Vân-Ánh Vanessa Võ: Sao B?c ??u

Tr?nh Y Th?

1.

H�y t??ng t??ng m?t bu?i t?i trong m?t kh�n tr??ng trang tr?ng v�o b?c nh?t c?a th�nh ph?, b?n v� g?n ngh�n kh�n th�nh gi? kh�c n�n th? trong im l?ng tuy?t ??i theo d�i nh?ng v? ?i?u tuy?t lu�n c?a nh?ng v? c�ng thu?n th?c, bi?u di?n nh?ng chuy?n ??ng khi v? b�o khi d?u d�ng, khi ti?t ch? khi man d?i, nh? bay trong ch�n kh�ng, nh? th? tr?ng l?c c?a qu? ??t ch?ng h? c� s?c h�t n�o ?�ng k? ??i v?i h?, v� c?m x�c trong tim b?n d�ng tr�o ??n ?? ng?n ng? l�c b?n nh?n ra nh?ng chuy?n ??ng c?a nh?ng v? c�ng ballet d�y c�ng luy?n t?p ?y ?n nh?p s�t sao v?i nh?ng n?t nh?c m?t b�i ca tr� th? H? Xu�n H??ng! V� r?t nhi?u �m thanh, giai ?i?u kh�c, v?i phong c�ch s�ng t?o hi?n ??i, vang l�n t? c�c nh?c c? c? truy?n Vi?t Nam, ?�n tranh, ?�n b?u… M?t bu?i di?n c� m?t kh�ng hai, t�i d�m kh?ng ??nh nh? th?. S? ng?c nhi�n l�c ban ??u mau ch�ng nh??ng ch? cho ni?m th� v? hi?m th?y trong m?t ch??ng tr�nh ca v?, b?i ?� l� s? ph?i ng?u tuy?t h?o gi?a ngh? thu?t m�a v� ngh? thu?t �m thanh.

T�i mu?n n�i ??n bu?i di?n c?a v? ?o�n Alonzo King LINES Ballet v?i t? kh�c Sao B?c ??u c?a nh� so?n nh?c/ngh? s? tr�nh di?n nh?c c? c? truy?n/ca s? V�n-�nh Vanessa V� v�o trung tu?n th�ng 4 n?m 2019 v?a qua t?i Yerba Buena Center for the Arts, t?a l?c ngay trung t�m th�nh ph? San Francisco, m?t t? ?i?m ngh? thu?t n?i danh th? gi?i v?i nh?ng b?t ph� ngh? thu?t ??c ?�o v� nh?t l� tinh th?n nh�n b?n ?? cao t�nh ?a ch?ng, ?a v?n h�a c?a c?ng ??ng nh�n lo?i.

Ballet l� ngh? thu?t m�a T�y ph??ng c� ngu?n g?c t? Renaissance Italy, nh?ng ph�t tri?n m?nh t?i hai qu?c gia Ph�p, Nga. Ch�nh nh� so?n nh?c Nga Peter Tchaikovsky l� ng??i vi?t nh?ng t?u kh�c ballet b?t h? m� t?i ng�y nay v?n ???c di?n kh?p n?i tr�n th? gi?i. ?� l� ballet c? ?i?n hay ballet h�n l�m m� c�c tr??ng ??i h?c l?n ??u c� ch??ng tr�nh ?�o t?o c�c v? c�ng xu?t s?c cho c�c v? ?o�n l?n nh?. So v?i Nga, n??c M? kh�ng c� m?t truy?n th?ng ballet l�u ??i, nh?ng gi?ng nh? r?t nhi?u b? m�n ngh? thu?t kh�c, ballet sau khi ??t ch�n ??n ??t M? ?� tr?i qua nh?ng chuy?n h�a k� di?u ?? tho�t th�n th�nh nh?ng h�nh lo?i m?i, t�n k� h?n, t�o b?o h?n, b?t ph� ra kh?i c�i truy?n th?ng c?ng nh?c ?�i khi kh?nh kh?ng m?t c�ch kh�ng c?n thi?t. ?� l� khi c�c nh� bi�n ??o m�a l?y l?ng nh? George Balanchine, Martha Graham (ch? n�u hai t�n tu?i ti�u bi?u) ? n?a ??u th? k? XX ?? xu?t lo?i h�nh ballet m� ng�y nay th??ng ???c m?nh danh l� ballet t�n c? ?i?n. Nh?ng h�nh nh? b?n ch?t c? h?u c?a ng??i M? l� kh�ng bao gi? ch?u ??ng y�n m?t ch?, m� c? loay hoay t�m c�ch l�m m?i, kh�ng b?ng l�ng tr?n v?n v?i c�i ?ang c�, m� ch? mu?n b??c ra kh?i c�i clich� s�o m�n. Th? l� sang n?a sau th? k?, ng??i ta c� th�m ballet hi?n ??i v� ballet ???ng ??i. V? ?o�n LINES Ballet do nh� bi�n ??o m�a l?ng danh Alonzo King s�ng l?p l� ballet ???ng ??i.

