L H?c Lnh Vn
M?y ngy nay r?ng cc t?nh pha B?c Mi?n Trung b?c chy. M?t ngy m??i m?y ?m chy bng ln. Bo cho bi?t: chy t?i ni Thin Nh?n. ?ang chy d??i chn ni Thin Nh?n… ?au lng v nghe rung ??ng c? m?t tr?i trong ti…
A) Thin Nh?n l m?t qu?n th? cc ng?n ??i, ni trong vng Ngh? An, H T?nh. Tn Thin Nh?n ???c nh?c t?i trong cc bi vi?t c?a v vi?t v? La S?n phu t? Nguy?n Thi?p, Ng Gia v?n phi, Nguy?n Du… vi?t v? v?n ha mi?n Trung, v? danh th?ng c?a vng Ngh? An. Thin Nh?n (c?ng ???c ??c l Thin Nh?n) ngh?a l Ngn Tr??ng.
Th?i B?c thu?c, Ngh? An v H T?nh l ??t Hoan Chu, m?t tr?ng ??a c?a n??c Vi?t x?a. B??c sang th?i t? ch?, d c ???c g?i b?ng cc tn khc nhau, chu Hoan v?n ???c dng ch? vng ??t ny.
Khi qun Nguyn Mng trn sang, trn chi?n thuy?n rt qun trnh th? gi?c m?nh ?? b?o ton l?c l??ng, vua Tr?n Nhn Tn vi?t hai cu th? c?n d?n v? chi?n l??c:
C?i K c?u s? qun tu k
Hoan Di?n do t?n th?p v?n binh
Di?n ngh?a: Cc ng??i nn nh? chuy?n c? C?i K [nh? nh?n nh?n m chi?n th?ng]. [Chng ta] v?n cn ch?c v?n binh ? vng Hoan, Di?n.
Cu?i ??i Tr?n, qun Minh c??p n??c Vi?t. L L?i d?y binh, th?i k? ??u kh kh?n t?i n?i L Lai ph?i li?u thn c?u cha, sau chnh nh? dng l?c l??ng chu Hoan chu Di?n m t?o b??c ngo?t l?n, ch? vi n?m ?u?i qun Minh kh?i n??c.
B) Nh? th?a nh? ???c h?c s?, h?c v?n, h?c ??a l. Ki?n th?c khng c g cao xa, nh?ng nh?ng ci tn nh? Ng Quy?n, ?inh B? L?nh ? g?n li?n v?i chu i, chu Hoan. ?y l nh? cc b?c Tr?n Tr?ng Kim, Bi K?, D??ng Qu?ng Hm…
C?ng v?i ca dao h?u tnh…
???ng v x? Ngh? quanh quanh
Non xanh n??c bi?c nh? tranh h?a ??
C?ng v?i th? v?n thi trung h?u h?a… Nh? Nguy?n Thi?p khi v? ? chn dy Thin Nh?n, bn thnh L?c Nin, vi?t Thin Nh?n s?n thanh th?y c?ng thanh (N??c xanh cng v?i ni Thin Nh?n xanh).
Ph?i ch?ng nh? ? m d sinh tr??ng t?i Si Gn, qu qun L?c T?nh Mi?n Ty, ci tn Thin Nh?n ? n?p trong ti?m th?c khng bi?t t? bao gi?…
C) H?i trung h?c, do quen bi?t gia ?nh, ???c th?y Nghim To?n d?y ch? Hn m?t n?m. T?i cu?i n?m, th?y cho h?c bi ??i tc c?u th t? qui (bi 2) (Lm thay ng??i ?i th lu n?m mong ???c v?) c?a Nguy?n Du. L ???ng thi th?t ngn, bi c hai cu ??u:
Thin nh?n Honh S?n nh?t ??i h
B?ch vn h?i th? cch thin nha
Di?n ngh?a: Ni Honh S?n cao ngn tr??ng [cch] m?t dy sng
Ngo?nh ??u [nhn l?i] th?y my tr?ng [m?t m], xa cch chn tr?i.
