CH? ?? PHONG KI?N ? LI�N X� (1)

Ch? ?? phong ki?n ? Li�n X�

�

Anatoly Tille

Ph?m Nguy�n Tr??ng d?ch

�

(B?n d?ch ???c th?c hi?n nh�n k? ni?m 20 n?m ng�y tan r� Li�n X�)

�

L?i n�i ??u cho l?n xu?t b?n th? hai

Ph? nh?n nh?ng s? ki?n �HI?N NHI�N� l� m?t vi?c c?c k� kh�. C�ng kh� ph? nh?n c�c �H?C GI? C� UY T�N�. ?� h�ng ng�n n?m, c� h�ng tri?u ng??i nh�n th?y m?t tr?i m?c v� l?n, ngh?a l� quay xung quanh tr�i ??t. H? ??a t�m c?a Ptolemy-Aristotle l� hi?n nhi�n v� v� v?y m� tr? th�nh b?t di b?t d?ch. Kopernik, nh� b�c h?c thi�n t�i, ph? nh?n h? th?ng ?� nh?ng sinh th?i ?� kh�ng cho c�ng b? ph�t minh c?a m�nh. T�c ph?m c?a �ng b? nguy?n r?a. N?m m??i n?m sau ng�y �ng m?t, Giordano Bruno ph?i ch?t tr�n d�n ho? thi�u. N?m m??i n?m sau n?a, Galilei ph?i s�m h?i v� �sai l?m� tr??c to� �n gi�o h?i. H�ng ngh�n nh� b�c h?c, k? c? c�c nh� thi�n v?n h?c, ?� ph? nh?n s? ki?n tr�i ??t quay quanh m?t tr?i.�

���
To�n th? gi?i, h�ng tri?u ng??i ?� nh�n th?y ng??i ta �x�y d?ng ch? ngh?a x� h?i ? Li�n X��. Ngay c? nh?ng k? th� kh�ng ??i tr?i chung v?i Li�n X� c?ng ?� t?ng chi?n ??u cho ch? ngh?a x� h?i. C�n m?t s? ng??i, th� d? G. Orwell, nh�n th?y nh?ng kh�a c?nh gh� t?m c?a ch? ?? ?� th� l?i cho r?ng ch? ngh?a x� h?i l� m?t x� h?i gh� t?m. Ch? ngh?a x� h?i hi?n di?n tr�n c�c b?ng r�n, bi?u ng?, trong c�c ngh? quy?t ??i h?i ??ng[1], trong c�c k? ho?ch v� trong l�ng nhi?t t�nh c?a qu?n ch�ng tr�n c�c c�ng tr??ng x�y d?ng v? ??i, trong c�c tr??c t�c c?a c�c h?c gi?, c�c nh� v?n, c�c th??c phim v�n v�n v� v�n v�n. Ch?a n�i ??n c�c chuy�n gia ph??ng T�y.�

Nh?ng t?i sao Li�n X�, d� ?� c� nh?ng hi sinh v� b? b?n, v?n kh�ng nh?ng kh�ng v??t ???c, m� ??n gi?n l� c�n kh�ng ?u?i k?p ???c c�c n??c t? b?n v? n?ng su?t lao ??ng, m?c d� theo Marx th� ch? ngh?a x� h?i l� h�nh th�i x� h?i cao h?n? C�u tr? l?i c� th? t�m ???c, v?n ?? l� kh�ng ai h?i c?! M� c�u tr? l?i ch? ??n gi?n l�: t?i n??c Nga ?� c� m?t ch? ?? x� h?i ch? ngh?a v? h�nh th?c, phong ki?n v? n?i dung. ??y ch�nh l� n?i dung c?a cu?n s�ch n�y.�

Ho� ra cu?n s�ch n�y bao qu�t to�n b? l?ch s? c?a n??c Nga X� vi?t, ngh?a l� t? n?m 1917 cho ??n khi n� c�o chung, d� khi ch?p b�t t�i kh�ng ngh? nh? th? (t�i kh�ng th? n�o t??ng t??ng n?i s? tan r� c?a Li�n X�). Ch?a h? c� m?t cu?n s�ch n�o t??ng t? nh? th? v? l?ch s? nh� n??c X� vi?t v� h? th?ng lu?t ph�p c?a n� v� t�i ngh? c�n l�u m?i c� m?t cu?n nh? th?. ?� m??i hai n?m tr�i qua k? t? l?n xu?t b?n ??u ti�n cu?n s�ch c?a t�i nh?ng v?n ch?a th?y c� v? g� l� ng??i ta c� � ??nh th?o lu?n v?n ??. ??n gi?n l� kh�ng ai.�

?�ng h?n l� t�i kh�ng vi?t cu?n s�ch m� l� nghi�n c?u ch? ?? c?a n??c Nga, nh? ng??i ta n�i l�c ?�, m?t c�ch b� m?t, ngay c? v?i v? m�nh (kh�ng ph?i l� t�i kh�ng tin m� kh�ng mu?n l�m v? con lo l?ng), d� kh�ng c� m?t ch�t hi v?ng n�o v? vi?c xu?t b?n. V� v?y m� t�i kh�ng lo ki?m duy?t, k? c? s? t? ki?m duy?t n?a. Li?u t�i c� tho? m�n ???c tr� t� m� c?a m�nh khi c? g?ng t�m hi?u c�i ch? ?? ?i�n r?, trong ?� m?i s? ??u ???c ??t l?n ng??c t? ch�n l�n ??u, c�i ch? ?? m� phi l� l� ??c ?i?m ch? y?u?�

T?t nhi�n l� s? c� ng??i vi?t nh?ng cu?n s�ch nh? th?, nh?ng ??y l� nh?ng cu?n s�ch�post factum, ngh?a l� nh�n t? t??ng lai v? qu� kh?. C�n t�i vi?t trong hi?n t?i, vi?t v? c�i hi?n t?n. T�i vi?t trong v�ng m?y n?m, ng�y n�o t�i c?ng thu th?p t�i li?u, thu th?p c�c v?n b?n ph�p quy, c�c ho?t ??ng l?p ph�p v� quan s�t c�ch ng??i ta �p d?ng lu?t ph�p trong ??i s?ng. Sau n�y l�m s? kh� h?n nhi?u. V� v?y cu?n s�ch n�y v?n l� ??c nh?t v� nh?. C� th? n�i m?t c�ch ch?c ch?n r?ng ?�y l� cu?n t? li?u v? th?i ??i. V� v?y, t�i kh�ng s?a ch?a, c?ng kh�ng vi?t th�m, c?ng kh�ng b�nh lu?n v? nh?ng s? thay ??i v? sau. Cu?n s�ch n�y l� t?m bia t??ng ni?m v? l?ch s? n??c Nga. �C?i t?� v� �c�ng khai� ?� t?o ?i?u ki?n cho vi?c xu?t b?n cu?n s�ch v�o n?m 1992, d??i c�i t�n: LU?T PH�P C?A S? PHI L�. Lu?t ph�p phong ki?n-x� h?i ch? ngh?a, v?i s? l??ng in r?t �t, hi?n nay kh�ng th? n�o t�m ???c n?a (trong th? vi?n mang t�n Lenin v� th? vi?n l?ch s? th� c�).�

C�c s? ki?n v? sau ???c tr�nh b�y trong cu?n s�ch c?a t�i:�Cu?c c�ch m?ng t?i �c v? ??i ? n??c Nga. Mafia n?m quy?n�???c xu?t b?n ? M? n?m 2003. C�c nh� xu?t b?n ? Nga �th?i c�ng khai ho� kh�ng ch?u in t�c ph?m n�y.�

Trong l?n xu?t b?n th? nh?t t�i ?� m?c sai l?m m� ?a s? ng??i ?� t?ng m?c ph?i, ??y l� ?�nh ??ng t? t??ng c?ng s?n v?i c�i ch? ?? ?n th?t ng??i t? g?i m�nh l� ch? ?? c?ng s?n. N?u t?t c? c�c t�n gi�o ??u h?a h?n thi�n ???ng sau khi ch?t ?? ??n b� cho nh?ng kh? ?au tr�n m?t ??t th� t? t??ng c?ng s?n, m?t t? t??ng c� tr??c c? Thi�n ch�a gi�o, ch�nh l� ??c m? x�y d?ng m?t x� h?i c�ng b?ng ngay tr�n th? gian n�y. V� v?y, t? t??ng c?ng s?n l� b?t di?t, gi?ng nh? t?t c? c�c t�n gi�o kh�c, �t nh?t n� c?ng ?�ng ???c t�n tr?ng. Ch�nh v� th? m� trong l?n xu?t b?n n�y t�i ?� lo?i b? ch??ng vi?t v? ch? ngh?a Marx. T�i c?ng c?t gi?m m?t �t v� thay ??i b? c?c so v?i l?n xu?t b?n th? nh?t. ?i?u ch? y?u l� vi?c ph�n t�ch ch? ?? c?a nh� n??c Li�n X� v� l?ch s? t? n?m 1917 ??n n?m 1990 l� kh�ng thay ??i.�

T�i ?� nghi�n c?u v� m� t? c�i ch? ?? ???ng th?i v?i m�nh. Nh?ng v? m?t n�o ?� cu?n s�ch ?� tr? th�nh t�i li?u v? qu� kh?. T�i n�i �m?t n�o ?� nh? m?t l?i c?nh b�o cho t??ng lai.�

Ph?n�I.�L?i n�i ??u�

Ch??ng 1. N�i v? cu?n s�ch

�

�� Nh?n th?c m?t c�ch khoa h?c v? h? th?ng c?a ch�ng ta l� b?t kh?. M?i vi?c ??u b? che d?u, b? xo� nho�. V� l? l�ng nh?t l� kh�ng ai c?n hi?u c?. N� ??c bi?t kh�ng c?n thi?t ??i v?i gi?i ph� b�nh c?a x� h?i ch�ng ta.�

Zinoviev

?�y kh�ng ph?i l� cu?n ch�nh lu?n (nh? ki?u C??ng l?nh c?a ??ng C?ng s?n Li�n X� c?a Khrushchev[2]) m� l� m?t t�i li?u nghi�n c?u khoa h?c, tuy nhi�n t�i mu?n r?ng n� ph?i d? hi?u v� h?p d?n kh�ng ch? ??i v?i c�c nh� Lu?t h?c-X� vi?t h?c m� c�n h?p d?n ??i v?i t?t c? nh?ng ai quan t�m ??n c�c v?n ?? c?a x� h?i ???ng ??i v� c�c xu h??ng ph�t tri?n c?a n�.�

Nh?ng n?u t�i c�ng nh?n ph�t bi?u c?a Zinoviev th� li?u t�i c� th? coi t�c ph?m c?a m�nh l� c� t�nh khoa h?c ???c kh�ng? Xin ???c gi?i th�ch: khoa h?c nghi�n c?u c�c s? ki?n, nh?ng trong h? th?ng c?a ch�ng ta, t?t c? c�c s? ki?n li�n quan ??n ??i s?ng x� h?i ??u ho?c l� c�c t�i li?u m?t ho?c l� ?� b? xuy�n t?c ??n m?c kh� m� r�t ra t? ?� ???c c�c k?t lu?n kh? d?. L?y th� d? l?nh v?c kinh t?: c�c s? li?u do T?ng c?c Th?ng k� c�ng b? n�i chung ??u l� gi?. Sau khi Stalin ch?t, ng??i ta th�ng b�o cho ch�ng ta bi?t r?ng t?t c? c�c s? li?u v? th�nh t�ch trong n�ng nghi?p ??u l� gi?, s?n l??ng n�ng nghi?p ch?a bao gi? ??t ???c m?c n?m 1914. Nh? th? c� ngh?a l� c�c s? li?u ???c c�ng b? sau n�y l� ?�ng ?? C� m?y n?m c�c s? li?u v? n�ng nghi?p ho�n to�n kh�ng ???c c�ng b?. Nh?ng n?u ta t�m ???c c�c s? li?u ?� th� sao? V� �ch, v� b�o c�o l�o di?n ra trong m?i l?nh v?c, m?i c?p, t? n�ng trang ??n huy?n r?i l�n t?nh. L�n n??c c?ng ho� v� T?ng c?c th?ng k�[3]. Nh?ng n?u gi? s? ta c� th? bi?t ???c s? l??ng giao n?p c?a t?ng n�ng trang th� sao? C?ng v� �ch: h�ng ch?c n?m li?n b�o ch� ?� t?ng ??ng vi?c c�c n�ng trang, th� d?, ?? ho�n th�nh s?n l??ng giao n?p, ?� ?i mua b? c?a c�c c?a h�ng r?i sau ?� giao l?i cho nh� n??c. Nh? v?y l� m?t s?n ph?m ?� ???c n?p v� th?ng k� ??n m?y l?n[4]. C� m?t th?i (ch�nh x�c l� d??i th?i Khrushchev) Larionov, b� th? t?nh ?y Riazan, n?i chuy?n giao n?p v??t qu� �ng??ng ch?p nh?n ???c�, ?� ph?i t? s�t. Kh�ng lo?i tr? kh? n?ng l� �ng ta ?� ???c �gi�p ??� c? trong vi?c n�y n?a.�

