Được xem là nhà thơ thân Đức quốc xã với những tác phẩm từng bị cấm bởi phe Đồng Minh, từng được đề cử giải Nobel văn học đến năm lần, Gottfried Benn (1886-1956) có lẽ là một trong những tên tuổi gây nhiều tranh cãi nhất trong văn học Đức. Bắt đầu sự nghiệp văn học với tập thơ Aus Morgue und andere Gedichte (Từ nhà xác và những bài thơ khác), lấy cảm hứng trong những năm làm bác sĩ giải phẫu tại Berlin. Tập thơ chứa nhiều bài thơ viết theo lối biểu hiện xoay quanh những chủ đề về máu thịt, ung thư, sự mục rữa và cái chết… ngay lập tức gây sốc cho độc giả và những nhà phê bình thời đó. Gottfried Benn là một trong ít những nhà thơ có tác phẩm gây ảnh hưởng ngay lập tức lên văn học Đức trước Thế chiến thứ nhất (với tư cách một nhà thơ biểu hiện) cũng như kéo dài đến hết sau Thế chiến thứ hai.
Gottfried Benn năm 1934
Bông thúy cúc bé nhỏ
(Từ nhà xác, 1912)
Gã tài xế xe bia đuối nước được đặt lên bàn mổ
có kẻ nào đó đã cắm một cành thúy cúc tím thẫm
vào giữa hai hàm răng của hắn.
Khi tôi luồn con dao dài
xuyên qua ngực
xuống dưới lớp da
cắt rời cuống lưỡi và vòm miệng,
hẳn tôi đã chạm phải bông hoa, bởi nó đã trượt
vào bộ não nằm kề.
Tôi gói nó vào lồng ngực
giữa đám vỏ bào
trước khi khâu kín lại.
Hãy uống cho đã đầy trong chiếc lọ của mi!
Và hãy yên nghỉ,
bông thúy cúc bé nhỏ!
Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức Kleine Aster của Gottfried Benn trong tập thơ Aus Morgue und andere Gedichte (Từ nhà xác và những bài thơ khác)
Tuổi Thơ Ngọt Ngào
Miệng của cô gái nằm chết đã lâu trong đám sậy bị gặm nát.
Khi người ta mở bung lồng ngực, thực quản của cô có nhiều lỗ thủng.
Sau cùng, trong khoang bụng dưới cơ hoành
họ tìm thấy một ổ những con chuột nhỏ.
Một ả chuột nằm chết.
Những con khác sống nhờ gan và thận,
chúng uống lấy máu lạnh và tận hưởng
một tuổi thơ tốt đẹp ở đây.
Rồi cái chết của chúng cũng đến ngọt ngào và chóng vánh:
Khi tất cả bị quẳng xuống nước.
Ô, những cái mõm bé xíu lại rít lên không ngừng!
Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức Kleine Aster của Gottfried Benn trong tập thơ Aus Morgue und andere Gedichte (Từ nhà xác và những bài thơ khác)
Giờ xanh
I
Tôi nhẹ bước đi vào giờ xanh thẫm
Đây hành lang dài, xích đóng lại sau lưng
Trong căn phòng kín, màu son trên môi thắm
Với chiếc bát đổ đầy, những bông hồng muộn – chính là em!
Cả hai ta đều biết, từng lời, từng lời một
ta đã thầm thì và hiến tặng cho nhau
giữa hai ta, dần trở nên tầm thường và xa lạ
đó là tất cả, và tất cả đã kết thúc từ lâu
Sự thinh lặng lan đi khắp mọi phía
Lấp đầy căn phòng và phủ kín màn đêm
Trong thời khắc – không hy vọng và không còn đau khổ –
Với chiếc bát đổ đầy những bông hồng muộn – chính là em
II
Khuôn mặt mờ dần, mong manh và tinh khiết
trên miệng em, bao ham muốn đổ đầy
những bông hồng và sắc màu đỏ tía
từ kho tàng, nghìn năm trước về đây
Quá xanh xao, tôi ngờ, em sẽ vỡ
Lên tuyết trắng, hay trên một cành hoa
trên môi em, nhành san hô đỏ thắm
như vết thương lòng, chứa nặng buồn lo
Em mềm mại, em mang bao điềm báo
của hạnh phúc, của hiểm họa, đắm say
trong giờ xanh, trong giờ xanh thẫm
vừa trôi qua, nhưng chẳng kẻ nào hay
III
Tôi hỏi em, em đã thuộc về kẻ khác
hà cớ gì mang đến những bông hoa
Em nói, giấc mơ đi hoang và lang thang thời khắc
nhưng tất cả có nghĩa gì: em, tôi và hắn ta?
”Điều gì đã sinh ra, phải đến hồi kết thúc
điều gì đã xảy ra – ai biết rõ ngọn ngành.
xích đóng lại, bốn bức tường khóa kín
xa kia là bầu trời, cao ngất và thẳm xanh”
Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức Blaue Stunde của Gottfried Benn. Có tham khảo bản Anh ngữ của Michael Hofmann trong Twentieth Century German Poetry.
Khúc rời (1955)
30 lần trám răng trong đau đớn
100 lần nghe bản Những bông hồng phương Nam
4 lần khóc ở nghĩa trang
25 lần từ giã những người phụ nữ
2 lần tiền đầy túi, 98 lần cháy túi
Cuối cùng mi cũng có được bảo hiểm
5 đồng mỗi tháng
Để đảm bảo phí mai táng cho tang lễ của mình.
Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức Fragment (1955) của Gottfried Benn, có tham khảo bản dịch Anh ngữ của Charlotte Melin.
Tàu tốc hành
Nâu như cô-nhắc. Nâu tựa lá khô. Nâu đỏ. Vàng Mã lai.
Chuyến tàu tốc hành từ Berlin đi Trelleborg và những khu nghỉ dưỡng vùng Baltic
Thịt da, đã trở nên trần trụi.
Đến những bờ môi, rám nắng bởi biển khơi.
Đã chín muồi, sẵn sàng cho những thú vui Hy lạp,
Khao khát một lưỡi liềm: mùa hè như kéo dài vô tận!
Những ngày còn lại của tháng thứ chín cũng gần qua!
Vấp ngã, cơn khát hạnh đào lần cuối trong ta.
Hé mở, dòng máu nóng, nỗi muộn phiền, lo lắng
Sự cận kề những đóa hoa thược dược làm ta lúng túng.
Trán đàn ông áp lên trán đàn bà:
Người phụ nữ, là gì đó, đêm nay.
Nếu mọi sự tốt lành, thì cả cho đêm tới!
Và lần nữa sự tồn-tại-tự-thân!
Trong cơn im lặng này! Đang dập dềnh trôi nổi!
Người phụ nữ, là gì đó, mùi hương
Không thể thốt nên lời! Cỏ mộc tê. Tan rã!
Trong nàng là phương nam, người chăn chiên, biển cả
Và trên mỗi triền đồi, hoan lạc nằm phơi.
Trán nhợt đàn bà bên trán sậm đàn ông:
Em đang rơi, hỡi anh yêu! Giữ lấy!
Nỗi muộn phiền trên ngấn cổ viền quanh
Cơn sốt dịu ngọt, đang vồn vã lan nhanh
Hương hoa cuối bay đi từ những khu vườn cũ.
Pháp Hoan dịch từ nguyên tác tiếng Đức D-Zug của Gottfried Benn trong Twentieth – Century German Poetry, có tham khảo bản dịch Anh ngữ của Michael Hamburger.