M?c d� ballet c? ?i?n v?n ???c nhi?u ng??i y�u th�ch v� ?i xem, nh?ng c�ng ng�y ballet ???ng ??i c�ng l?n l??t s�n ch?i, v� ch�nh s? kh?i s?c trong ngh? thu?t, t�nh nh�n b?n, c�ng tinh th?n s�ng t?o ?� cho ballet ???ng ??i m?t ch? ??ng b?n v?ng v� chung th?y trong l�ng gi?i th??ng ngo?n. So v?i ballet c? ?i?n, ballet ???ng ??i ph�ng kho�ng h?n nhi?u v� cho ph�p nh� bi�n ??o th?c hi?n nh?ng ??ng t�c t�o b?o, l? l�ng, ?�i khi g?n nh? man d?i, ?? c?c t? c?m x�c v� m?i t??ng quan b� ?n gi?a c? th? con ng??i v?i c?nh s?ng xung quanh. C�c v? c�ng ?i ch�n kh�ng, ngay c? v? c�ng n? c?ng kh�ng ?i gi�y d� ?�i l�c v?n ph?i nh�n ch�n nh? ballet c? ?i?n. Trang ph?c gi?n d?, nh?ng l? m?t, ??p, r?t �t v?i, th??ng b?ng t? l?a, r?i quy?n v�o th�n h�nh khi h? bay nh?y tr�n kh�ng trung, c�ng l�m t?ng v? di?m ?o, k� b�.

V? m?t �m nh?c th� ?�y m?i ch�nh l� ?i?m b?t ph� l?n c?a ballet ???ng ??i. Trong khi ballet c? ?i?n v?n b�m tr? v�o kho t�ng �m nh?c c? ?i?n, nh?t l� t??ng ?�i Tchaikovsky ? th?i k� c?c th?nh c?a L�ng m?n ch? ngh?a, th� ballet ???ng ??i t?a ra kh?p b?n ph??ng tr?i, ng??c xu�i chi?u th?i gian, thu n?p kh�ng bi?t bao nhi�u th? lo?i �m nh?c kh�c nhau, b?t k? ?�ng T�y, mi?n hay, mi?n l�m b?t l�n tinh th?n khai ph�ng, th? hi?n nh?ng thu?c t�nh cao ??p c�ng th�n ph?n con ng??i � c�i m� ng??i ta th??ng g?i l� human spirit � v� trong ch?c l�t ch?p b?t ???c � ngh?a cao xa c?a th? gi?i t? nhi�n v?n hay b? qu�n l�ng trong cu?c s?ng b�nh nh?t. N� l� cu?c t�m ki?m kh�ng bao gi? ng?ng ngh? h??ng ??n nh?ng th�nh t? b?n th? r�ng bu?c ch�ng ta l?i v?i nhau nh? nh?ng con ng??i b�n trong c?ng ??ng chung: s? ??ng c?m; ni?m vui ng�y th?; kh�ng nh�n danh b?t c? ?i?u g� d?n ??n s? ph�n bi?t; c� kh? n?ng v??t qua ???ng bi�n ph�n c�ch ?? ??t ??n ch? h�a ??ng�

