Hoàng Hưng
Ông qua đời ngày 9/1/2023, thọ 84 tuổi.
Nhà thơ gốc Serbia đoạt giải Pulitzer năm 1990, Thi khôi Hoa Kỳ 2007.
Nên nhớ là đến năm 15 tuổi ông mới biết nói tiếng Anh.
Thơ ông “chọc một cái lỗ trong cuộc sống thường ngày để lộ ra một cái gì vô tận” (New York Times).
Sau đây là những nén nhang tưởng nhớ ông: chùm thơ tôi đã dịch và in trong tập song ngữ 15 nhà thơ Mỹ thế kỷ X”, NXB Hội Nhà văn 2004.
CHARLES SIMIC
(1938)
Charles Simic sinh năm 1938 tại Belgrade, Nam Tư. Năm 16 tuổi ông cùng với mẹ sang Mỹ sống với người cha ở New York City. Gia đình Simic dọn đến Oak Park ít lâu sau đó. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông làm tạp vụ tại báo Chicago Sun Times và theo học đại học ban đêm, lấy được bằng cử nhân vào năm 1966. Hiện nay ông là Giáo sư khoa tiếng Anh ở trường Đại học New Hamsphire.
Có thơ in từ năm 1959, đến năm 1967 ông xuất bản tập thơ đầu What the Grass Say. Đến nay Simic là tác giả của hơn 60 cuốn sách, nhiều tác phẩm của ông đoạt giải thưởng, trong đó có giải Pulitzer về thơ năm 1990 cho tập thơ – văn xuôi The World Doesn’t End. Năm 1995 Simic được bầu vào Viện Hàn lâm Văn học Nghệ thuật Hoa Kỳ.
Thơ Simic không dễ xếp loại. Một số bài thơ của ông có khuynh hướng siêu thực, siêu hình trong khi các bài khác là những chân dung hiện thực của bạo lực và tuyệt vọng.
NHỮNG QUE DIÊM
Tối mò khi tôi bước
Trên phố
Nhưng rồi ông xuất hiện
Người chơi diêm
Trong những giấc mộng của tôi
Tôi chưa bao giờ thấy
Mặt ông mắt ông
Sao bao giờ tôi cũng
Phải chậm chạp thế nhỉ
Và những que diêm đã cháy
Xuống sát ngón tay ông
Nếu là một ngôi nhà
Chỉ kịp nhìn một thoáng
Nếu là một đàn bà
Chỉ một cái hôn thôi –
Rồi bóng tối chập lại
Thì tôi có thể đang ăn tối
Đang đắp một quả tuyết cầu
Đang được Giáo Hoàng La Mã
Nhổ cho mấy cái răng
Hoặc đang trần truồng chạy
Trên một bãi chiến trường
Người chơi diêm
Biết mà không nói
Ông chỉ thích những trò chơi bỏ dở
Những thành phố khó nhận mặt
Nhũng tình yêu lớn ra đi
Trong một hơi thổi phù
Hoàng Hưng dịch
THÀNH PHỐ
Góc phố nào cũng ít nhất một người bị đóng đinh câu rút.
Những con mắt một kẻ thần bí, điên dại, sát nhân.
Chúng biết sự tuẫn tiết ấy thực sự chẳng vì cái gì hết.
Những con mắt biết. Mọi đau đớn của kẻ tuẫn đạo
Bày cả ra. Mẹ cao quí của tất cả chúng ta
Nâng niu những chiếc bọc của bà trên vỉa hè
Nói với từng chiếc như thể nó là đứa con thần thánh
Có nhiều kẻ không hề thấy những cảnh ấy.
Một cặp hôn hít nhau thèm khát không rời
Ngay chỗ ai đó nằm phủ tờ nhật báo.
Với cặp bàn chân đẫm máu, sưng to gấp đôi,
Thò ra trong cái lạnh của ngày,
Chứng cớ ảm đạm của một học thuyết mới.
Anh biết không, tôi sợ. Một người đàn ông rú lên
Rồi tiếp tục bước đi như không có gì xảy ra.
Tôi tìm kiếm mắt người ai cũng tránh mắt tôi.
Tôi bắt đầu giống người đàn ông ấy chút nào chăng?
Tôi không có lời đáp nào cho những câu hỏi ấy.
Người bị đóng đinh câu rút ở góc phố bên cũng vậy.
Hoàng Hưng dịch
CHỨNG MẤT NGỦ KHÁCH SẠN
Tôi thích cái hố nhỏ của tôi,
Có cửa sổ trông ra một bức tường gạch.
Ở phòng bên có một chiếc duơng cầm
Mỗi tháng vài chiều
Một ông già què đến chơi
Bản "Thiên Đường Xanh Của Tôi".
Tuy nhiên phần lớn là yên tĩnh.
Mỗi phòng một con nhện trong áo khoác nặng nề
Bắt ruồi bằng cái mạng
Dệt bằng khói thuốc với mộng mơ.
Tối quá,
Tôi không nhìn được mặt mình trong tấm gương lavabô
Năm giờ sáng tiếng chân trần lên gác.
Người "Di Gan" đoán số,
Có cửa hiệu ở góc đường,
Đi tiểu sau đêm ân ái.
Cũng có lần, tiếng một đứa trẻ thút thít
Gần đến nỗi đã có lúc
Tôi tưởng chính mình đang thút thít.
Hoàng Hưng dịch
KIẾN TRÚC BI THẢM
Trường học, nhà tù, những cái cây trong gió
Ta trèo những cầu thang ảm đạm của các ngươi,
Đứng trong những góc xa nhất của các ngươi
Mặt nhìn vào vách.
Tên sát nhân ngồi hàng đầu.
Một cô bé Ophelia điên dại
Viết lên bảng đen ngày tháng hôm nay.
Đao phủ là người bạn tốt nhất của tôi.
Hắn đã mặc đồ đen rồi.
Người giữ nhà đem chuột nhắt cho chúng tôi chơi.
Trong căn phòng ấy với những hoàng hôn đỏ –
Là thời gian cho vĩnh cửu nói,
Nên chúng tôi nghe
Như thể tim mình làm bằng đá.
Tất cả bây giờ đổ nát
Những bức tường nứt, tróc
Mọi cửa sổ đều vỡ
Không còn đến một bóng đèn trần trụi
Cho người tù bị quên trong cô vắng
Và cậu học trò bị rớt lại đằng sau
Ngắm nhìn cây mùa đông trụi lá
Bị gió quất tơi bời
Hoàng Hưng dịch