Khi gi?ng bi, Th?y ni n?i qu h??ng l n?i su th?m, r?t kh?i lng khng ???c. Th?y ngh? Nguy?n Du ch?i ch?, vi?t thin nh?n m nh? Thin Nh?n, m?t ng?n ni qu h??ng. V? ??a gi?i hnh chnh, Thin Nh?n thu?c Ngh? An, g?n v?i qu h??ng Nguy?n Du v cng trong vng v?n ha hai b? sng Lam, vng v?n ha Lam H?ng c ??c s?c ht v d?m. Ng Th?y ?ang nh nh? xoay chn tr trn tay, c?u h?c tr khng bi?t Th?y ni Nguy?n Du nh? qu hay ni chnh mnh di c? vo Nam…
Sau ny ty my d?ch th? hai cu ?:
Ngn tr??ng Honh S?n m?t dy sng
Cu?i tr?i my tr?ng ngo?nh ??u trng
C) Hai ch?c n?m sau, t?i Paris, th??ng c c? h?i dng c?m tr?a v?i bc Hong Xun Hn. L?i bi?t bc Hn, th?y Nghim To?n v h?c gi? Nguy?n Hi?n L t?ng giao thi?p g?n nhau th?i t?p ch Thanh Ngh?, s?c nh? cu ni c?a th?y Nghim To?n v? thin nh?n Honh S?n, h?i bc Hn, bc khng c ki?n. Bc ni mu?n ni ?i?u ?, mnh c?n quen bi?t v?i ng??i thn trong gia t?c Nguy?n Tin ?i?n, c?n c b?ng c? v?n b?n… Anh ?y [Nghim To?n] c?n th?n, ? ni v?i chu ch?c c b?ng c?. Bc khng c nn khng dm ni.
Hm ?, ???c nghe vi tm s? c?a bc Hong Xun Hn…
Qu bc cch n?i Nguy?n Du sinh ra khng xa. T? ch? bc nhn th?y r?ng ni H?ng L?nh. C? m?t vng r?ng l?n ni non, ngy tr? th??ng d?o ch?i.
Vng ??a l ni Thin Nh?n th?c l ??a linh nhn ki?t. T? xa ng v? khi th?y my m che kn, khi th?y my thnh dy tr?ng m ni xanh s?m. Ln l?ng ch?ng ni kh l?nh trn qua, s??ng thnh my, my thnh s??ng…
Vng ??t Lam H?ng ? giu c v?n ha, c nhi?u danh nhn nh? La S?n Phu T? Nguy?n Thi?p, H?ng S?n Li?p H? Nguy?n Du, Ch? t?ch H? Ch Minh[1]…
Bc khng v? Vi?t Nam n?a ?u. V? khng lm ???c g, c?ng ch?ng cn m?y ng??i thn, b?n b… ??t x?a thay ??i nhi?u r?i. N??c c?ng thay ??i. Nghe ng??i quen c?, con chu cc b?n qua ?y k? l?i th?y mnh v? th b? v?, l?c lng.[2]
D) Kho?ng n?m su n?m tr??c, c d?p ra lm vi?c t?i tr?i b s?a Ngh? An c?a cng ty TH True Milk. Lc ? tr?i b ny l?n nh?t Vi?t Nam, m??i m?y ngn con b. M?t ng Tn Ty Lan coi vi?c ?i?u tr? b?nh b cho bi?t nh?ng ng??i Vi?t Nam ng quen bi?t t?i H N?i r?t giu c. Anh b?n Vi?t Nam ph? trch k? thu?t ch?n nui ni x? Ngh? c nhi?u ng??i qua Lo ki?m s?ng theo ngh? ch?n nui hay ngh? g?, c n?i ?n ng c s?c ?i lm xa g?n h?t, ph? n? ? nh coi ch?m sc ng??i gi, tr? nt. Cn m?t ngh? n?a l v?n chuy?n ma ty… Trm m?i giu c, ng??i v?n chuy?n c?c l?m. B? b?t trm thot, ng??i v?n chuy?n ch?t th? thn, t?i l?m ch ?i! Nghe ni v?y, ?u bi?t th?t h? m?y ph?n!
Theo ???ng ra bi?n, n?i truy?n thuy?t ni vua An D??ng V??ng chm ??u M? Chu. Leo ln m?t c?m ??t ng ra h??ng ?ng, bi?n n?i no c?ng xanh m chuy?n ngy x?a cn v?ng v?ng, n? th?n s? trao tay gi?c, hay c? trao tay gi?c? L?i quay v? th?m vng ni Thin Nh?n, th?y nhi?u ??i tr?c…
Thin Nh?n ?i, Thin Nh?n ?i…
Ngy 04 thng 7 n?m 2019
[1] ng Hong Xun Hn knh tr?ng ng H? Ch Minh. Xin ??c gi? xem bi vi?t ny nh? m?t ti li?u, khng l tuyn truy?n chnh tr?. Tc gi? ch? ghi l?i v xin khng tranh lu?n v? nh?n xt ny c?a ng Hong Xun Hn.
[2] ng Hong Xun Hn lc no c?ng ngh? v? Vi?t Nam. N?m 1996 ng vi?t b?c th? g?i ng V Nguyn Gip phn tch l? nn khng nn trong vi?c gi? v pht tri?n ??t n??c, v?i cc nh?n xt v? m?i h?a t? ph??ng B?c. ng ?i b? t?i ta ??i s? Vi?t Nam nh? chuy?n th?, trn ???ng v? tr??t chn ng v m?t vi hm sau.
