� l?i v?i ti?n nh�n, t? ti�n, nh?ng ng??i khai s?n ph� th?ch l?n bi?n m? mang v� b?o v? b? c�i, nh? c? Nguy?n C�ng Tr? ch?ng h?n.

N?m 1974 ?�m sinh vi�n ch�ng t�i ?i th?c t? ? Th�i B�nh, t�i v� anh Nguy?n Ng?c Xu�n ng??i Ninh B�nh c�n b? ?i h?c ???c ph� v? Ti?n H?i huy?n bi?n, tr? ngay x� ?�ng Minh s�t bi?n. H?n th�ng tr?i, hai anh em l?n l?i kh?p v�ng, c? ru?ng l�a l?n ??ng c�i. T?i v? ? nh� �ng c? T?i ?� 90 tu?i, da ?? ??n, ti?ng oang oang, nh� ven ?� tr�ng ngay ra b�i bi?n. H?u nh? x� n�o c?ng c� ??n th? c? th??ng Tr?, Doanh ?i?n s? Nguy?n C�ng Tr?, v? th�nh ho�ng c?a m?i l�ng, ng??i ??ng ??u cu?c kh?n hoang l?n bi?n m? mang ??t ?ai ru?ng ??ng cho x? Ti?n H?i n�y. C? g?p ??n th? c? th??ng l� anh Xu�n l?i v�o kh?n v�i th�nh k�nh l?m. Anh k? kh�ng ch? Ti?n H?i Th�i B�nh m� ngay Kim S?n Ninh B�nh qu� anh c?ng ??i ?n c? l?m l?m v? c�i c�ng khai ph�. Gi? ng?i nh? l?i, l?n m?n ngh? ch? m?t m�nh c? Nguy?n C�ng Tr? l�m vi?c hi?u qu? b?ng c? c�i B? T�i nguy�n M�i tr??ng th?i nay. Ch? bi?t c� ph?i nh? th�nh k�nh v?i c? th??ng kh�ng m� anh Xu�n s?u t?m ???c r?t nhi?u th? ca d�n gian, ri�ng c? T?i ?� g�p cho kho?ng m?t ph?n ba, v? l�m c�i kh�a lu?n kh� t�y t?n n?p th?y Chu Xu�n Di�n. T? khi ra tr??ng chia tay nhau t?i gi?, c? ?�m kh�ng ??a n�o b?t li�n l?c ???c v?i c�n b? ?i h?c Nguy?n Ng?c Xu�n ng??i Ninh B�nh n?a (ai bi?t tung t�ch c? Xu�n h?c Khoa V?n T?ng h?p kh�a 17, xin ch? gi�m, ?a t?).

L?n bi?n m? mang ??t n??c, l�m l?i cho d�n, t?o th�m di s?n, nh? c? th??ng Tr? g�y d?ng, th� ai d�m � ki?n � c�. L?i c� ng??i ?em v? Quang Hanh h�m r?i so v?i cu?c khai ph� ??o Tu?n Ch�u c?a ??i gia ?�o H?ng Tuy?n, ho?c n??c UAE b�n Trung ?�ng x�y h?n th�nh ph? ho�nh tr�ng gi?a bi?n, ng?m � ng??i ta c?ng �?? ??t l?n bi?n� ?�, sao kh�ng n�i ?i. ?�nh r?ng v? khai ph� ??o Tu?n Ch�u c?ng ch?a h?n ?�ng v?i lu?t di s?n, c? vi?c l?p bi?n l�m ???ng n?i ra ??o, nh?ng th?i ?y � th?c v? di s?n thi�n nhi�n, b?o v? di s?n ?�u c� s�u ??m nh? sau n�y. T�i ?? r?ng v�o th?i ?i?m hi?n nay, n?u Tu?n Ch�u v?n c�n hoang s?, th� c?ng nh? H? Long, B�i T? Long th�i, s? kh�ng c� chuy?n ?� th? h�a �Tu?n Ch�u trong m?t ai� b?ng xi m?ng, b� t�ng, l�m v?nh vi?n m?t v? ??p thi�n nhi�n v� gi� m� �ng tr?i ban t?ng. Trong cu?c s?ng x� b?, kim ti?n, d?c v?ng ?n ch?i nh?y nh�t l?n �t t?t c?, th� ng??i ta ch?a th?y ti?c c�i ?� m?t ?�u.

C? n??c n�y, 63 t?nh th�nh, gi? d? m?i t?nh ??u c� th? di s?n ??c bi?t nh? v?nh H? Long, v?nh B�i T? Long th� thi�n h? s? k?, m?c ?�m Qu?ng Ninh v� trung ??ng mu?n l�m g� th� l�m, c� nung v�i h�n g� h�n v?t, b?t hang ??u G?, san ph?ng B�i T? Long ?? ph�n l� b�n n?n c?ng k?. Kh? n?i n� ??c nh?t v� nh?, ch?ng ri�ng ? Vi?t Nam m� c? th? gi?i. C?n n�i th�m r?ng H? Long (v�ng l�i di s?n) r?t ??p, h?u t�nh, hi?m c�, nh?ng B�i T? Long (v�ng ??m, v�ng b?o v? 2) c?ng ch? k�m c?nh, m?t ch�n m?t m??i. Ch?ng qua n� h?i xa t?nh l? n�n b? th? ? th�i. Kh�ng hi?u sao nh� ch?c vi?c l?i ch? l�m h? s? di s?n cho H? Long m� l?nh nh?t v?i B�i T? Long. M� c? c�i khu v?c bi?n ??o nh?p nh� thi�n h�nh v?n tr?ng ch? 10B Quang Hanh C?m Ph? ?ang b? x�m l?n tr?ng tr?n c?ng b? bu�ng l?ng v?y. Nh? ra, t?t c? ph?i ???c coi l� di s?n l�i, v�ng b?o v? 1. ??a n�o ph?m v�o, ch?t tay. X�y v�i d�y nh� ? ?� c�ng l?m ch? l?i cho ?�m x�i th?t kim ti?n ?n x?i ? th�, ch? c?nh quan qu� gi� th� v?nh vi?n m?t, c� t?i v?i con ch�u mai sau.

Nh� n??c ch?a coi (ho?c kh�ng coi) to�n b? khu v?c danh lam th?ng c?nh n�y l� di s?n c?n ???c b?o v? th� kh�ng c� ngh?a ?� c?ng l� quan ?i?m c?a d�n. L�m ng? v? Quang Hanh ho?c t�m c�ch che ??y n�, ch�nh quy?n s? t? v? n�n b? m?t th?t c?a m�nh.