Trong l?nh v?c c�ng nghi?p c?ng x?y ra nh?ng chuy?n t??ng t?, ? ?�y, b�n c?nh b�o c�o l�o c�n c� c? vi?c �c?p h�ng kh?ng�: gi�m ??c x� nghi?p kh�ng th?c hi?n ???c k? ho?ch ???c giao tho? thu?n v?i gi�m ??c m?t x� nghi?p kh�c ?? v? n�y c�ng nh?n r?ng �ng ta ?� cung c?p h�ng cho x� nghi?p. C?ng c� ?? h? s? c?n thi?t, ng??i ta th?c hi?n c? vi?c thanh to�n theo ???ng ng�n h�ng ..v.v.. v� th? l� c�i s?n ph?m kh�ng h? t?n t?i n�y ???c ??a v�o s? li?u c?a T?ng c?c Th?ng k�. Vi?c �c?p h�ng kh?ng� th?nh h�nh ??n m?c ch�nh ph? ph?i ra ngh? ??nh (Ngh? ??nh c?a H?i ??ng b? tr??ng Li�n X��ng�y 22 th�ng 8 n?m 1973) v? vi?c ph?t 7% gi� tr? �h�ng ho�, n?u b? ph�t hi?n[5].�

Xin h�y th? nghi�n c?u n?n kinh t? Li�n X� tr�n c? s? c�c d? li?u nh? th?! Th? m� m?t s? nh� kinh t? h?c ph??ng T�y v?n t�m c�ch nghi�n c?u ???c v� m?t s? ng??i (d? nhi�n l� kh�ng ph?i t?t c?) ?� ??a ra ???c nh?ng ?�nh gi� n�i chung kh� ch�nh x�c.�

Ch?ng n�n n�i m?t c�ch nghi�m t�c v? khoa h?c ph�p l� c?a Li�n X� v� n� ho�n to�n ph? thu?c v�o c�c quan ?i?m ???c �p ??t t? tr�n xu?ng v� thay ??i m?t c�ch th??ng xuy�n c?a ??ng v� ch?ng ?n nh?p g� v?i cu?c s?ng hay c� th? n�i ch? ph?n �nh ???c m?t ph?n r?t nh? c?a ??i s?ng.�

Th� d?, t?t c? c�c lu?t gia ??u bi?t (??n gi?n l� bi?t) r?ng t? l? t?i ph?m ? n??c ta ng�y m?t gia t?ng[6]. Nh?ng ?i?u n�y m�u thu?n v?i lu?n ?i?m c?a ch? ngh?a Marx, lu?n ?i?m n�y kh?ng ??nh r?ng t?i ph?m ???c sinh ra b?i c�c ?i?u ki?n x� h?i c?a ch? ?? ng??i b�c l?t ng??i. Trong ch? ngh?a x� h?i, c�c ?i?u ki?n x� h?i c?a t?i ph?m kh�ng c�n, v?y th� t?i ph?m ph?i gi?m d?n. N?u n� ph?i gi?m d?n th� nh?t ??nh n� s? gi?m d?n, kh�ng th? n�o kh�c ???c! S? li?u v? t?i ph?m l� t�i li?u m?t, m?c d� ?�ng ra n� ph?i l� s? li?u r?t ?�ng thuy?t ph?c v? t�nh ?u vi?t c?a ch? ngh?a x� h?i. C�c lu?t gia X� vi?t ch?ng minh t? l? t?i ph?m m?i ng�y m?t gi?m nh? th? n�o? Kh�ng c� c�ch n�o ho?c ??a ra ??nh l� m� kh�ng c?n ch?ng minh ho?c: �T? l? t?i ph?m v� di?n bi?n c?a n� trong giai ?o?n hi?n nay (giai ?o?n x� h?i ch? ngh?a v� x�y d?ng ch? ngh?a c?ng s?n – t�c gi?) n�i chung l� gi?m nh?ng kh�ng ??ng ??u. T? l? t?i ph?m trong 20 n?m qua ?� gi?m m?t ph?n ba so v?i giai ?o?n tr??c chi?n tranh. C? th? s? ng??i b? k?t �n trong 100 ng�n d�n ?� gi?m 2 l?n so v?i n?m 1940, n?u so v?i n?m 1928 th� gi?m 3,8 l?n. S? v? �n trong nh?ng n?m 1963-1965 l� th?p nh?t trong 20 n?m qua[7]�. V� t�c gi? ??a ra k?t lu?n v? �th?ng l?i v� c�ng to l?n c?a nh� n??c v� x� h?i Li�n X� trong vi?c kh?ng ch? t?i ph?m�! T�c gi? c?a nh?ng c�u chuy?n nh? th? ?� ???c phong ti?n s? lu?t h?c v� n?m 1985 ???c nh?n hu�n ch??ng qu?c gia ??y!�

Trong qu� tr�nh nghi�n c?u c?a m�nh t�i s? d?a tr�n nh?ng s? ki?n m�nh bi?t. Nh?ng c?n bao nhi�u s? ki?n cho m?i lu?n ?i?m? M?t tr?m? M?t ng�n? ?� l� ?i?u b?t kh? n?u ta mu?n c� m?t cu?n s�ch v?i s? trang in c� th? ch?p nh?n ???c. Nh?ng d� c� d?n ra c? ng�n s? ki?n th� c?ng kh�ng thuy?t ph?c ???c m?t ng??i �x� h?i ch? ngh?a� ph??ng T�y, n?u anh ta kh�ng mu?n nh�n th?ng v�o s? th?t v� kh�ng tha cho t�i t?i �vu kh?ng nh� n??c X� vi?t�.�

M?y tri?u ng??i ?� ch?t v� ?�i trong nh?ng n?m 1930-1933 do ch�nh quy?n c? t�nh t?o ra ? Ukraine? Xin h�y suy ngh? nh?ng t? n�y: �n?n ?�i ? Ukraine� � �v?a l�a c?a n??c Nga�! M?t s? n?n nh�n c?a th?m ho? v?n c�n s?ng, th? m� n?m 1988 khi nh?ng ng??i Canada g?c Ukraine ??a ra v?n ?? n�y th� vi�n ??i s? Li�n X� ?� n�i m?t c�ch h?n h?c r?ng ??y l� nh?ng l?i d?i tr�, k�m theo m?t tuy�n b? c� t�nh nh?c m? ng??i Canada n?a. C�n ch�nh ph? Canada th� nh?n nh?c ch?u ??ng. Ch? l? c? d�n t?c Ukraine ph?i ch?t ?i ?? b�y gi? ng??i ta bu?c ph?i nghi?n r?ng c�ng nh?n r?ng ??y l� do �?i?u ki?n th?i ti?t[8]�.�

Trong giai ?o?n �b�n c�ng khai� c?a Gorbachev, tr�n b�o ch� b?t ??u xu?t hi?n m?t v�i ch?ng c? v? n?n ?�i ? Ukraine. H?i k� c?a b� v? go� c?a N. Bukharin n�i r?ng �ng n�y c� m?t ? Ukraine l�c ?� v� ?� ??a �t?t c? s? ti?n �ng ta c� cho ?�m tr? ?�i kh�t. ??y l� hi?n t??ng ??c th� c?a ch? ?? X� vi?t: ??u ti�n l� t?o ra n?n ?�i r?i sau ?� t? ch?c �c?u tr?�, ph�t ch?n. Khi v? Moskva, Bukharin ?� k? l?i chuy?n n�y cho �ng nh?c nghe v� �g?c xu?ng ?i v?ng n?c n? kh�c� (Ng?n l?a nh?�1987, s? 48). Xin n�i th�m r?ng N. Bukharin, ng??i chi?n s? ??u tranh cho s? nghi?p c?a giai c?p c�ng nh�n, l�c ?� l� ?y vi�n B? ch�nh tr? ngh?a l� m?t nh� l�nh ??o cao c?p, m?t nh� b�o n?i ti?ng, nh?ng sau ?� �ng n�y ?� kh�ng h? n�i m?t l?i n�o v? n?n ?�i ? Ukraine c?.�

Tr�n b�o ch� ng??i ra ?� vi?t v? cu?c b?o lo?n ? Novotrerkask, tuy r?ng c�ch ?�y ch?a l�u n�i chuy?n ?� c� th? b? ?i t� nh? ch?i. Nh?ng t�i ch?a ???c ??c nh?ng c�u chuy?n v? c�c cu?c b?o lo?n ? Temir-Tau, Trerkas? v� nhi?u ??a ph??ng kh�c.�

? ph??ng T�y ?� c� nh?ng t�c ph?m ch?ng t? s? am t??ng c?a t�c gi? v? h? th?ng ph�p lu?t Li�n X�. D? nhi�n l� t?m bao qu�t c?a ch�ng r?t r?ng: t? ca ng?i cho ??n th� ??ch. Nghi�n c?u c�c ki?n gi?i t? b�n ngo�i, t? nh?ng nh?n th?c ph�p l� kh�c l� r?t h?u �ch; nh?ng t�c ph?m n�y gi�p t�i nh�n r� nh?ng ?i?u m� tr??c ?�y t�i kh�ng nh?n th?y trong h? th?ng ph�p l� �c?a m�nh�. Song nh?ng ki?n gi?i �t? b�n trong� v?n ch�nh x�c h?n. Nh?ng kh�ng c� nh?ng t�c ph?m nh? th?. ?a s? c�c t�c ph?m thu?c l?nh v?c lu?t ph�p Li�n X� ch? ??n gi?n l� nh?ng l?i bi?n h? d?i tr� m� th�i. Ch? vi?t v? nh?ng v?n ?? chuy�n s�u m?i c� th? tr�nh ???c chuy?n ?�, n?u kh�ng th� t�c ph?m kh� l�ng m� ???c xu?t b?n. Nh?ng t�c ph?m c?a ph??ng T�y vi?t v? ph�p lu?t c?a Li�n X� m� t�i bi?t th� ho?c l� m� t? m?t c�ch t?ng th?, ngh?a l� ??a ra c�c nguy�n l� v� ngu?n g?c ho?c l� d?n ra c�c ??nh ch? m?t c�ch gi�o ?i?u v� t?nh (c�i m� trong lu?t h?c so s�nh ng??i ta g?i l� �lu?t ph�p s�ch v?�). Th?c ti?n ???c tr�nh b�y trong s�ch v? Li�n X� ch? l� nh?ng ti�u b?n v� ch?ng ?n nh?p g� v?i th?c ti?n c?. M?c d� g?n ?�y c�c lu?t s? ph??ng T�y ?� ch� � ??n v?n ?? x� h?i h?c v� c�c ?i?u ki?n v?t ch?t c?a x� h?i, nh?ng t�nh c�ch gi�o ?i?u v� s? b�m v�u v�o l?i v?n v?n c�n �n?m trong m�u� c?a h?.�

C�n t�i l?i mu?n gi?i thi?u v?i ??c gi? m?t n?n �ph�p lu?t s?ng ??ng gi?a ??i th??ng�, v� trong ?i?u ki?n cho ph�p, c�ng v?i l?ch s?, c�ng v?i s? v?n ??ng v� ph�t tri?n c?a n�. V� v?y, b?c tranh v? ph�p lu?t Li�n X� s? ho�n b? h?n n?u ta m� t? n� t? quan ?i?m duy v?t m�c-x�t. S? t??ng ph?n gi?a l� thuy?t v� th?c ti?n c?a �ch? ngh?a c?ng s?n khoa h?c� s? c�ng r� r�ng h?n.�

Cu?i c�ng, b?t c? lu?t s? ph??ng T�y n�o, do c�ch t? duy v� gi�o d?c, kh�ng ph? thu?c v�o quan ?i?m ch�nh tr? v� th�i ?? ??i v?i ch? ngh?a x� h?i v� Li�n X�, ??u coi ph�p lu?t Li�n X� l� m?t h? th?ng, d� t?t d� x?u, nh?ng l� m?t h? th?ng. Nh?ng ?i?u ch�nh y?u, ?i?u quy?t ??nh trong ph�p lu?t Li�n X� l?i l� s? PHI L�, c�i phi l� n�y, n�i chung v� trong t?ng ti?u ti?t, l?i b?t ngu?n t? s? phi l� c?a to�n b? h? th?ng kinh t?-x� h?i c?a ??t n??c.�

�c t??ng t??ng c?a Swift, c?a Gogol, c?a Orwell s? ch?ng l� g� tr??c nh?ng chuy?n t??ng nh? hoang ???ng di?n ra trong ??i s?ng c?a x� h?i Li�n X�. T?t c? ??u ???c ??t l?n ng??c, t?t c? ??u th�nh �tr?ng c�y chu?i� h?t. Kh�ng hi?u � ngh?a c?a s? phi l� c?a hi?n th?c Li�n X� th� kh�ng nh?n th?y chuy?n l?n ng??c ?�: ng??i c� t? duy b�nh th??ng kh�ng th? l?nh h?i ???c. Khi ti?p x�c v?i s? phi l�, con ng??i ta th??ng ngh? r?ng m�nh kh�ng hi?u m?t c�i g� ?� v� ??n gi?n l� anh ta s? cho qua.�

T?t nhi�n l� s? phi l� t?n t?i kh?p n?i: ch? l? vi?c su?t b?n m??i n?m qua n??c M? d�ng ti?n c?a nh?ng ng??i ?�ng thu? ?? nu�i c�c gi�n ?i?p Li�n X� kh�ng ph?i l� chuy?n phi l� ?? Ch? m?i g?n ?�y ng??i ta m?i nh?n th?c ???c chuy?n ?� v� ?� c� nh?ng c? g?ng, tuy c�n r?t r� v� ch?a ?i ??n ?�u, nh?m tho�t kh?i g�nh n?ng ?�. Ch? l? vi?c ph??ng T�y t?n h�ng n�i ti?n cho vi?c trang b? v? kh� nh?m ch?ng l?i k? th� ti?m t�ng l� c�c �n??c x� h?i ch? ngh?a� nh?ng l?i lao ??n gi�p ?? khi c�c n??c n�y r?i v�o t�nh tr?ng tuy?t v?ng (Etiopia, Ba Lan, Li�n X�) l?i kh�ng ph?i l� phi l� ?? Hay nh? trong nh?ng n?m 1917-1922, khi ph??ng T�y chi ti?n ?? c?u nh?ng k? b?n gi?t v� c??p b�c nh�n d�n v� nh?ng k? n�u ra nhi?m v? ti?n h�nh c�ch m?ng th? gi?i v� ti�u di?t h?t �b?n t? s?n� l?i kh�ng ph?i l� phi l� ??�

Nh?ng ch? n�o c?ng th?y phi l� th� l?i l� m?t s? ki?n ??c bi?t, th? m� ? n??c ta to�n b? h? th?ng l� m?t s? phi l� v� v� v?y m� ???c coi l� b�nh th??ng.�

V� v?y ??i v?i ??c gi? Li�n X�, t? t??ng ch? ??o c?a t�c ph?m ho� ra l?i l� m?i; s?ng trong s? phi l�, anh ta tr? th�nh quen v?i n�, th� d? anh ta ?� quen v?i ch? ?? h? kh?u, ?� quen v?i vi?c h�ng th�ng, th?m ch� h�ng n?m kh�ng ???c tr? l??ng cho n�n anh ta coi ??y l� m?t s? b�nh th??ng.�

M?c d� t�nh tr?ng ?� c� m?t kh?p n?i, v?n c?n ph?i ??a ra ? ?�y m?t v�i v� d?, ng� h?u gi�p ??c gi? l�m quen v?i ??i s?ng ? Li�n X�.�

Trong giai ?o?n, khi c�ng cu?c �c?i t?� c?a Gorbachev ?ang di?n ra m?t c�ch quy?t li?t nh?t th� t?i m?t n�ng trang ? t?nh Iaroslav, gi?a ?�m h�m khuya kho?t, gi�m ??c n�ng trang d?ng t?t c? d?y ?? h?p, �ng ta ch?i b?i h? v� kh�ng bi?t l�m vi?c, r?i xua ra kh?i v?n ph�ng v� nh?y l�n b�n v?a m�a v?a h�t: �Ta l� gi�m ??c! Ta l� tr?i con!� V� ch? ??n khi �ng ta gi?t ch?t hai n? n�ng trang vi�n m?i ng??i m?i t� ng?a ra l� �ng ta ?� b? ?i�n (N??c Nga X� vi?t, ng�y 16 th�ng 7 n?m 1989). Kh�ng ch? t?t c? c�c n�ng trang vi�n d??i quy?n m� ban l�nh ??o huy?n, th�ng qua c�c ch? ?i?m c?a m�nh, tr??c ?� c?ng ?� bi?t r� t? c�ch c?a vi�n gi�m ??c n�y r?i. V?n ?? l� t?t c?, t? l�nh ??o ??n t? ch?c ??ng, ch?a n�i c�c n�ng trang vi�n l?i coi ??y l� ?i?u b�nh th??ng!�

S? ki?n m?t k? ??c ?o�n ??ng ??u qu?c gia l?y gi?y ??p l�n gi?ng ?�n c?a Li�n Hi?p Qu?c, l�m v? c? k�nh tr�n chi?c b�n vi?t (chuy?n n�y sau ?� ?� tr? th�nh m?t c?a c�c c�n b? ?? m?i c?p) n�i l�n ?i?u g�? C�n khi �ng ta ra l?nh tr?ng ng� ? c�c t?nh Arkhagensk v� Vologod, h�ng tri?u ng??i bi?t r� r?ng ng� kh�ng s?ng ???c ? ??y, r?ng ??y l� v?t ti?n qua c?a s?, l� ph� c�ng toi, nh?ng v?n nhi?t t�nh, v?i c? qu?t, bi?u ng? trong tay v� b�i h�t tr�n m�i, lao v�o th?c hi?n k? ho?ch. Trong m?t ??t n??c b�nh th??ng chuy?n ?� c� th? x?y ra ???c kh�ng?�

M?t ng??i b�nh th??ng s? hi?u vi?c �thi ?ua x� h?i ch? ngh?a nh?m ho�n th�nh v??t m?c k? ho?ch� gi?a c�c ngh?a trang v� c�c l� thi�u ng??i nh? th? n�o? Trong khi ?� th?nh tho?ng ng??i ta l?i ??a tro c?a ng??i qu� c? cho th�n nh�n c?a h? trong nh?ng chi?c h?p gi?y v� thi?u b�nh ??ng di c?t! C�n may l� kh�ng b? g�i b?ng b�o�S? th?t�??y! Trong nh� h? sinh s? 10 ? Moskva, x�c tr? s? sinh c� l�c c�n b? x?p trong… toilet d�nh cho ph? s?n n?a kia! (TV Moskva, th�ng 11 n?m 1989).�

Nh?ng ?�y, nh? ng??i ta th??ng n�i, ch? l� �chuy?n v?t�. Ta h�y xem nh?ng chuy?n l?n h?n, b?t ??u, nh? nh?ng ng??i m�c-x�t ?�i h?i, t? h? t?ng c? s?, ngh?a l� t? l?nh v?c kinh t?.�

Nga l� n??c n�ng nghi?p; nh?ng c�nh ??ng r?ng l?n v?i nh?ng v�ng kh� h?u kh�c nhau ?� gi�p ch�ng ta xu?t kh?u l�a m� c? ng�n n?m nay, th? m� gi? ?�y ch�ng ta �?� bi?n n??c M? th�nh ng??i cung c?p n�ng s?n cho ch�ng ta�, Canada v� Australia c?ng ch?u chung s? ph?n. Cu?c kh?ng ho?ng th??ng tr?c trong l?nh v?c n�ng nghi?p ???c gi?i th�ch l� do th?i ti?t kh�ng thu?n l?i�^[9]�, ng??i ta c�n ph�t minh ra m?t c�ng th?c ??y tr� tu? nh? sau: �N??c Nga n?m trong v�ng r?i ro v? n�ng nghi?p�, tu?ng nh? sau C�ch m?ng Th�ng M??i, kh� h?u ? Nga ?� thay ??i v?y. N�ng d�n ph?i ra th�nh ph? mua b�nh m�! Li�n X� mua ng? c?c ch? y?u ?? ch?n nu�i, trong khi ?i?u 154[9]�B? lu?t h�nh s? C?ng ho� x� h?i ch? ngh?a li�n bang Nga l?i quy ??nh h�nh ph?t t?i mua b�nh m�, b?t m� v� c�c s?n ph?m kh�c l�m t? b?t m� ?? ch?n nu�i gia s�c, gia c?m, ??n 3 n?m t� giam, k�m theo vi?c t?ch thu gia s�c, gia c?m n?a.�

Th?c ?n cho gia s�c l�c n�o c?ng thi?u. Nh� v?n B. Mogiaev k? m?t hi?n t??ng nh? sau: c? kh�ng ???c c?t, h�o ?i v� th?i r?a, trong khi ?� ng??i ta l?i th?c hi?n k? ho?ch chu?n b? th?c ?n cho gia s�c b?ng� c�nh b?ch d??ng! Nh?ng c�nh b?ch d??ng v?n th??ng vang l�n trong thi ca b? b?� C�ng nh�n b?, sinh vi�n v� h?c sinh c?ng b?� C�c ch�u h?c sinh t?t nghi?p ph? th�ng kh�ng ???c thi v�o ??i h?c: n?u kh�ng b? ?? s? l??ng quy ??nh th� kh�ng ???c nh?n b?ng t?t nghi?p (200 c�nh m?t ng??i m?t ng�y)� D? nhi�n l� b� kh�ng ?n c�nh b?ch d??ng, ch�ng kh�ng ph?i l� ng??i n�n kh�ng �p ???c. Nh?ng c�nh b?ch d??ng s? n?m ?�, kh� ?i, n?m sau b? ng??i ta ?em v?t� v� l?i b? ti?p c�nh m?i! (B�o V?n h?c, 30 th�ng 7 n?m 1980).�

Trong l?nh v?c c�ng nghi?p t�nh h�nh c?ng kh�ng kh� h?n. D??i ?�y l� c�u chuy?n c?a �ng Valov D., ph� t?ng bi�n t?p t?�S? th?t�d??i nhan ?? �Phi l� b�nh ph??ng�:�

N?n kinh t? qu?c d�n ???c coi l� theo k? ho?ch; c�c k? ho?ch kinh t? ???c so?n th?o v� ph� duy?t v� ?a s?, kh�ng ch? nh?ng ng??i b�nh th??ng m� c? c�c nh� khoa h?c, ??u tin nh? th? m?c d� ch?ng c� m?t k? ho?ch n�o c?. L?p k? ho?ch cho m?t ??t n??c r?ng l?n nh? n??c ta l� vi?c b?t kh? thi, c� m?t s? ph�n b?, g?i l� k? ho?ch, theo nguy�n t?c �l�m h?n n?m ngo�i�, ngh?a l� n?u n?m ngo�i b?n th?c hi?n ???c 100% k? ho?ch th� n?m nay ng??i ta s? giao cho b?n 102% v� s? kh�ng th? n�o ch?ng minh ???c r?ng b?n kh�ng th? n�o c? th�m ???c n?a. V� v?y vi?c �l?p k? ho?ch� ch? c?n tr? qu� tr�nh ph�t tri?n v� vi�n gi�m ??c c� th? ho�n th�nh 120% k? ho?ch s? che d?u kh? n?ng c?a m�nh, n?u �ng ta l�m ?�ng kh? n?ng th� n?m sau b? s? giao cho x� nghi?p ?� 125%, ch?ng c?n bi?t s?n ph?m c� c?n hay kh�ng. Ch�ng ta ?� s?n xu?t ???c s? l??ng m�y k�o g?n g?p 5 l?n n??c M? (ch?t l??ng d? nhi�n l� kh?ng khi?p r?i) th? m� ng??i ta v?n ti?p t?c x�y d?ng m?t nh� m�y kh?ng l? (bao gi? nh� m�y sau c?ng l?n h?n nh� m�y tr??c) chuy�n v? m�y k�o n?a ? Elabug. Khi ?� qu?ng v�o ??y h�ng tri?u ??ng ng??i ta m?i ch?t t?nh ng?. B�y gi? ph?i c?i t?o n� th�nh nh� m�y s?n xu?t � t�. V?i s? tr? gi�p c?a c�c chuy�n gia n??c ngo�i.�

Theo G. Arbatov th� v�o n?m 1989 n??c M? gi?u n?t ?? ?? v�ch ch? s?n xu?t c� 6 qu? t�n l?a h�nh tr�nh, trong khi Li�n X�, m?t n??c ph?i xin M? b? th�, l?i s?n xu?t nh?ng 120 qu?! Th�ng 11 n?m 1991, Gorbachev n�i ? Irkusk r?ng ch�ng ta s?n xu?t ???c 64 ng�n xe t?ng, nhi?u h?n t?t c? c�c n??c kh�c c?ng l?i. Kh�ng d�ng v�o vi?c g� v� b�y gi? ph?i chi ti?n ?? ph� h?y! Th?t k� l?, ng�i T?ng th?ng bi?t chuy?n ?� t? khi n�o v?y?�

B�y gi? xin ???c chuy?n sang c�c c�ng vi?c qu?c gia. Ch? t?ch m?t ??t n??c v? ??i, �ng??i b?n chi?n ??u trung th�nh c?a Lenin v� Stalin�, t?c l� ??ng ch� M. Kalinin, ng??i v?n th??ng xuy�n ti?p c�c l�nh t? v� ??i s? n??c ngo�i, th??ng xuy�n trao hu�n huy ch??ng, ban h�nh lu?t l?, trong khi v? �ng l?i ng?i trong tr?i c?i t?o. Ng??i ??ng ??u ??ng C?ng s?n Li�n X� (� n�i Stalin � ND) tr?c ti?p h? l?nh nh? th?. Sau m?y n?m kh? sai, b� ???c chuy?n sang c�ng vi?c �nh? nh�ng� h?n, t?c l� gi?t r?n trong qu?n �o c?a t� nh�n t?i nh� t?m tr?i giam (Ng?n l?a nh?, n?m 1988, s? 13). Chuy?n ?� c� th? x?y ra ? ?�u, ngo�i �??t n??c x� h?i ch? ngh?a ??u ti�n� c?a ch�ng ta?�

Trong l?nh v?c tinh th?n, khoa h?c v� v?n h?c th� m?c ?? phi l� c� th? l�m ng??i ta c??i ??n v? b?ng: t?t c? c�c v?n ?? ??u ???c c�c quan ch?c ngu d?t v� thi?u hi?u bi?t trong b? m�y c?a Ban ch?p h�nh trung ??ng quy?t ??nh. N?u nh?ng k? x?o tr� nh? Lysenko chui v�o ???c c?p ?� th� ch�ng c� th? c?m b?t k� � t??ng khoa h?c ch�n ch�nh n�o, ??ng th?i nh?ng ?i?u nh?m nh� nh?t l?i ???c ch�ng t�n th�nh ??nh cao c?a tr� tu? lo�i ng??i. Lysenko ?� t�m m?i c�ch ?? tuy�n b? r?ng m�n di truy?n h?c (h?c thuy?t Mendel-Weismann-Morgan) l� ph?n khoa h?c. ?� sao, c�c nh� d�n ch? ph??ng T�y c� th? h?i, ph??ng T�y ch�ng t�i c?ng thi?u g� nh?ng th?ng ??u v� nh?ng th?ng ngu? Nh?ng n?u ? ph??ng T�y ng??i ta c� th? ?em ch�ng ra ch? gi?u th� ? ta ho�n to�n kh�ng c� chuy?n ??u tranh t? t??ng. C�c t? t??ng ???c Ban ch?p h�nh trung ??ng ph� duy?t ch�nh l� ch�n l�, ch? ???c ph? bi?n nh?ng t? t??ng ?�; ng??i c� t? t??ng sai l?m s? b? gi?t, t? t??ng b? b�c b?. C�c vi?n v� c�c ph�ng th� nghi?m v? di truy?n b? gi?i t�n, c�c nh� di truy?n h?c l?i l?c c�ng v?i nh� di truy?n h?c thi�n t�i c?a th? k? ch�ng ta l� N. Vavilov b? x? b?n ho?c ch?t trong c�c tr?i c?i t?o. Khoa di truy?n h?c ?� b? ??y l�i ??n h�ng ch?c n?m. H?c thuy?t t??ng ??i c?a Einstein v� m�n ?i?u khi?n h?c c?ng b? coi l� ph?n ??ng v� d?i tr�. Kh�ng th? t�m ???c t�n c�c m�n khoa h?c n�y trong cu?n b�ch khoa to�n th? X� vi?t d�y h�ng ch?c t?p.�

Li�n X� l� n??c ??u ti�n s?n xu?t v� s? d?ng trong t�c chi?n v? kh� t�n l?a. ??u ti�n lo?i v? kh� n�y ???c m?t nh�m g?i l� Nh�m nghi�n c?u ??ng c? ph?n l?c (NC?CPL), do Sander ??ng ??u, thi?t k?; h? l�m vi?c n�y trong th?i gian r?nh r?i (ta g?i l� �t? nguy?n�). H? t? g?i ?�a m�nh l� nh�m k? s? l�m vi?c kh�ng c�ng. Tr�n c? s? ?�, m?t vi?n nghi�n c?u chuy�n ng�nh ???c th�nh l?p, th? r?i v� b? vu kh?ng, t?t c? ??u b? b?t, nh?ng ng??i l�nh ??o (Langemak v� m?y ng??i n?a) b? x? b?n, nh?ng ng??i kh�c (trong ?� c� Korolev, ng??i sau n�y tr? th�nh t?ng c�ng tr�nh s? nh?ng con t?u du h�nh v? tr? n?i ti?ng) ph?i v�o tr?i giam, ch? sau khi x?y ra chi?n tranh v?i ??c, khi H?ng qu�n, �m?t ??i qu�n huy?n tho?i, b�ch chi?n b�ch th?ng� ?� ch?y v? g?n ??n Moskva, h? m?i ???c chuy?n ??n c�c tr?i ??c bi?t d�nh cho t� nh�n c� th? tham gia c�ng t�c nghi�n c?u-thi?t k? trong l?nh v?c qu�n s? (xem cu?n�Trong v�ng tr�n ??u ti�n�c?a Solzhenitsyn). Ch�ng ta ?� tr?ng d?ng hi?n t�i nh? th? ??y[10]! Tupolev, t?ng c�ng tr�nh s? nh?ng chi?c m�y bay n?i ti?ng m?t th?i, c?ng kh�ng tr�nh kh?i c?nh t� ??y.�

Nh?ng nh� v?n, nh� th?, ??o di?n v� ngh? s? b?t t�i nh?ng �s?n s�ng ?n theo n�i leo� nh?n ???c nh?ng m?c nhu?n b�t cao ng?t tr?i, h? c�n ???c hu�n, huy ch??ng, gi?i th??ng v� c�c danh hi?u cao qu� n?a. Sau khi Brezhnev ?� treo l�n m�nh ?? lo?i hu�n ch??ng (k? c? hu�n ch??ng �Chi?n th?ng�) v� ?? lo?i huy ch??ng (k? c? huy ch??ng mang t�n Marx v� nh?ng ?�ng g�p to l?n trong l?nh v?c x� h?i h?c), �ng ta l?i n?y ra � mu?n l?u danh thi�n c? trong c? l?nh v?c v?n h?c n?a. M?y cu?n h?i k� c?a �ng ta do m?t b?n v?n n� ch?p b�t li?n ???c tuy�n b? c�c ki?t t�c v?n ch??ng. Nh� v?n Trakovsky c�n k�u g?i c�c v?n s? h?c t?p v?n phong c?a� Brezhnev n?a! Nh?ng cu?n s�ch n�y ???c d?ng th�nh phim v� k?ch, c�i n�o c?ng ???c gi?i th??ng v� ???c ca ng?i h?t m?c. ?�ng ti?c l� Brezhnev ?� ch?t ngay sau ?�, n?u kh�ng th? n�o ch�ng ta c?ng ???c xem v? opera, m� ch?c ch?n m?t nh?c s? n�o ?� ?� vi?t xong r?i. T?t nhi�n l� ngay sau khi �ng ta ch?t th� t?t c? nh?ng ki?t t�c v?n ch??ng c�ng v?i b?c t??ng �vinh danh chi?n c�ng� c?a �ng ta t?i ??t Nh? ??u ???c v?t v�o s?t r�c.�

Th? nh?ng s? ph?n c?a c�c ngh? s? th?c t�i, n�i chung, ??u ?�ng bu?n c?. Gumilev, Oreshin, Svetaeva, Akhmatova, Mikhoels, Pasternak, Solzhenitsyn, Brodsky � danh s�ch d�i l?m, kh�ng th? n�o k? ra h?t ???c, ng??i b? gi?t, ng??i b? ?i ?�y, ng??i b? ?�n �p… T?�Moskva bu?i chi?u, trong b�i �M?t n?n v?n ch??ng b? h�nh quy?t� d?n ra danh s�ch 98 nh� v?n ? Moskva b? gi?t (Moskva bu?i chi?u, ng�y 12 th�ng 11 n?m 1988), tr�n to�n Li�n X� con s? l� g?n 300, tuy r?ng ch?a ai c� s? li?u ??y ??.�

D? lu?n r?ng r�i ?� bi?t vi?n s? Andrey Sakharov, �ng b? ?i ??y ? Gorki m� kh�ng qua m?t phi�n to�, m?t v? x? �n n�o� C�c ??ng nghi?p-vi?n s? ?� h�nh ??ng ra sao? H? ?� ph?n ??i ch?? Kh�ng ph?i th?! H? ?� l�n �n �ng m?t c�c ??u gi? nh?t! Ngay t?i k� h?p c?a �c�c ??i bi?u nh�n d�n� th?i �??i m?i� ng??i ta c?ng kh�ng cho Sakharov n�i, ng??i ta ?� b?t mi?ng, ?� ch?n h?ng �ng��

??y ch? v�i n�t ch?m ph� v? cu?c s?ng ??y phi l� c?a ch�ng ta. T�i kh�ng bi?t li?u ??c gi? c� nh?n th?y s? va ch?m gi?a nh?ng c�i phi l� ?� v?i ph�p lu?t, m?c d� ch�ng c� li�n h? tr?c ti?p v?i c�c l?nh v?c kh�c?�

N?u b?n l� m?t ng??i l�m th?; nh?ng b�i th? t�nh �i, kh�ng li�n quan g� ??n ch�nh tr?. Nh?ng n?u �??ng� coi ??y l� nh?ng b�i th? c� h?i th� c? t�c gi?, c? th? ??u ph?i b? ti�u di?t. Nh?ng l�m sao b?o v? m?t c�ch h?p ph�p? N?u c� m?t ng??i d?ng c?m d�m l�m chuy?n ?� th� anh ta c?ng ch?u chung s? ph?n v?i b?n. N?u c� m?t ng??i t? l�ng th??ng h?i th� c?ng kh�ng c� ai bi?t.�

N?u b?n ???c l?nh ?i b? c�nh b?ch d??ng cho nh?ng con b� kh?n kh? th� b?n s? ?i m?c d� bi?t r?ng ??y l� vi?c l�m ho�n to�n v� ngh?a v� ngu xu?n. B?n kh�ng c� ph??ng ti?n ph?n ??i m?t c�ch h?p ph�p, ph?n ??i m?t c�ch ng?m ng?m c?ng kh�ng ???c n?t. C�n ph?n ??i b?t h?p ph�p th� b?n s? b? b? t� ngay.�

N?u m�n di truy?n h?c (?i?u khi?n h?c, thuy?t t??ng ??i ..v..v..) b? �??ng� coi l� gi? khoa h?c v� ti�u di?t m� b?n l?i l� m?t chuy�n gia trong l?nh v?c di truy?n th� xin h�y c�m ?n s? ph?n v� ng??i ta ch?a b?n b?n m� ch? b?t b?n ?i qu�t r�c th�i. C� b? lu?t n�o hay t? ch?c nh� n??c n�o ?? s?c b?o v? b?n kh�ng?�

N?u b?n l� gi�m ??c m?t nh� m�y v� b?n bi?t r� r?ng ?ang l�m ra m?t lo?i s?n ph?m ch?ng ai c?n, m?t lo?i s?n ph?m ?� ch?t ??ng trong c�c nh� kho v� c�c b�i r�c r?i th� b?n v?n s? ti?p t?c s?n xu?t v� k? ho?ch l� lu?t, ph?i th?c hi?n (s?n xu?t c?a ch�ng ta l� nh? th?) �b?ng m?i gi�!�

Cu?i c�ng, n?u b?n l� ch? t?ch, ng??i n?m ch?c v? cao nh?t� Nh?ng n?u v? b?n b? ng??i ta vu kh?ng, trong ?� c� t?i gi�n ?i?p v� kh?ng b? r?i t?ng v�o t�, cho ?i gi?t r?n. Lu?t n�o c?a qu?c gia c� th? c?u b� ?y?�

Kh�ng hi?u ?i?u n�y th� kh�ng th? hi?u ???c lu?t ph�p Li�n X�, n� ch�nh l� lu?t ph�p c?a s? phi l�.�

?i?u phi l� l?n nh?t c?a x� h?i Li�n X� l� lu?t ph�p th?i n�ng n� ???c kho�c l�n m�nh h�nh th?c x� h?i ch? ngh?a. Nh?ng ng??i n�ng n� x�y d?ng ch? ngh?a x� h?i t?i t?m. Ng??i ta k�u g?i c�ng d�n v?i xi?ng ? ch�n v� c�ng s? t�m tr�n tay bay ??n nh?ng ch�n tr?i t??i s�ng.�

Kh�ng hi?u ?i?u ?� th� kh�ng th? hi?u ???c n??c Nga.�

Ch??ng 2. Lu?t h?c

Ph�n t�ch m?t c�ch c? th? khoa h?c �x� h?i ch? ngh?a� v? nh� n??c v� ph�p lu?t, trong ?� khoa h?c ?�ng vai tr� ch? ??o trong m?t cu?n s�ch gi�nh cho ?�ng ??o ??c gi? l� m?t vi?c l�m kh�ng c?n thi?t; h?n n?a, ??i v?i vi?c ban h�nh lu?t v� th?c ti?n ph�p l�, n� c?ng kh�ng c� vai tr� ?�ng k? g�.

Th? th� t?i sao l?i ph?i n�i v? n�? C� hai l� do: th? nh?t, trong ?i?u ki?n hi?n nay, lu?t ph�p c?a t?t c? c�c n??c ??u b? ch�nh tr? h�a, s? ki?n n�y ai c?ng r� t? l�u; trong c�c n??c �x� h?i ch? ngh?a�, h? t? t??ng m�c-x�t l�-nin-nit l?i l� c? s? nh?n th?c ph�p l� c?a c�c lu?t s?[11]. Th? hai, ki?n th?c ph�p lu?t l� m?t ph?n kh�ng th? thi?u trong c�ng t�c tuy�n truy?n m?t c�ch c� h? th?ng v� c� ??nh h??ng c?a ??ng, c� ?nh h??ng ??n nh?n th?c ph�p l� c?a nh�n d�n, c?a ch�nh c�c nh� l�nh ??o, c�c vi�n ch?c ??ng, nh� n??c v� c?a c? b? m�y t? ph�p n?a.

??c ?i?m ch? y?u c?a n?n lu?t h?c �x� h?i ch? ngh?a� l� t�nh v� nguy�n t?c. ?i?u n�y xu?t ph�t t? nguy�n t?c �t�nh ??ng c?a khoa h?c�, m?t nguy�n t?c ???c tuy�n truy?n v� b?o v? m?i l�c, m?i n?i, ngh?a l� ng??i ta ph?i tu�n theo �???ng l?i c?a ??ng� d� n� c� bi?n h�a th? n�o c?ng m?c.

V� v?y m� t?t c? c�c nh� khoa h?c, kh�ng tr? m?t ai, ??u ph?i thay ??i quan ?i?m c?a m�nh m?i khi c� l?nh, n?u h? c�n mu?n gi? gh? trong khoa h?c. S? thay ??i m?t c�ch ??t ng?t �??c tin� ?� tr? th�nh hi?n t??ng th??ng nh?t ??n n?i kh�ng ai ng?c nhi�n, c?ng kh�ng ai ph?n ??i n?a. Ng??i kh�ng ph?i l� b�, ng??i c� th? thay ??i quan ?i?m. Nh?ng n?u ng�y h�m qua m?t nh� khoa h?c c�n ?ang t?n tu? �ph�n t�ch nh?ng ??c th� c?a ch? ngh?a x� h?i ph�t tri?n� m� h�m nay c� l?nh t? Ban ch?p h�nh trung ??ng: �?? ch? ngh?a x� h?i ph�t tri?n l?i!�, ph?i ph� b�nh �lu?n ?i?m� n�y m?t c�ch quy?t li?t nh?t, th� ??y r� r�ng l� b?i b�t r?i.

? n??c ta, ch�n l� kh�ng sinh ra t? c�c cu?c tranh lu?n v� �???ng l?i c?a ??ng� l� b?t kh? t? ngh?. Sau khi ???c s? ?ng h? c?a Ban Ch?p h�nh Trung ??ng, m?t k? x?o tr� l� Lysenko kh�ng c?n tranh lu?n v?i nh� b�c h?c thi�n t�i Vavilov v� c�c nh� di truy?n h?c kh�c. H?n ?� d�ng KGB ?� b?p h? v? m?t tinh th?n, r?i th? ti�u lu�n v? m?t th? x�c l� xong.

??y l� c�c m�n khoa h?c t? nhi�n, n?i d??ng nh? k?t qu? c�c cu?c th� nghi?m t? n� ?� c� th? ch?ng minh ?�u l� ch�n l�, c�n c�c gien di truy?n th� nh�n th?y ???c d??i k�nh hi?n vi� Nh?ng n?u Ban ch?p h�nh trung ??ng b?o r?ng di truy?n h?c v� ?i?u khi?n h?c l� khoa h?c t? s?n th� kh�ng ai c�n ???c c� � ki?n g� n?a. N�i g� ??n tri?t h?c, kinh t? h?c v� lu?t h?c?

Trong t?t c? c�c t�c ph?m, ng??i ta ??u nh?n m?nh nguy�n t?c ??ng l� nguy�n t?c ch? y?u c?a n?n khoa h?c c?a ch�ng ta. �?�y l� nguy�n t?c chung (!) c?a n?n lu?t h?c m�c-x�t l�-nin-nit, l� ph?m ch?t kh�ng th? t�ch r?i c?a n�[12]. Nguy�n t?c ??ng ?�i h?i ng??i ta ph?i ?ng h? v� ?i?u ki?n ki?n � ch� ?� tr? th�nh lu?t ph�p c?a ??ng, d� tr�n th?c t? n� c� l� ph?n d�n c?ng m?c. Ch?a bao gi? c�c lu?t s? Li�n X� l?i ca ng?i t�nh ph�p l� x� h?i ch? ngh?a v� n?n d�n ch? �?� ?�m hoa k?t tr�i d??i �nh s�ng c?a hi?n ph�p Stalin� nh? trong c�c n?m 1937-1938, khi m� ch? ? Moskva ?� c� 800 ng??i b? b?n m?i ng�y (t? li?u c?a nh� b�o A. Miltrakov).

L�ng trung th�nh, khi ?� ???c ??a ??n m?c cu?ng t�n, th� d� c� phi ??o ??c v?n c� th? ???c th�ng c?m. Nh?ng ??ng n�y l?i l� �???ng l?i c?a ??ng�, gi?ng nh? m?i ???ng l?i, n� lu�n lu�n thay ??i m� l?i thay ??i m?t c�ch b?t ng? nh?t, ?�i khi theo h??ng ho�n to�n ng??c l?i (th� d? chuy?n t? �ch? ngh?a c?ng s?n th?i chi?n� sang �ch�nh s�ch kinh t? m?i�; hay trong giai ?o?n �??i m?i�: chuy?n t? vi?c h?p nh?t t?t c? c�c h�nh th?c s? h?u x� h?i ch? ngh?a th�nh h�nh th?c duy nh?t, h�nh th?c s? h?u to�n d�n th�nh �phi nh� n??c h�a�, th�nh t? h?u). C� m?t c�u chuy?n ti?u l�m: anh ta l� m?t ng??i c?ng s?n ki�n ??nh, n?u c� dao ??ng th� c?ng dao ??ng c�ng v?i ???ng l?i c?a ??ng!