C� l? v?i nh?ng � ni?m nh? th?, nh� bi�n ??o m�a Alonzo King ?� kh�o l�o thi?t d?ng m?t ch??ng tr�nh m� ph?n �m nh?c c� g?n nh? ??y ?? c�c y?u t? li�n k?t ch?t ch? v?i nh?ng chuy?n ??ng c? th?, ?? t? ?� ch�ng ta c� c?m t??ng nh? s? v?t h?u h�nh c?ng nh? phi h?u h�nh trong th? gi?i ch�ng ta ?ang s?ng ???c n?i li?n v?i nhau b?ng nh?ng ???ng n�t nhi?m m?u. (Ph?i ch?ng ?� ch�nh l� � ngh?a si�u h�nh c� t�nh tri?t h?c c?a t? LINES?) Ph?n ??u, �ng s? d?ng nh?ng tr�ch ?o?n �m nh?c l?y ra t? m?t s? ki?t t�c b?t h? c?a th?i k� Baroque (Johann Sebastian Bach, George Frideric Handel, Henry Purcell) v� L�ng m?n (Robert Schumann). B�n c?nh ?� l� hai t?u kh�c Interlude c?a nh?c s?/nh� so?n nh?c Lisa Lee, s�ng t�c v?i ng�n ng? v� phong c�ch �m nh?c hi?n ??i, m� ng??i tr�nh t?u ch�nh l� t�c gi?. T? kh�c Sao B?c ??u c?a nh?c s?/nh� so?n nh?c V�n-�nh Vanessa V�, v?i th?i l??ng tr�n d??i 40 ph�t, chi?m tr?n ph?n sau ch??ng tr�nh.

Trong ph?m vi b�i vi?t ??n s? n�y � ??n s? v� ch? nghe m?t l?n duy nh?t, v?i m?t c?m nh?n h?t s?c ch? quan theo c?m t�nh, kh�ng c� nh?c ph? trong tay n�n ch? bi?t nh?n ??nh theo tri th?c th�nh gi�c v� tr?c gi�c, ph?n ph�n t�ch ch?c ch?n l� kh�ng chuy�n s�u v� chu?n x�c � t�i xin thu h?p nh?n ??nh c?a m�nh v�o t? kh�c n�y c?a ch? V�n-�nh, v� xem ?� l� ch? ?i?m c?a b�i vi?t.

M?t ph�n c?nh m�a trong Sao B?c ??u

2.

Sao B?c ??u l� m?t t? kh�c g?m ch�n ti?u ?o?n khi tr�nh di?n v?i ban v?, nh?ng t? g�c ?? c?u tr�c �m nh?c, c� th? chia kh�c nh?c th�nh s�u h�nh �m m� m?i h�nh �m c� th? xem l� m?t ti?u ph?m t??ng ??i ??c l?p v? c? m?t �m nh?c l?n � ngh?a ngo�i �m nh?c: Floating Field, Autumn Rain, Lullaby/ Sorrow, Awakening, Shoulders to Shoulders/Tears, Going Home. M?i ti?u ph?m c� th? l� m?t c�u chuy?n, nh?ng c?ng c� th? l� m?t c?m h?ng, hay m?t � th?c, m?t n?i ni?m, m?t kh?c h?a, m?t ho�i ni?m, m?t c?n ?au, m?t h�nh ??ng, v.v. Ch�ng kh�ng nh?t thi?t ph?i c� chung m?t ch? ?? n�o nh?t ??nh, nh?ng to�n b? kh�c nh?c ???c n?i k?t b?i s?i ch? d�i, ?� l�, cu?c s?ng con ng??i l� m?t chu?i nh?ng ph?n ??u trong bi k?ch v� th?m k?ch kh?c li?t, n� ?� b?p ch�ng ta xu?ng t?n c�ng ??t ?en, th?m ch� d??i ??a ng?c ??a ?�y, th? nh?ng v� sao b?c ??u kh�ng bao gi? t?t, kh�ng bao gi? di d?ch hay bi?n ??i ?? ch�ng ta c� th? n??ng v�o ?� m� nh?m h??ng, d? d?m t�m con ???ng v? nh�, ng�i nh� t�m t??ng c?a t�nh th??ng v� bao dung, nh�n �i.

