Trần Mộng Tú
Cùng một thời điểm làm “Thơ Tình” với Đinh Hùng và Vũ Hoàng Chương, nhưng có một cái gì rất khác với hai thi sĩ này. Thanh Tâm Tuyền mở ra cho chúng ta một trang Thơ Tình rất lạ, rất khác, rất kén độc giả nhưng vô cùng quyến rũ.
Nhân kỷ niệm ngày qua đời của Thi sĩ Thanh Tâm Tuyền, tôi muốn nói về hai bài Thơ trong số những bài Thơ tôi yêu thích của Thanh Tâm Tuyền.
Trong khi đang tỏ tình, Anh sợ những cột đèn đổ xuống, Anh sợ những dây điện cuốn lấy chúng ta. Anh sẽ chết và Em sẽ chết, tình yêu hai ta sẽ chết. Anh muốn đưa Em đi thật xa, đi về một nơi trong mơ ước. Hay chúng ta đến công viên, nơi khuất lấp để Anh có thể hôn Em, để thấy môi em như mật đắng, để thấy Tình Yêu chỉ là những móng sắc thương đau. (Dạ Kkúc)
Thanh Tâm Tuyền đã viết như thế, đã yêu như thế.
Trong khi Vũ Hoàng Chương và Đinh Hùng làm những câu thơ Tình trang trọng hoa mỹ như:
Ta đặt em lên ngai thờ nữ sắc (Đinh Hùng)
Yêu một khắc để mang sầu trọn kiếp (Vũ Hoàng Chương)
Thì Thanh Tâm Tuyền làm thơ như lấy ra từ trái tim mình những giọt máu tinh khiết nhất, đẹp và đơn sơ nhưng sâu sắc nhất.Thanh Tâm Tuyền khẳng định: Tình Yêu làm người ta thành Thi Sĩ:
Yêu em anh được làm Thi Sĩ
Vì chỉ có Tình Yêu mới làm người ta thành một thi sĩ chân thực, mới ôm em trong tay mà nhớ em ngày sắp tới.
Anh rủ người yêu:
Đi đi chúng ta đến công viên
Nơi anh sẽ hôn em đắm đuối
Trong thành phố, những cột đèn đang ngã xuống, anh không muốn những sợi dây điện cuốn lấy hai chúng ta, bóp chết của chúng ta cả hy vong và đời sống.
Hay anh đưa em vào quán rượu.
Tình yêu đưa anh vào quán rượu, đưa hai ta vào quán rượu, nhưng sao chúng ta chưa say mà đã buồn.
Anh và em cùng bước vào một quán rượu. Quán rượu trống rỗng, bàn ghế không bầy, hay quán rượu không có bàn ghế.
Phải chăng đó là sự trống rỗng, đó là tuổi trẻ của hai ta:
Em nhìn xem, quán trống rỗng, người bán hàng ngủ gật, chúng ta phải bỏ đi thôi. Chúng ta phải ra khỏi đây, anh đưa em đi, chúng ta đi trốn những trống rỗng của đời sống, những giày vò ngày mai.Tuổi trẻ của hai ta quá buồn!
Sao tuổi trẻ quá buồn như bàn ghế không bày.
Tình Yêu trong Thơ Thanh Tâm Tuyền là những giọt lệ, chảy ra từ những phiến đá xanh, là những vì sao lấp lánh trên trời là hoa trái của Thượng Đế trong vườn ban cho Anh và Anh tin chắc chắn là như thế.
Chúng ta không biết khi nào thì đá chảy ra nhưng giọt nước mắt, nên chúng ta gọi những giọt sương trên đá là lệ đá, chạm tay được vào những giọt sương đó là chạm tay vào lệ. Lệ chảy ra từ đá hay chảy ra từ cặp mắt của những người yêu nhau sẽ biến thành những câu Thơ và những câu Thơ đó lăn ra từ trái tim:
Em biết không lệ là những viên đá xanh tim rũ rượi, và đôi mắt em, đôi mắt đang yêu đó là những vì sao lấp lánh là vật đáng kể duy nhất của bầu trời: đôi khi anh muốn tin ngoài đời, chỉ còn trời sao là đáng kể/mà bên những vì sao lấp lánh đôi mắt em đến ngày cuối.
Anh tin những trái cây tinh khiết thơm phức, ngọt ngào của Thượng Đế ban cho trên đôi môi người yêu, những hoa cỏ quyến rũ là vòng tay ân ái của người tình. Anh tin Thượng Đế đã ban cho mình những tặng phẩm quý báu đó.
Đôi khi anh muốn tin ngoài đời thơm phức những trái cây của Thượng Đế/mà bên những trái cây ngọt ngào đôi môi em nguồn sữa ngọt khởi đầu/đôi khi anh muốn ngoài đời đầy cỏ hoa tinh khiết mà bên cỏ hoa quyến rũ, cánh tay em vòng ân ái.
Có phải Tác giả đang nói đến mối tình của Adam and Eve trong vườn Địa Đàng của Thượng Đế!
Nhưng em ơi! Điều đau đớn đẹp nhất là Những người khóc lẻ loi một mình. Đau và Đẹp luôn đi đôi với nhau. Cả anh và em chúng ta đang yêu nhau nhưng chúng ta đã khóc một mình biết bao nhiêu lần? Đó là Tình Yêu: đau và đẹp.