S? b?c th?m lu?t ph�p v� ch�nh s�ch ph�p lu?t hi�n h�nh ?� v??t m?i bi�n gi?i c?a s? x?u h?. Lu?t ph�p Li�n X� l� �hi?n th�n c?a l� t??ng v� quan ni?m c?a nh�n d�n lao ??ng v? t�nh ph�p l�, s? c�ng b?ng v� nh�n ??o�[13], c�c lu?t s? n?i ti?ng ?� vi?t trong m?t c�ng tr�nh t?p th? nh? v?y ??y. ??y l� trong m?t ??t n??c, n?i h�ng tri?u ng??i ?� ch?t ??ng sau d�y k?m gai tr?i c?i t?o, n?i ng??i ta c? t�nh g�y ra n?n ?�i l�m ch?t h�ng tri?u ng??i, c�n nh?ng ng??i n�ng d�n ?�i kh�t th� b? b?n ch? v� ?� m�t nh?ng b�ng l�a c�n s�t l?i sau v? thu ho?ch (??ng n�o c?ng c�y l?p ?i) theo b? lu?t ???c ban h�nh v�o ng�y 7 th�ng 8 n?m 1932 (g?i l� lu?t 7/8 – ND). N?i m?t s? d�n t?c (ng??i Tatar ? Kr?m, ng??i ??c s?ng ? v�ng Volga, ng??i Th? Nh? K�, ng??i Meskhetin v.v.) b? coi l� t?i ph?m v� b? tr?ng ph?t theo lu?t h�nh s? v� b? l?u ??y, hi?n nay h? v?n ch?a ???c kh�i ph?c ??y ?? m?i quy?n l?i, ch?a ???c ??n b� v? t�i s?n v� nh?ng ?au kh? m� h? ?� ph?i ch?u ??ng? N?i b�nh l�nh d�ng x?ng ph?t ngang ng??i c�c thi?u n? tr? (Tbilisi, 1989), b?n v�o d�n ch�ng tay kh�ng m?t t?c s?t (Bacu – 1990, Vinhius, Riga � 1991)? Kh�ng c� m?t lu?t s? �n?i ti?ng� n�o v� ch?a bao gi? h? ??ng l�n ph?n ??i nh?ng v? vi ph?m quy?n con ng??i hay tham gia v�o phong tr�o b?o v? quy?n con ng??i. V. Kudriadsev, ng??i ??ng ??u ng�nh lu?t h?c hi?n nay, c?ng nh? ng??i ti?n nhi?m c?a �ng ta v� Trkhikvadze, tr??ng ban quy?n con ng??i thu?c tr??ng ??i h?c lu?t, c?ng nh? Alekseev S., ch? t?ch ?y ban gi�m s�t hi?n ph�p, ch?a l?n n�o ph�t bi?u b?o v? ng??i ??ng li�u trong Vi?n h�n l�m khoa h?c l� vi?n s? A. Sakharov, c?ng nh? ch?a t?ng ??ng l�n ph?n ??i nh?ng v? gi?t ng??i h�ng lo?t n�i tr�n. H? lu�n ??ng ? h�ng ??u, c? d??i th?i Stalin, c?ng nh? th?i Khrushchev v� Brezhnev, b�y gi? h? v?n b?o v? ???c nh?ng chi?c gh? c?a m�nh. H? l� nh?ng ng??i ??u ti�n l�n ti?ng t?ng ca ???ng l?i m?i v� l�n �n nh?ng vi ph?m trong giai ?o?n tr??c ?�. Ch�nh h? l?i l� nh?ng ng??i ??i di?n cho n?n khoa h?c Li�n X� trong c�c h?i ngh? qu?c t?, b�o ch� ph??ng T�y s?n s�ng d�nh ch? ?? cho h? ??a ra c�c th�ng tin gi? m?o.

V. Trkhivadze ?� c�ng b? t?i C?ng h�a li�n bang ??c m?t b�i b�o v? b??c ngo?t theo h??ng s? th?t c?a khoa lu?t h?c Li�n X�[14]. T?t nhi�n l� sau 70 n?m d?i tr� th� m?t b??c ngo?t c� th? g?i l� �k?p th?i� n?u th?c s? c� m?t b??c ngo?t nh? th?[15]. ??n gi?n l� ???ng l?i ?� thay ??i v� c�c lu?t s? c?ng quay theo h??ng ?� ??nh, h? s�m h?i v� nh?ng ?i?u d?i tr� c? v� ti?p t?c s�ng t�c ra nh?ng ?i?u d?i tr� m?i.

???ng nhi�n, s? xu?t hi?n c�u h?i, ai ?� c?n tr? to�n b? ng�nh khoa h?c v� ch�nh t�c gi? b�i b�o th?c hi?n �b??c ngo?t� m?t c�ch s?m h?n? C�u tr? l?i c?a �ng ta l�: A. Vyshinsky![16] D� ?� qu� quen v?i s? tr?ng tr?n v� li�m x? c?a c�c lu?t s? c?a ch�ng ta, t�i c?ng kh�ng ki?m ch? ???c th�i ?? khinh b? khi ??c b�i b�o ?� v� t�c gi? c?a n� ?� c� h�nh ??ng gi?ng h?t nh? m?t con l?a ?ang ?� v�o m?t con s? t? ?� ch?t, t?i l?i c?a m�nh l?i ?? cho A. Vyshinsky! Kh�ng c� ?i?u ki?n ph�n t�ch to�n b? b�i b�o, ch? xin d?n m?t th� d?: Trkhivadze t? c�o Vyshinsky trong vi?c ?�n �p c�c nh� khoa h?c, trong ?� c� G. Gurvich v� A. Stalgevich. Tr�n th?c t? th� v�o n?m 1949, theo l?nh c?a Stalin, ng??i ta ?� ti?n h�nh m?t chi?n d?ch b?n th?u nh?m ?�n �p ng??i Do Th�i trong t?t c? c�c l?nh v?c khoa h?c v� v?n h�a, ng??i Do Th�i b? ?u?i kh?i c�c c�ng s? v� b? b?t gi? nh�n danh cu?c �??u tranh v?i ch? ngh?a th? gi?i�. Ch�nh vi�n ??i t� d?ng c?m c?a ch�ng ta n?m trong s? c�c lu?t s? m? m�n chi?n d?ch, n? s�ng v�o �nh?ng ng??i theo ch? ngh?a th? gi?i� v� ?� g?i G. Gurvich, I. Levin, M. Strogovich v� A. Stalgevich l� nh?ng k? ph� ho?i ch? ch?t. Ban bi�n t?p t? b�o Osteuropa, n?i c�ng b? nh?ng b�i b�o xuy�n t?c c?a V. Trkhivadze l?i kh�ng cho t�i n�i l�n s? th?t v? v?n ?? n�y.

N?n lu?t h?c X� Vi?t lu�n lu�n b�m s�t �???ng l?i c?a ??ng� v� l?y l�m t? h�o v? ?i?u ?�. V? m?t n�y th� kh�ng c� b??c ngo?t n�o trong giai ?o?n �c?i t?� c?, ??n gi?n l� �???ng l?i c?a ??ng� ?� r? sang h??ng kh�c. Trong giai ?o?n �c?i t?� nguy�n t?c b?c th?m s? anh minh c?a ??ng v?n ???c tu�n th? m?t c�ch tuy?t ??i.

Ng�y 8 th�ng 4 n?m 1989 (m?t ng�y tr??c khi x?y ra s? ki?n �ng�y ch? nh?t ??m m�u� ? Tbilisi) M. Gorbachev k� m?t ngh? ??nh ph?n ??ng v? vi?c s?a ??i lu?t v? t?i ph?m qu?c gia. ?i?u 11¹ c?a ngh? ??nh n�y: �L?ng m? v� l�m m?t uy t�n c?a c�c c? quan nh� n??c v� t? ch?c x� h?i� kinh t?m ??n m?c sau ?� ?� x?y ra m?t chuy?n v� ti?n kho�ng h?u: �?a s? d? b?o� c?a X� vi?t T?i cao Li�n X� ?� kh�ng th�ng qua ngh? ??nh. Th? m� ngay sau khi c�ng b?, hai gi�o s? ?� l?p t?c ??ng thanh ca ng?i ngh? ??nh. M?c d� c� ghi nh?n m?t v�i thi?u s�t, m� theo h? l� c� th? kh?c ph?c ???c sau khi c� h??ng d?n, nh?ng n�i chung, t??ng N. Dagorodnikov (lu?t h�nh s?) coi ngh? ??nh l� �ti?n b?�, c�n t??ng N. Strutrkov (lu?t tr?i c?i t?o) th� kh?ng ??nh m?t c�ch kh�ng x?u h? r?ng m?c ?�ch c?a ngh? ??nh l� �b?o ??m v? m?t lu?t ph�p qu� tr�nh d�n ch? h�a v� c�ng khai h�a�![17]

M?t th� d? n?a v? t�nh v� nguy�n t?c trong th?i gian g?n ?�y, ??y l� th�i ?? ??i v?i �nh� n??c ph�p quy?n�. C�i h?c thuy?t t? s?n n�y ?� b? c�c h?c gi? c?a ch�ng ta nguy?n r?a b?ng ?? th? t? ng? v� theo l?i h? th� b?n ph�t x�t r?t th�ch l� thuy?t n�y[18]. Nh?ng n?m 1988, c� l?nh t? Ban ch?p h�nh trung ??ng v� �ng S. Alekseev, ng??i v?a ???c n�i ??n ? tr�n, ?� v?i reo l�n v?i l�ng nhi?t t�nh v?n c� v� nh?n m?nh b?ng nh?ng ch? to ?�ng r?ng �vi?c ??ng C?ng s?n Li�n X� thi h�nh ???ng l?i thi?t l?p nh� n??c ph�p quy?n x� h?i ch? ngh?a l� TH?I C? V�NG C?A LU?T PH�P!�[19]. Kh�ng ? ?�u v� kh�ng c� ai nh?c l?i r?ng tr??c ?� � t??ng v? nh� n??c ph�p quy?n ?� b? ch?i b?i m?t c�ch kh�ng th??ng ti?c, c�n h�m nay th� ph� b�nh n� l� vi?c b?t kh? thi. V?n ?? l??ng t�m (kh�ng ph?i l� kh�i ni?m ph�p l�) ch?a bao gi? ???c c�c lu?t s? c?a ch�ng ta th?o lu?n.

Chuy?n g� ?� x?y ra sau khi ??ng C?ng s?n Li�n X� gi?i th?? Kh�ng c� g� h?t. V?n ?? l� c�c �ch? th?� t? nay s? xu?t ph�t t? m?t h? th?ng kh�c. ??n gi?n l� V?n ph�ng T?ng th?ng trong c�c ph�ng l�m vi?c c?, t�a nh� c?, tr�n Qu?ng tr??ng C? ?� th? ch? Ban ch?p h�nh trung ??ng ??ng.

T? h�ng th? k? nay khoa h?c ???c x�y d?ng tr�n c? s? nghi�n c?u c�c s? ki?n v� c�c nh� khoa h?c r�t ra k?t lu?n. N??c ta th� kh�c: kh?i th?y l� �m?t k?t lu?n v? m?t l� thuy?t�, sau ?� m?i thu th?p s? ki?n, m� kh�ng ph?i l�c n�o c?ng th?. Hi?n nay to�n th? gi?i ph?i b�ng ho�ng v? m?c s?ng c?a nh?ng ng??i lao ??ng Li�n X�. Ban l�nh ??o c?a c�i ??t n??c v? ??i n�y ph?i xin vi?n tr? l??ng th?c kh?n c?p c?a ngay c? n??c Luxemburg, m?t n??c ch? nh? b?ng m?t ph?n m??i t�m t?nh Moskva, th? m� trong danh m?c th? vi?n mang t�n Lenin t�i t�m th?y g?n 200 lu?n �n v? �s? n�ng cao m?t c�ch li�n t?c m?c s?ng c?a nh�n d�n Li�n X��. S�ch v� b�o th� kh�ng th? n�o ??m h?t ???c. M?t ng??i t�n l� S. Rotan ?� d�ng ?? t�i �C�ng b?ng x� h?i v� lu?t lao ??ng Li�n X�� ?? l�m lu?n �n ti?n s?, trong ?� anh ta ch?ng minh lu?n ?i?m c?a F. Engels r?ng trong ch? ngh?a t? b?n di?n ra qu� tr�nh ph�n h�a giai c?p c�n trong ch? ngh?a x� h?i th� s? c� c�ng b?ng x� h?i. L�c ?�, nh? �c�ng khai� m� b�o ch� ??y c�c b�i, m?t m?t, vi?t v? c�c giai t?ng ?ang h�nh th�nh, v? c�c tri?u ph�, c�c b?ng ??ng, v� m?t kh�c l� s? kh?n c�ng c?a nh�n d�n. T�i ?� h?i t�c gi? lu?n �n r?ng anh ta ?� nghi�n c?u nh?ng g� ?? r�t ra k?t lu?n nh? th?? Kh�ng tr? l?i ???c. T�i ?� nh?n m?nh r?ng nghi�n c?u sinh ?� kh�ng ??a ???c m?t s? ki?n n�o ?? ch?ng minh lu?n ?i?m c?a m�nh. Kh�ng m?t s? ki?n n�o h?t! Nh?ng nh?ng ng??i ph?n bi?n l� Lifsis, Kondratiev, Nikitinsky, nh? v?n ph?i th?, ?� nhi?t li?t ca ng?i b?n lu?n �n v� H?i ??ng khoa h?c c?a Vi?n lu?t ph�p Li�n X� ?� nh?t tr� phong h?c v? ti?n s? lu?t h?c cho t�c gi? lu?n �n! L�m sao kh�c ???c? Ai cho ph�p anh ta b�c b? Engels?�

V� c�c nh� khoa h?c ph?i tu�n theo c�c ch? th? c?a ??ng, b?t k? n� c� ph� h?p v?i th?c ti?n hay kh�ng, cho n�n d?i tr� ?� tr? th�nh nguy�n t?c c?n b?n c?a khoa h?c. N?u l� thuy?t m�c-x�t kh?ng ??nh r?ng trong ch? ngh?a t? b?n di?n ra qu� tr�nh b?n c�ng h�a ng??i lao ??ng v� t?i �c ph�t tri?n th� d� s? ki?n c� nh? th? n�o ?i n?a, c�c nh� khoa h?c Li�n X� v?n ph?i ch?ng minh nh? th?, t?t c? nh?ng ?i?u kh?ng ??nh c?a h?, d� c� d?a v�o c�c s? ki?n v� ??ng v?ng �tr�n n?n s? ki?n� th� v?n ch? l� nh?ng c�u ch? mang t�nh qu?ng c�o v� m? d�n.