Ti?u ph?m m? ??u t? kh�c c� t�n g?i l� Floating Field. Ng??i nghe b? ch?n ??ng ngay b?i nh?ng thanh �m huy?n ho?c, th?m ch� ma m?. N� ru h?n ng??i nghe v�o m?t th? gi?i k� ?o, kh�ng ph?i hi?n th?c tr?n t?c m� c?ng kh�ng ph?i th?n ti�n tho�t t?c, n� l?ng l? ? n?i n�o, ?� th? hay hoang m?c, l�ng th�n hay n�i r?ng, t?t c? nh? bay b?ng v�o m?ng m?. Nghe k? h?n, ta th?y nh� so?n nh?c ?� d?ng c�ng t?o nh?ng thanh �m l? l�ng ?y b?ng m?t h�nh th?c ph?i �m ??y s�ng t?o. Ch? c� hai nh?c c? truy?n th?ng l� piano v� cello, c�n c�c nh?c c? kh�c, ph?n nhi?u thu?c b? g�, l� t??ng ??i xa l?: sansula (m?t nh?c c? tr�ng nh? ?? ch?i, ch? c� ch�n n?t, thanh �m vang v?ng nh?ng s�ng �m tuy?t m�); thunder tube (h�nh ?ng, m?t ??u b�t, ??u kia h?, ph�t ra �m thanh nghe nh? ti?ng s?m r?n); hai nh?c c? kh�c c?ng thu?c b? g� l� temple blocks (ti?ng g� c�c c�c nh? ti?ng m�) v� singing bowl (c�n g?i l� prayer bowl, b?ng ??ng tr�ng nh? c�i l? h??ng, ng??i s? d?ng nh?c c? c?m v?t h�nh ?ng ng?n nh? c�i d�i qu�t xung quanh m�p l? t?o th�nh �m vang u u ng�n d�i). Ch?a h?t, nh?ng thanh �m m� ho?c ?y ???c ?i?m xuy?t b?i ti?ng ?�n tranh r�o r?t, v� gi?ng h�t nghe nh? ti?ng kinh c?u. V?i m?t gi�n nh?c nh? th?, ch?ng tr�ch Floating Field ?� m� ho?c ng??i nghe v� ng??i xem ngay t? gi�y ph�t m? m�n. B?t ng? nh?t l� khi gi?ng n�i c?t l�n nh� nh?, ch?m bu?n, v� ng??i ta lo�ng tho�ng nghe ra � d? nhi�n ph?i hi?u ti?ng Vi?t � tr�ch ?o?n v?n b?n cu?n trung thi�n C�nh ??ng b?t t?n c?a nh� v?n Nguy?n Ng?c T?. M?t ng?c nhi�n k� th� khi ti?ng ??c v� ti?ng nh?c kh�ng ch�i nhau t� n�o, m� ng??c l?i, h�a quy?n v�o nhau nh? nh?ng h�a �m tuy?t h?o.

Ng?c nhi�n n�y ch?a d?t th� ng?c nhi�n kh�c ph? l�n l?p tr�n khi ti?ng ?�n tranh ??t ng?t gieo th? ca tr� ?i?u B?c v?i gi?ng ng�m m?t b�i th?, c?ng ?i?u ? ?�o: b�i C?nh Thu c?a n? s? H? Xu�n H??ng. C�c v? c�ng tr�n s�n kh?u, ch?c ch?n kh�ng ai hi?u � ngh?a b�i th? ?�, nh?ng c� h? chi ?�u, ai n?y t?p trung t�m tr� v�o nh?ng chuy?n ??ng c? th? c? l?t t? d�ng nh?c. ?i?m ?�ng l?u � ? ?o?n n�y, ch? V�n-�nh ?� s? d?ng ?�n tranh nh? m?t nh?c c? g� ngo�i ph?n d�y c? h?u. Tay tr�i ch? nh?n nh� d�y ?�n, ba ng�n tay ph?i ?eo m�ng s?t nh? ti?ng t?, thi tho?ng ch? d�ng kh?p ng�n tay v� l�ng b�n tay ch? ti?p gi�p c? tay g� hay v? l�n m�nh ?�n t?o th�nh nh?ng �m thanh nghe t??ng t? ti?ng tr?ng ch?u v?n lu�n lu�n c� b�n c?nh ca n??ng v� ng??i g?y ?�n ?�y trong m?t bu?i h�t ca tr� truy?n th?ng. Ng�n ng? �m nh?c ca tr� l� r?t tinh t?, ca n??ng ph?i bi?t �m h?i nh? ch?, gi?ng h�t th� ph?i tr�n v�nh r� ch?. �m qu�ng c�c n?t nh?c li?n k? th??ng c�ch xa nhau, b?i th? ch? V�n-�nh ?� b? nh?ng n?t tr?m v?i nhi?u cung b?c trong l�c ch?m r�i v??n l�n n?t cao ?? g�y hi?u ?ng ph� h?p v?i th? nh?c. Ti?u ph?m n�y ???c t�c gi? g?i l� Autumn Rain � M?a Thu, c� l? v� c�u ph� ?? trong b�i th? ???ng lu?t c?a n? s? C? Nguy?t ???ng, Th�nh th�t t�u ti�u m?y gi?t m?a, v? c?nh ti�u tao tr?m m?c m?t ng�y m�a Thu. Nghe c?ng h?p l�.