Em đã thấy những giọt lệ ứa ra như những viên đá xanh chảy ra từ một tảng đá bao giờ chưa? Đau đớn lệ là những viên đá xanh tim rũ rượi.
Tình Yêu trong thơ Thanh Tâm Tuyền vượt ra ngoài quy luât Thơ Tình của các tác giả cùng thời. Thanh Tâm Tuyền có một trang giấy riêng, có những ngôn ngữ riêng, giọt lệ riêng mà một số rất ít người có thể chia xẻ được. Nhưng ai đã thích ứng và yêu thơ Thanh Tâm Tuyền thì có cả ngàn lý do để yêu những chữ lạ, những suy nghĩ, những khác biệt trong ngôn ngữ của Thi Sĩ.
Tôi là một trong những người Yêu Thơ Thanh Tâm Tuyền.
Xin mời thưởng thức thêm một bài Thơ với những tư tưởng “lạ” của Thanh Tâm Tuyền.
Người yêu
Chúng tôi chạy trên mùa xuân
ngoài căn phòng riêng
dù cửa sổ
chúng tôi chạy trên mùa xuân
cỏ sương quyến rũ
người yêu nắm cánh tay
không cần những con đường
có thể một lối mòn đã khuất
có thể những đồng hoa đỏ ngút đầu
có thể là bờ ruộng đất non
để chúng tôi nhường nhau chút bước
người yêu nắm cánh tay
chúng tôi chạy trên mùa xuân
mặt trời luôn luôn nhảy nhót tươi cười
con chim nhỏ hót tặng chúng tôi
rằng sao quên chim lâu thế
người yêu khoe hàm răng
ở đâu hình như tiếng bể
ngọt hiền măng sữa
em ơi sao chưa dừng lại
chúng ta vào châu thành
anh thong thả lên thư viện
mở những cuốn sách mùa xuân bay qua nét trắng
người yêu nắm cánh tay
cười tiếng suối
băng qua những cuộc đời ào ào thành phố
cửa nhà rộng choang choang
hai người bạn tình rõi chúng ta trên mắt gác
sao chưa dừng lại em ơi
trong kia làng mở hội
em vào vườn trèo lên cây bưởi
mời mọi người dự đám cưới đôi ta
mùa xuân làm bà mối
người yêu nắm cánh tay
hình ảnh ngoài trời ngỡ vỡ con ngươi
chúng tôi chạy trên mùa xuân
Người ta chỉ yêu khi tự do
không bao giờ chúng tôi dừng lại
chúng tôi chẳng yêu một mình
người yêu nắm cánh tay
bao nhiêu rừng núi không thoả sức
phải bơi qua đại dương
nối liền lục địa
mùa xuân cầm nhịp
tất cả tim hát
Người ta chỉ yêu khi tự do
cỏ sương quyến rũ
người yêu nắm cánh tay
không cần những con đường
có thể một lối mòn đã khuất
có thể những đồng hoa đỏ ngút đầu
có thể là bờ ruộng đất non
để chúng tôi nhường nhau chút bước
người yêu nắm cánh tay
chúng tôi chạy trên mùa xuân
mặt trời luôn luôn nhảy nhót tươi cười
con chim nhỏ hót tặng chúng tôi
rằng sao quên chim lâu thế
người yêu khoe hàm răng
ở đâu hình như tiếng bể
ngọt hiền măng sữa
em ơi sao chưa dừng lại
chúng ta vào châu thành
anh thong thả lên thư viện
mở những cuốn sách mùa xuân bay qua nét trắng
người yêu nắm cánh tay
cười tiếng suối
băng qua những cuộc đời ào ào thành phố
cửa nhà rộng choang choang
hai người bạn tình rõi chúng ta trên mắt gác
sao chưa dừng lại em ơi
trong kia làng mở hội
em vào vườn trèo lên cây bưởi
mời mọi người dự đám cưới đôi ta
mùa xuân làm bà mối
người yêu nắm cánh tay
hình ảnh ngoài trời ngỡ vỡ con ngươi
chúng tôi chạy trên mùa xuân
Người ta chỉ yêu khi tự do
không bao giờ chúng tôi dừng lại
chúng tôi chẳng yêu một mình
người yêu nắm cánh tay
bao nhiêu rừng núi không thoả sức
phải bơi qua đại dương
nối liền lục địa
mùa xuân cầm nhịp
tất cả tim hát
Người ta chỉ yêu khi tự do. (TTT)
Thanh Tâm Tuyền, người Thi Sĩ với một mình một ngôn ngữ, một mình một cõi Thơ. Tôi nghĩ ông là một Thi Sĩ Cô Đơn nhất trong những thi sĩ cô đơn.
3-20-2024
– Thơ Dạ khúc, Phạm Đình Chương phổ nhạc, đổi tựa là: Dạ tâm khúc.
– Thơ Lệ đá xanh, Phạm Đình Chương phổ nhạc, đổi tựa: Nửa hồn thương đau.
– Những chữ đậm (bold) trong bài viết là Thơ TTT.