Tr�n th?c t? h? ?� ti?n h�nh vi?c ch?n l?c c�c s? ki?n v� r�t ra c�c k?t lu?n d?i tr�, m�u thu?n v?i th?c ti?n. N?u nh? th? v?n ch?a ?? th� h? s? b�p m�o v� xuy�n t?c c�c s? ki?n, s? ??a ra ?? ?i?u b?a ??t d??i d?ng s? ki?n, th� d? ?i?u b?a ??t l� ? �Li�n X� ch? ?? d�n ch? ?ang gi? th? th??ng phong�[20].

Xin xem x�t ng�nh t?i ph?m h?c, m?t ng�nh v?a k? ni?m 30 n?m ng�y th�nh l?p (1989). Tr??c n?m 1989, s? li?u v? t?i ph?m l� thu?c lo?i tuy?t m?t. Khoa h?c n�o c� th? t?n t?i n?u kh�ng c� d? ki?n? M� c?n g� ph?i c� d? ki?n n?u khoa h?c c?a ch�ng ta d?a tr�n ch? ngh?a kh�ng t??ng c?a Marx v� Engels; theo ?�, t?i �c sinh ra trong l�ng ch? ngh?a t? b?n, c�n trong ch? ngh?a x� h?i th� n� s? bi?n m?t? T?t c? c�c �nh� t?i ph?m h?c� ?� �ch?ng minh� ???c nh? th?.

Chuy�n nghi�n c?u v? t?i ph?m, d� kh�ng c� s? li?u th?ng k�, h? kh�ng th? kh�ng bi?t ?i?u m� ai c?ng bi?t: t?i �c ?ang gia t?ng. Nh?ng ?? ph?c v? �l� thuy?t� h? ?� ?�nh tr�o s? li?u v� v� v?y m� ?� n�i d?i m?t c�ch ngang nhi�n. V. Kudriadsev, ng??i ??ng ??u ng�nh lu?t h?c Li�n X�, t?i H?i ngh? VI v? t?i ph?m h?c c?a Li�n Hi?p Qu?c, ?� thuy?t ph?c c?ng ??ng th? gi?i r?ng: 1. t?i ph?m ? Li�n X� ?ang gi?m d?n; 2. nguy c? x� h?i cho vi?c n?y sinh t?i �c ?ang gi?m d?n; 3. kh�ng c�n t?i ph?m c� t? ch?c[21]. �ng ta ?� n�i d?i nh?ng ba l?n, ho�n to�n ng??c l?i! Xin nh?c l?i, �ng ta kh�ng l?m, �ng ta c? t�nh n�i d?i!

Ch�nh v� s? d?i tr� ?�, ch�nh v� m�n kh�i th? ra xung quang b� l? mafia c?nh s�t ?�, m� v�o n?m 1985 m?t nh�m c�c �nh� t?i ph?m h?c�, ??ng ??u l� V. Kudriadsev, ?� ???c Hu�n ch??ng qu?c gia ??y!

N?m 1986, T�a �n t?i cao Li�n X� ?� c�ng nh?n (kh�ng c� s? li?u!) r?ng t?i ph?m ? n??c ta gia t?ng �m?t c�ch ?�ng lo ng?i�, nh?ng trong cu?n s�ch gi�o khoa d�nh cho c�c tr??ng lu?t h?c xu?t b?n n?m 1988, do c�c gi�o s? B. Korbeinikov, N. Kuznesova v� G. Minkovsky ch? bi�n, ng??i ta v?n kh?ng ??nh, h?t nh? ba m??i n?m tr??c r?ng t?i ph?m ? Li�n X� l� �t�n d? c?a qu� kh?� v� �thu?c v�o nh?ng hi?n t??ng ?ang ch?t d?n; nguy�n nh�n c?a n� ?ang b? lo?i b? m?t c�ch kh�ng th? ??o ng??c ???c�[22].

C�c nh� b�c h?c c?ng c� th? l?m, ngo�i ra kh�ng ph?i ai c?ng l�m ???c nh? G. Bruno, ngh?a l� l�n gi�n h?a thi�u v� t? t??ng c?a m�nh (nh� b�c h?c v? ??i Galilei ?� t? b? h?c thuy?t c?a m�nh khi tr?c di?n v?i t�a �n gi�o h?i), nh?ng c�c �nh� t?i ph?m h?c� Li�n X� ?� bi?n vi?c d?i tr� hi?n nhi�n th�nh m?t ngh?. ?? ??c gi? kh�ng ngh? r?ng nh?ng ?i?u d?n ra b�n tr�n ch? l� v? b�o th� c?a m?t ng??i c?nh tranh t?m hu�n ch??ng, xin d?n ra ? ?�y l?i s�m h?i c?a m?t trong nh?ng ng??i ??ng nh?n gi?i: �Xa r?i s? th?t, che d?u v� xuy�n t?c ?� x?y ra trong cu?c ??u tranh ch?ng l?i t?i �c, m� kh�ng ch? di?n ra trong ho?t ??ng th?c ti?n, n� di?n ra c? trong l� thuy?t, trong ng�nh t?i ph?m h?c n?a. Kh�ng c� g� l� th?t (!), c? trong vi?c ?�nh gi� c?ng nh? gi?i th�ch nguy�n nh�n c?a t?i �c�[23]. Ho�n to�n ?�ng, ch? c� ?i?u �ng??i s�m h?i� kh�ng vi?t tr??c t�n m�nh �Ng??i ???c hu�n ch??ng qu?c gia� m� th�i.

?? l�m h�i l�ng ??ng, ng??i ta ?� ch? ra nh?ng huy?n tho?i ch?ng ?n nh?p g� th?c t?, n�o l� m?c s?ng c?a nh�n d�n Li�n X� ng�y c�ng ???c c?i thi?n, n�o l� t�nh ?u vi?t c?a ch? ngh?a x� h?i, n�o l� kh�ng c�n ng??i b�c l?t ng??i, kh�ng c�n th?t nghi?p, ph�p lu?t ???c t�n tr?ng, ch�nh quy?n do d�n l�m ch? v.v. v� v.v� Nh?ng huy?n tho?i ?� ?� s?p ?? ch?a? ?a s? ???c l?p l?i theo m?t c�ng th?c kh�c: �V�ng, ?� c� sai l?m, ?� xa r?i s? th?t, nh?ng hi?n nay� hi?n nay ch�ng ta ?� c?i t? r?i�.

N�i v? c? s? l� lu?n c?a ph�p lu?t Li�n X� th� c?n v� ch? c?n x�t c�u h?i quan tr?ng nh?t, ??y l� kh�i ni?m lu?t ph�p.

Kh�ng ?i s�u v�o c�c ph??ng �n d�i d�ng, t?t c? c�c ??nh ngh?a v? lu?t ph�p c� th? r�t l?i th�nh hai: 1. lu?t ph�p l� � ch� c?a giai c?p th?ng tr? v? kinh t?[24]; 2. lu?t ph�p l� t?p h?p t?t c? c�c quy ph?m do nh� n??c �p ??t v� th? hi?n � ch� c?a giai c?p th?ng tr? v? kinh t?[25].

�C�c nh� s�ng l?p ch? ngh?a M�c-L�nin� kh�ng quan t�m nhi?u ??n v?n ?? lu?t ph�p, m?t v�i nh?n x�t v? v?n ?? n�y sau ?� ???c ph�n t�ch m?t c�ch c?c k� c?n th?n v� t�n r?ng m�i ra. ??nh ngh?a ??u ti�n ???c r�t ra t? �Tuy�n ng�n c?a ??ng c?ng s?n� do K. Marx v� F. Engels vi?t. ??y kh�ng ph?i l� ??nh ngh?a, c�c t�c gi? ch? l�n �n giai c?p t? s?n ?� bi?n � ch� c?a m�nh th�nh lu?t ph�p m� th�i. T? ?� nh?ng ng??i m�c-x�t li?n r�t ra k?t lu?n r?ng t?t c? lu?t ph�p ??u l� � ch� c?a giai c?p th?ng tr?.

??nh ngh?a th? hai l� c?a A. Vyshinsky (�ng ta t? ch?i t�c quy?n), ??nh ngh?a n�y ?� ng? tr? trong khoa h?c trong th?i gian m� ch�nh Vyshinsky c�n c?m ??u ng�nh n�y[26].

S? kh�c nhau c?a c�c ??nh ngh?a ch? l� s? nh?n m?nh: c�i th? nh?t nh?n m?nh � ch�, c�i th? hai nh?n m?nh quy ph?m[27]. Kh�ng th? n�i r?ng c�ch nh?n m?nh kh�ng c� � ngh?a: ??nh ngh?a th? nh?t coi tr?ng tr??c h?t � ch� c?a giai c?p th?ng tr?, ??nh ngh?a th? hai nh?n m?nh r?ng ph�p lu?t l� h�nh th?c th? hi?n � ch�, nh?ng trong b?t k� tr??ng h?p n�o lu?t ph�p x� h?i ch? ngh?a c?ng �lu�n lu�n th? hi?n quy?n l?i c?a nh�n d�n lao ??ng v� � ch� c?a nh� n??c, ng??i ??i di?n cho nh?ng quy?n l?i ?�[28].

Nh?ng nh�n d�n lao ??ng, k? c? c�c ??ng vi�n may l?m th� bi?t ???c t? 5 ??n 10% c�c t�i li?u ph�p quy l� c�ng (ch?a n�i ??n c�c ch? th? m?t). Th? th� ai ??a ra �� ch� c?a ??ng�? Ch�ng ta ?� th?y Ban ch?p h�nh trung ??ng (l� n�i c�c ?y vi�n ch? kh�ng ph?i b? m�y) kh�ng l�m vi?c ?�. C�n l?i B? ch�nh tr?. T? ?�y c� th? th?y r?ng � ch� c?a ??ng v� c?a nh�n d�n c� th? ch? do m?t ng??i n�i ra m� th�i, ng??i ?y ch�nh l� l�nh t?. D??i th?i Stalin ?� th?, th?i Khrushchev, r?i ??n Brezhnev c?ng l� nh? th?.