Ti?p theo l� kh�c Lullaby, ?i?u Ru con Nam b? r?t quen thu?c:

?u ?i… v� d?u
C?u v�n ?�ng ?inh
C?u treo l?c l?o
G?p gh?nh kh� qua
…
?u ?i…
Kh� qua m? d?t con qua…
Con thi tr??ng h?c
M? thi tr??ng ??i…

Kh�c h�t ru con Nam b? nghe th?t gi?n d? v� kh�ng ??a b� n�o (d� l� B?c, Trung hay Nam) nghe m� kh�ng thiu thiu ?i v�o gi?c ng? hi?n h�a. ? ti?u ph?m n�y t�c gi? s? d?ng ?�n tranh ?i k�m v?i gi?ng h�t v� c? hai ???c di?n t?u theo th? nh?c �t�i t?,� m?t th? nh?c d�n gian ??c tr?ng c?a v�ng ??ng b?ng Nam b? Vi?t Nam, ngh? nh�n th??ng l� n�ng d�n ch�n l?m tay b�n ?�n ca mua vui sau nh?ng gi? v?t v? lao ??ng ngo�i ??ng ru?ng.

Li?n ti?p theo Lullaby l� Sorrow, m?t ti?u ph?m kh�ng l?i vi?t cho ?�n tranh v?i ph?n h�a ??m c?a gi�n nh?c g?m th? c?m, k�n �b� v� t? t?u ?�n d�y (violin, viola, cello, double-bass.) V? ti?u ph?m n�y, ch? V�n-�nh ?� th? l? nh? sau l�c t�i v�o g?p ch? t?i h?u tr??ng s�n kh?u sau gi? tr�nh di?n:

�T�i vi?t kh�c nh?c n�y ??c bi?t cho t�c ph?m �m nh?c d??i d?ng ngh? thu?t ?a ph??ng ti?n The Odyssey: From Vietnam to America, trong ?� t�i ph?ng v?n 52 thuy?n nh�n v??t bi�n t? n?n. Sorrow l� m?t kh�c nh?c v?i tham v?ng n�i l�n n?i ?au ??n, kh? s? v� bi�n, c? th? x�c l?n tinh th?n, c?a thuy?n nh�n do h?i t?c g�y n�n. M?t trong nh?ng c�u chuy?n t�i ???c nghe k? l�: M?t b� m?, v� s? hai ??a con g�i c?a m�nh b? h?i t?c b?t ?em ?i, ?� t??i d?u c?n l�n ng??i ch�ng v� b?o ch�ng n?m gi? ch?t. B?n h?i t?c b?t ?i t?t c? ph? n? tr�n t�u, k? c? b� m?, nh?ng b? l?i hai ??a con g�i b�. Ch�ng ?em nh?ng ph? n? b?t h?nh ?� l�n m?t h�n ??o hoang v� ?�m ?�m m� l�n ??o h�m hi?p h?t ng??i n�y ??n ng??i kia. May thay �t l�u sau c� t�u ?�nh c� ?i ngang ??o, th?y h? v� gi?i c?u ?em v? tr?i t? n?n Th�i Lan. T?i ?�y, ng??i ?�n b� t�m th?y hai ??a con v� ???c thu?t l?i r?ng m?t trong hai ??a su�t ch?t ng?p v� d?u c?n.� � V�n-�nh

M?t c�u chuy?n th??ng t�m trong v� v�n nh?ng chuy?n th??ng t�m kh�c c?a giai ?o?n l?ch s? ?en t?i v?a qua c?a d�n t?c.

