Đông Ngàn Đỗ Đức
HỌA SĨ TRẦN KHÁNH CHƯƠNG (1943-19/4/2020)
Trước đây và sau này Hội Mỹ thuật sẽ không thể tìm đâu ra một Trần Khánh Chương thứ hai làm Chủ tịch giỏi hơn trong việc tổ chức quản lý hành chính công tác Hội. Bất cứ ai, kể cả người không ưa ông cũng phải thừa nhận điều đó.
Hoạt ngôn, mềm mỏng, nhìn mặt người khác lựa lời, làm vừa lòng mọi người khi tiếp chuyện, luôn có cách thuyết phục người đối thoại, không ai có kĩ năng bằng ông. Khi cần, nhún nhường đúng lúc đúng chỗ, khiến người không nể vì cũng không làm gì được ông.
Tôi nhớ có một lần đến Hội, khi còn hai người, tôi bảo ông: “Triển lãm khu vực vừa rồi, bức tranh vào giải tôi thấy không ổn, sao lại trao giải, nó như một cái minh họa tồi”. Lặng đi một lúc, ông nói nhỏ: “Tôi lạy ông, nhà nước đầu tư thì cũng phải có cái gì nói lại chứ”. Tôi hiểu ngay. Trong sáng tác mọi người vẽ tự do, ông không can thiệp, nhưng vẫn để ý những tranh đề tài để khi cần còn có câu trả lời. Đó là tranh vẽ ông Cụ.
Là Chủ tịch, ông yêu công việc và tận tụy với công việc này. Tôi biết những ngày ông đôn đáo đi các tỉnh thuyết phục các địa phương bỏ tiền bỏ công sức ra cho triển lãm khu vực, không hề là việc dễ dàng tí nào, nếu không nói là điều không tưởng. Với đội ngũ quan chức mù tịt về nghệ thuật, chỉ thích nghe những dự án mang tiền đến chứ không thích chuyện móc hầu bao ra lo cho việc bày tranh của các họa sĩ, sẽ không có ai làm được như Trần Khánh Chương là thuyết phục họ bằng được. Làm thế nào là cách của ông. Đó là sáng tạo mang tên ông trong thời ông làm Chủ tịch, để từ đấy có đều các triển lãm khu vực hàng năm cho hoa sĩ các tình trên toàn quốc, mà giờ đã thành thông lệ. Đóng góp ấy của ông thật lớn, có tác dụng thúc đẩy nghề vì các họa sĩ dù được đào tạo, nhưng sáng tác đều có tính nghiệp dư vì ở các địa phương họ đều là công chức làm cơ quan này nọ nên thiếu thốn cũng nhiều. Khi các cuộc vận động sáng tác được hỗ trợ đôi chút thì mọi người đỡ khó khăn và được bày tranh là có sự hãnh diện nghề nên đua chen làm việc và cũng cho những kết quả tích cực. Không thể phủ nhận đó là sự động viên lớn đến mọi người trong ngành. Đấy cũng là một lý do để ông yên vị trên vai trò Chủ tịch Hội đến bốn khóa, phá vỡ cả quy ước của Điều lệ Hội là Chủ tịch không quá hai nhiệm kì! Nhưng ông là như thế nên khó cho ai muốn, hoặc có thể cạnh tranh với ông! Hội viên hướng về ông khiến nhiều người bực nhưng chẳng xoay chuyển được gì.
Cái gì tồn tại cũng có cái lý của nó, dù có lúc cái lý cũng không lý lắm! Vì có khả năng đặc biệt biết vỗ về hội viên như vậy nên ông được cấp trên ủng hộ, và hội viên dễ dàng bỏ phiếu cho để ông có đến bốn khóa làm Chủ tịch. Mãi Đại hội 2019 ông mới rút lui khỏi Ban chấp hành theo chỉ thị của ông Trần Quốc Vượng Bộ Chính trị về độ tuổi nhân sự đứng đầu các Hội. Nếu không ông có thể ngồi tiếp nhiệm kì 5!
Đại hội Mỹthuật nhiệm kì IX (2019-2024), từ ngày 15 đến ngày 17/12-2019, vừa ra viện một tuần, người không khỏe mà ông vẫn điều khiển hội nghị chu đáo đến cả khâu nhân sự trước khi bế mạc!
Thương ông gần như không biết tuổi hưu, không có ngày hưu nào vì mải mê với công việc Hội cho đến lúc lâm bệnh ra đi ngay sau thôi chức Chủ tịch mấy tháng.
Bạn bè, anh em hội viên nhớ ông, cung kính tiễn ông, mong từ đây ông sẽ được an nghỉ miền cực lạc.
19/4/2020