N?u ch�ng ta gi? ??nh r?ng l�nh t? c� th? th? hi?n ???c � ch� c?a nh�n d�n lao ??ng th� h�a ra ??o lu?t ng�y 7 th�ng 8 n?m 1932, nh?ng ng??i m�t l�a, m�t khoai b? b?n theo ??o lu?t n�y; bi�n b?n n?m 1934 v? vi?c tr?n �p �b?n kh?ng b?� m� kh�ng c?n ??a ra x�t x?; ch? th? ng�y 26 th�ng 6 n?m 1940 v? tr�ch nhi?m h�nh s? n?u kh�ng c� m?t t?i v? tr� l�m vi?c trong v�ng 20 ph�t v� nh?ng ??o lu?t kh?c nghi?t kh�c ??u ???c ban h�nh theo � ch� v� v� quy?n l?i c?a nh�n d�n c?.

Nhi?u th? h? c�n b? ??ng, c�n b? nh� n??c, c�c lu?t s? v� d? nhi�n l� to�n th? nh�n d�n ?� ???c gi�o d?c tr�n tinh th?n nh? th? ??y.

V� v?y, n?u ph�p lu?t c?m s? d?ng lao ??ng tr? em, nh?ng �anh hai� ? Uzbekistan hay Mondavia (d? nhi�n l� ?� th?a thu?n v?i t?nh ?y v� trung ??ng r?i) cho r?ng ?i?u ki?n kinh t? ?�i h?i c�c ch�u tham gia v�o vi?c thu ho?ch b�ng hay thu?c l� th� �ng ta s? ra ch? th? v� theo � ch� c?a �ng ta, c�c ch�u b� s? ph?i l�m vi?c t? s�ng ??n t?i d??i c�i n?ng ch�i chang, tr�n nh?ng c�nh ??ng ??y thu?c tr? s�u v� sau ?� th� n?m ng? ngay tr�n m?t ??t, trong nh?ng c�i l?u d�nh cho c?u. Ai d�m ch?ng l?i �� ch� c?a ??ng�? �ng vi?n tr??ng vi?n ki?m s�t, c?ng l� m?t ??ng ?y vi�n ?? Th?t kh� c� th? coi ??y l� ?? ngh? nghi�m t�c. C�c ch�u b� ?? C�c ch�u c�n y?u ?u?i l?m. Cha m? c�c ch�u ?? H? c?ng s? h�i v� v� quy?n nh? con em m�nh m� th�i.

C�n v?n ?? x�y d?ng �nh� n??c ph�p quy?n�, v?n ?? �th?i c? v�ng� c?a n� th� sao? C�u tr? l?i r?t ??n gi?n: ch�nh c�ch ??t v?n ?? v? vi?c x�y d?ng �nh� n??c ph�p quy?n� ?� ch?ng t? r?ng n??c ta ch?a c� nh� n??c ph�p quy?n, c�n th?i h?n x�y d?ng n� th� ch?a ???c x�c ??nh, d� ch? l� m?t c�ch t??ng ??i.

D� sao m?c l�ng, t�i hi v?ng r?ng ??c gi? ?� hi?u v� sao ch�ng ta ph?i xem x�t t�nh h�nh ng�nh lu?t h?c Li�n X�. Trong ?� c� c? v?n ?? nh? l� kh�i ni?m lu?t ph�p v� n� ph?n �nh l�n th?c t? cu?c s?ng. N�i ??n quan h? c?a giai c?p th?ng tr? ??i v?i lu?t ph�p v� tinh th?n th??ng t�n ph�p lu?t l� ?i?u phi l�: m?t m?t ??y l� s? mi?t th? v� khinh th??ng ph�p lu?t, coi th??ng c? c�c nguy�n t?c ph�p l� v� tinh th?n th??ng t�n ph�p lu?t l?n c�c ?i?u lu?t c? th?; th? hai, ??y l� s? tin t??ng m� qu�ng v�o s?c m?nh to�n n?ng c?a lu?t ph�p. M�u thu?n n�y c� v? nh? ?� t? lo?i tr? nhau, nh?ng n� l?i l� m�u thu?n xuy�n su?t l?ch s? Li�n X�, k? t? c�c �s?c l?nh Th�ng M??i�, �t�nh tr?ng kh?n c?p� cho ??n qu� tr�nh �c?i t?� r?t ???c l�ng nh?ng ng??i c� t? t??ng t? do ? ph??ng T�y hi?n nay.

V?i � ??nh �c?i t?o ch? ngh?a x� h?i�, Gorbachev ?� th?c hi?n nh?ng ho?t ??ng l?p ph�p, ph?i n�i l� s�i ??ng, nh?ng n�i chung v� �ch, th?m ch� c� h?i. M?t trong nh?ng bi?u hi?n c?a s? thi?u hi?u bi?t l� �lu?t ch?ng u?ng r??u� v?i nh?ng bi?n ph�p c?m ?o�n nghi�m ng?t v� t?ng gi� ??t xu?t c�c lo?i n??c u?ng c� c?n. Tr??c khi Gorbachev ch?p ch�nh, t�nh h�nh ti�u th? r??u ?� ? m?c b�o ??ng. C?nh nghi?n ng?p x?y ra kh�ng ch? tr�n ???ng ph?, trong gia ?�nh m� c�n ngay t?i n?i l�m vi?c. Gorbachev tin r?ng ch? c?n ??a ra lu?t l? l� v?n ?? nghi?n r??u s? ???c gi?i quy?t. K?t qu?: kinh t? v� t�i ch�nh r?i v�o kh?ng ho?ng v� 1/5 ng�n s�ch l� t? r??u, vi?c n?u r??u l?u v� ??u c? r??u, n?n s? d?ng ma t�y v� c�c ch?t g�y nghi?n kh�c gia t?ng, th?m ch� lan sang c? tr? em v� cu?i c�ng l� n?n nghi?n r??u c�ng t?ng th�m!

M?t kh�c, th� d?, ?i?u 30 Lu?t li�n bang, B? lu?t ch? y?u v? lao ??ng vi?t: �C?m l�m vi?c trong ng�y ngh?�. Nh?ng ai ?? � ??n b? lu?t li�n bang n�y?

Trong s? r?t nhi?u lu?t l? ???c ban h�nh theo s�ng ki?n c?a Gorbachev th� lu?t v? x� nghi?p qu?c doanh (li�n hi?p x� nghi?p) v� lu?t v? h?p t�c x� l� nh?ng b? lu?t ch? y?u ?? th?c hi?n c�ng cu?c �c?i c�ch kinh t?� do �ng ta kh?i x??ng. Ch?t l??ng c�c b? lu?t n�y th?p ??n n?i kh�ng ?�ng ph� b�nh v� c? hai b? lu?t ??u kh�ng ph?i l� c�c v?n b?n ph�p quy m� ch? l� c�c tuy�n b? chung chung. T? t??ng ch? y?u c?a ??o lu?t th? nh?t l� s? t? ch? c?a c�c x� nghi?p, nh?ng s? ph? thu?c c?a ch�ng v�o c�c b? ch? qu?n th� v?n ???c gi? nguy�n. T? t??ng ch? y?u c?a ??o lu?t th? hai l� s? ph�t tri?n t? do c?a c�c h?p t�c x�, nh?ng l?i kh�ng c� s? b?o ??m n�o cho c? h?p t�c x� l?n ng??i ti�u d�ng. K?t qu?: lu?t v? x� nghi?p �kh�ng ho?t ??ng�; c�n h?p t�c x� c?ng kh�ng h�nh th�nh ???c v� ?� b? b? m�y b�p ch?t t? trong tr?ng n??c, nh?ng c�i b? m�y n�y l?i kh�ng qu�n nh?n ti?n h?i l? khi cho ??ng k� ho?c c?p cho tr? s? v� c�c �d?ch v?� kh�c; ?i?u n�y ?� ???c ng??i ta n�i t?i ngay tr�n di?n ?�n c?a X� vi?t T?i cao Li�n X�. Sau ?�, T?ng th?ng l?i ra ngh? ??nh cho ph�p c�ng an v� KGB ti?n h�nh ki?m tra v� kh�m x�t c�c h?p t�c x� m� kh�ng c?n Vi?n ki?m s�t ph� chu?n. Ng??i ta kh�ng nh?n th?y m?t t� d?u v?t n�o c?a ki?n th?c v? ph�p lu?t c?a Gorbachev tr�n c�c ??o lu?t n�y.

Khoa h?c x� h?i ch? ngh?a cho r?ng ph�p lu?t th? hi?n � ch� c?a giai c?p th?ng tr?, do �??ng� x�c l?p, c�n �??ng� l?i cho r?ng c� th? gi?i quy?t m?i v?n ?? c?a x� h?i b?ng c�ch ban h�nh c�c ??o lu?t. Hi?n t??ng n�y ???c nh� v?n A. Zinoviev m� t? m?t c�ch tuy?t v?i nh? sau: �M?t khi quy?t ??nh ?� ???c th�ng qua th� ??i v?i l�nh ??o v?n ?? ?� ???c gi?i quy?t. H? coi vi?c th�ng qua quy?t ??nh v? vi?c gi?i quy?t v?n ?? l� s? gi?i quy?t c?a ch�nh v?n ??�.

Lu?t ph�p ch? l� m?t ph??ng ti?n (ch?a ph?i l� ch? y?u) ?? th?c thi ???ng l?i c?a �??ng� v� kh�ng ph?i l� h�nh th?c th? hi?n � ch� duy nh?t c?a n� (th? m?i c� chuy?n b�c l?t m?t c�ch phi nh�n tr? em tr�n nh?ng c�nh ??ng tr?ng b�ng). �??ng� coi t?t c? m?i y�u c?u c?a m�nh, d??i b?t k� h�nh th?c n�o, ??u l� b?t bu?c ??i v?i m?i th?n d�n, nh?ng l?i kh�ng b?t bu?c ??i v?i ??ng. Lenin ?� n�i r?t ?�ng r?ng chuy�n ch�nh v� s?n l� quy?n l?c kh�ng b? gi?i h?n b?i b?t k� ??o lu?t n�o.

V� v?y, ??i v?i t?t c? c�c c?p ch�nh quy?n (ngay c? ?y ban h�nh ch�nh x� hay ?�ng ra ph?i n�i nh?t l� ??i v?i c�c ?y ban h�nh ch�nh x�) tu�n th? lu?t ph�p kh�ng ph?i l� ?i?u b?t bu?c. Hi?n ph�p hay ch? th? c?a �anh hai�, c�i n�o cao h?n kh�ng bao gi? ???c ??t ra ??i v?i �ng ch? t?ch ?y ban x�. Ch�ng ta th??ng nghe c�c c?p l�nh ??o n�i: �ch�ng ta kh�ng ???c c�u n?�, �kh�ng ???c b�m v�o l?i v?n c?a lu?t ph�p�, �?�y l� tr??ng h?p ngo?i l?�� Nh?ng n?u ? m?t c?p n�o ?� lu?t ph�p kh�ng ph?i l� b?t bu?c th� n� s? tr? th�nh kh�ng b?t bu?c ? kh?p m?i c?p v� ??i v?i m?i ng??i, th? l� xu?t hi?n t�nh tr?ng v� lu?t ph�p kh?p m?i n?i, v� ch�nh n� ?� b�p ch?t n?n kinh t? Li�n X�. �K? ho?ch l� lu?t�, c�c nh� l�nh ??o ??ng n�i nh? th? tr�n c�c di?n ?�n ??i h?i, nh?ng kh�ng m?t x� nghi?p, kh�ng m?t n�ng trang n�o th?c hi?n ???c k? ho?ch, c? v? s? l??ng l?n ch?t l??ng. Nh?ng ti?ng g�o th�t v� k�u g?i l?p l?i tr?t t? v� k? c??ng c? ng�y m?t y?u d?n.

Ch? c�n hi v?ng v�o d�i cui v� s�ng m�y. Nh?ng n?u c� th? d�ng nh?ng th? ?� ?? kh�i ph?c tr?t t? tr�n ???ng ph? th� l?i kh�ng th? d�ng ch�ng ?? l?p k? c??ng trong s?n xu?t.