Hai ti?u ph?m Lullaby v� Sorrow ???c nh� so?n nh?c s? d?ng l?p tr�nh k? x?o �m thanh Fractal cho ti?ng nh?c �l? l?ng� trong kh�ng gian khi?n ng??i nghe c� c?m gi�c nh?ng ng??i m? ?y nh? c� m?t ?�u ?�y v?i ti?ng than kh�c n? non, s?u mu?n.

M?t ph�n c?nh m�a trong Sao B?c ??u

Ti?ng nh?c chuy?n bi?n sang nh?p ti?t m?nh m?, h?ng ph?n h?n khi ti?u ph?m Awakening b?t ??u. V?i kh�c nh?c n�y, th? c?m l� ch�nh, ???c ph? h?a b?i k�n �b�, phong c?m, v� m?t nh?c c? ngu?n g?c Phi ch�u tr�ng nh? qu? b?u, thu?c b? g�, g?i l� gourd. Ti?ng nh?c ?�i khi ???c ph? h?a b?i ti?ng gi?m ch�n nh?p nh�ng c?a c�c v? c�ng. C� th? hi?u ?�y l� l�c con ng??i t? tuy?t v?ng chuy?n sang hi v?ng khi th?y v� sao b?c ??u l?p l�nh tr�n n?n tr?i ?�m t?i.

Ti?u ph?m Shoulders to Shoulders ti?p theo c?ng n�i l�n tinh th?n l?c quan t??ng t?. ? kh�c nh?c n�y ch? V�n-�nh ?� s? d?ng m?t nh?c c? ??c ?�o, ?� l� c�i k�n b�p, ?? t?o hi?u ?ng. K�n b�p x?a kia ???c d�ng trong qu�n ??i, c�ng v?i ti?ng tr?ng, t?o th�nh ti?ng th�c qu�n gi?c gi� nghe n� n?c trong l�ng. Sau ph?n k�n b�p v� tr?ng gi? nh?p ?i?u cho ng??i v? c�ng solo, ?o�n v? c�ng vai chen vai ti?n ra s�n kh?u v� ti?ng nh?c tr?i l�n v?i English horn v� ?�n d�y. ???c h?i v? � ngh?a kh�c nh?c n�y, ch? V�n-�nh b?o t�i: �C?m h?ng c?a t�i khi vi?t kh�c Shoulders to Shoulders n�y xu?t ph�t t? c�u n�i, m� t? l�u t�i v?n nghe, �N?u b?n mu?n ?i nhanh, h�y ?i m?t m�nh. N?u b?n mu?n ?i XA, h�y c�ng ?i v?i nhi?u ng??i kh�c.�� Ch? n�i th�m, �Ng�y nay ch�ng ta ?ang sinh s?ng trong m?t th?i ??i m� con ng??i d� c�ch xa v?n d?m v?n c� th? k?t n?i v?i nhau, mi?n l� th??ng y�u nhau. Ch�ng ta ph?i m?nh m? c�ng nhau ???ng ??u v?i mu�n v�n kh� kh?n g�y n�n b?i l�ng th� h?n v� t�nh ?? k?, chia r?.� Nh?ng ph?i gian nan l?m, ph?i c� nh?ng n? l?c to t�t s�nh vai c�ng nhau vun b?i l� t??ng t? ?? v? ?i�u t�n, ch�ng ta m?i c� th? tr? n�n m?nh m? nh? v?y ???c, v� ?�i l�c y?u l�ng, ch�ng ta ?� ?? r?i nh?ng gi?t n??c m?t. ?� l� � ngh?a c?a kh�c Tears xen v�o n?m gi?a kh�c Shoulders to Shoulders. C� nh?ng l�c ch�ng ta �kh�c� trong l�ng, nh?ng ni?m tin son s?t v?n kh�ng suy suy?n, kh�ng nh?t phai ?? c�ng nhau c?t b??c.

? ti?u kh�c Tears, ti?ng ?�n b?u nghe th?t kh�c l? v� ch? ?� �k�o� thanh m� v? (d�ng cho violin) thay v� que g?y theo phong c�ch c? truy?n, v� hi?u ?ng �m thanh u u?t, s?u bi ?� ?? l?i trong l�ng ng??i nghe m?t c?m gi�c n�o n?, chan ch?a c?m x�c bu?n. Ti?ng ?�n b?u ???c ph? h?a b?i ti?ng organ nh� th? v� ti?ng bass tr?m.

M?t ph�n c?nh m�a trong Sao B?c ??u

Xu?t hi?n sau c�ng trong t? kh�c Sao B?c ??u l� Going Home. ? ti?u ph?m n�y ch? V�n-�nh ?� m??n nh?c ?? ch�nh t? h�nh �m th? hai, kh�c Largo, giao h??ng s? 9, New World Symphony, c?a nh� so?n nh?c Anton�n Dvor�k, ng??i Bohemia (C?ng h�a Czech ng�y nay), v� c?i bi�n cho ?�n b?u v?i ti?ng organ l??n nh?ng n?t tr?m b�n d??i. Dvor�k s�ng t�c kh�c giao h??ng k� v? n�y trong th?i gian �ng l?u tr� ? Hoa K? nh?ng n?m cu?i th? k? XIX, v� �m nh?c ng??i da ?en c� ?nh h??ng r?t r� n�t l�n kh�c nh?c. Giai ?i?u m� ch? V�n-�nh vay m??n ?� ???c ch�nh m?t m�n ?? c?a Dvor�k c?i bi�n th�nh m?t ca kh�c Spritual v?i nhan ?? Goin� home, v� c?ng nh? t?t c? c�c b�i Spritual kh�c c?a ng??i da ?en, n� d?a tr�n thang �m pentatonic (ng? �m). ?i?u n�y c� ngh?a l� nh?ng n?t nh?c ?� kh�ng g?p kh� kh?n ch�t n�o n?u ??a v�o c�c nh?c c? c? truy?n Vi?t Nam. Th?c ra, ng? �m l� thang �m ???c d�ng trong �m nh?c t? th?i c? ??i b?i kh�ng bi?t bao nhi�u s?c d�n tr�n th? gi?i. T? n�i ??i ?�o heo h�t gi� c?a Scotland cho ??n c�c b? l?c ng??i da ?? Nam M?, t? r?ng gi� Phi ch�u cho ??n c�c ?� th? m?i B?c M?, ?�u ?�u c?ng th?y ng? �m th�m nh?p v�o ti?ng nh?c d�n gian. Lo?i nh?c Spiritual c� ngu?n g?c t? ng??i n� l? da ?en ??u d?a tr�n thang �m pentatonic, v� n� d?n d� b??c sang chi?m gi? vai tr� quan tr?ng trong nh?c Jazz, nh?c Rock r?t ph? bi?n ng�y nay.

Going Home k?t th�c t? kh�c Sao B?c ??u, l� ??c m? c?a t?t c? nh?ng k? c�n l?c lo�i tr�n th? gian.

V�n-�nh (�o d�i ?en) v� v? ?o�n Alonzo King LINES Ballet

3.

V�n-�nh Vanessa V� l� m?t trong nh?ng nh� so?n nh?c Vi?t tr? g?n ?�y t?o ???c ti?ng vang s�u r?ng, c� ti?m n?ng ?i xa v�o ngh? thu?t d�ng ch�nh c?a n??c M?, n?i ch? ?ang ??nh c?. Ti?ng nh?c c?a ch? vang v?ng t?i c�c th�nh ???ng trang tr?ng; ch? ???c trao gi?i Emmy, m?t vinh d? kh�ng nh?; cho ??n th?i ?i?m n�y, ch? l� nh?c s? Vi?t Nam duy nh?t ???c m?i v�o tr�nh di?n t?i White House; ch? th??ng xuy�n c?ng t�c v?i Kronos Quartet, m?t ban nh?c t? t?u ?�n d�y tr? danh ho�n v? �chuy�n tr?� nh?c ???ng ??i; ch? thu thanh v?i di?u th? cello Yo Yo Ma; v� kh�ng bi?t bao nhi�u c�ng tr�nh l?n nh? kh�c li?t k� trong ti?u s? ch?, kh�ng th? k? h?t ra ?�y ???c. Ti?u s? ch? l� m?t chu?i nh?ng th�nh t?u m� th�nh t?u n�o c?ng l� gi?c m? c?a l?m k? kh�c, b?t k? ngu?n g?c t? ?�u. Nh? v�o nh?ng th�nh t?u ?� c?a ch?, nh?c Vi?t vang v?ng tr�n th? gi?i, v� qua ?� b?n s?c v?n h�a Vi?t c� c? h?i ??n v?i c?ng ??ng nh�n lo?i.

Trong cu?c tranh lu?n v? v?n ?? ph? bi?n nh?c Vi?t, nh?ng nh?c s? nh?c d�n t?c nh? Nguy?n H?u Ba ch? tr??ng nh?c Vi?t ph?i ???c tr�nh t?u b?ng nh?c c? truy?n th?ng. ?� l� tinh th?n thanh gi�o v� ch�ng ta hi?u t?i sao. Nh�n t? g�c ?? c?a ph�i �t?n c?�, nh?ng ??c t�nh ti�u bi?u x�c ??nh � ni?m, tinh th?n, c?m x�c m?t b?n nh?c Vi?t nh?: ?i?u (Nam, B?c), h?i (Kh�ch, Thi?n, Ai, O�n), th? nh?c (d�n ca, ca tr�, ? ?�o, ch�o c?, quan h?, l? nh?c, ca Hu?, h� m�i nh�, h� khoan L? Thu?, nh?c t�i t?, nh?c th�nh ph�ng, v?ng c?, v.v.) ho?c nh?ng �m s?c ??c tr?ng, ??c ?�o t?o n�n b?i nh?ng k? x?o trong ngh? thu?t tr�nh t?u nh? rung, v?, m?, nh?ng thanh �m vi qu�ng, s? tan lo�ng, th?m ch� bi?n m?t, n?u tr�nh t?u b?ng nh?c c? T�y ph??ng. Quan ?i?m c?a h? d?a tr�n l� l? b?n s?c nh?c Vi?t ch? c� th? duy tr� b?ng l?i tr�nh t?u v?i nh?c c? v� phong c�ch c? truy?n, t? ??i n�y sang ??i kh�c truy?n l?i b?i nh?ng ngh? nh�n s?ng ch?t v?i ngh? thu?t c?a m�nh.

?? ph?n b�c l?i l?p lu?n ?y, nh?c s? L� V?n Khoa b?o, �Mu?n ph? bi?n nh?c Vi?t, ta ph?i so?n cho nh?c c? T�y ph??ng. Nghe m� ng??i ta c?m th�ng ???c th� ng??i ta m?i ti?p nh?n. Nh? ?�, nh?c s? tr�n th? gi?i m?i ch?i ???c. C�n n?u m�nh ch? ch?i nh?c c? truy?n c?a m�nh th�i th� ng??i n�o ph?i h?c nh?c c? truy?n m?i ch?i ???c. Nh? v?y l� t? m�nh gi?i h?n m�nh.�

So v?i c�c nh?c s? Nguy?n H?u Ba v� L� V?n Khoa, V�n-�nh Vanessa V� tr? tu?i h?n, thu?c th? h? h?u chi?n, n?ng ??ng h?n, v� d? nhi�n t�o b?o h?n. Ch? kh�ng ng?n ng?i s? d?ng ng�n ng? H?u Hi?n ??i cho ngh? thu?t t?o thanh c?a m�nh, ch? ph?i �m c�c nh?c c? c? truy?n Vi?t Nam v?i c�c nh?c c? l? c?a th? gi?i, th?m ch� nh?ng k? x?o t?o thanh ch? c?ng kh�ng n? h�, c?t sao t?o ???c ti?ng nh?c v?i hi?u ?ng theo � mu?n. Nh? v?y, b?n s?c Vi?t kh�ng bi?n m?t to�n di?n nh? nh?c s? Nguy?n H?u Ba e ng?i, m� d??ng nh? c�n ???c th?ng hoa nh? nh?ng y?u t? k?t h?p m?i l?. � ch� khai ph�ng b�ng b?c trong ti?ng nh?c ch?. Ch? ?� th?c s? chinh ph?c ???c gi?i y�u nh?c c?a ??t n??c n�y, v� con ???ng ch? ?ang d?n b??c l� con ???ng tuy c� nhi?u ch�ng gai tr?c tr? nh?ng ??ng th?i ?em l?i kh�ng �t nh?ng ph?n th??ng tinh th?n qu� gi�.

Con ???ng ?y c?a ch? c�n r?t d�i tr??c m?t.

5/2019